Được biết, mỏ khai thác số 50 được xã Yên Phong, huyện Yên Định giao cho Công ty TNHH Trường Tuấn, khai thác với diện tích 42.240m2. Thế nhưng, những con tàu hút cát thường xuyên "đi lạc" đến các địa phận xã Vĩnh Hoà, huyện Vĩnh Lộc để khai thác cát.

Những tàu cát này hết sức cảnh giác với người lạ...

Khi phát hiện phóng viên tác nghiệp, tàu cát lập tức tắt máy, quay ngược lại di chuyển về phía mỏ được cấp phép.

Theo lời người dân tại xã Vĩnh Hoà, cát tặc còn thuê người canh chừng, báo động cho tàu khi hút cát gần bờ bị người dân phát hiện.

Ngày nào cũng đến 3-4 con tàu đang mải miết hút rỗng lòng sông tại địa phận của huyện Vĩnh Lộc. Khi phát hiện có người lạ, một chiếc cano nhanh chóng lao đến cảnh giới, tất cả những tàu cát này lập tức tắt máy, nối đuôi nhau quay về bờ huyện Yên Định.

Giữa trưa nắng, tại khu đất ven sông của xã Vĩnh Hoà, huyện Vĩnh Lộc, người ta có thể dễ dàng bắt gặp hàng chục người dân đứng bên bờ, chuẩn bị những bao tải đá để xua đuổi những con tàu hút cát lập lờ trên sông. Dù có phần bất lực nhưng đây có lẽ là biện pháp cuối cùng mà những người nông dân tại xã Vĩnh Hoà phải sử dụng đến, để giữ từng tấc đất nông nghiệp trước nạn cát tặc.

Giữa trưa nắng, tại khu đất ven sông của xã Vĩnh Hoà, huyện Vĩnh Lộc, người ta có thể dễ dàng bắt gặp hàng chục người dân đứng bên bờ, chuẩn bị những bao tải đá để xua đuổi những con tàu hút cát lập lờ trên sông. 

Dù có phần bất lực nhưng đây có lẽ là biện pháp cuối cùng mà những người nông dân tại xã Vĩnh Hoà phải sử dụng đến, để giữ từng tấc đất nông nghiệp trước nạn cát tặc.

Cũng từng đấy khoảng thời gian, để giữ đất, người dân túc trực cả ngày lẫn đêm, chuẩn bị tải đá để nếu tàu hút cát vào gần thì ném lùa đi. Nhưng chúng không sợ vì mọi người nếu ném trúng sẽ vi phạm pháp luật...

Người dân ngày càng bức xúc, hệ luỵ cũng đã thấy rõ thế nhưng vì cớ gì mà những con thuyền hút cát hoạt động trái phép vẫn tung hoành ngang dọc trong suốt nhiều năm qua?

Ông Phạm Văn Ngọc, Phó Chủ tịch UBND xã Vĩnh Hoà, huyện Vĩnh Lộc cho biết: "Trên địa bàn huyện có hiện tượng khai thác ngoài mỏ, nhưng địa phương đang có cái khó là không có phương tiện vây bắt, khi bị phát hiện thì tàu hút cát lại ra khỏi địa phận xã Vĩnh Hoà, sang bên xã Yên Định nên không thể làm gì được". 

Với tình hình trên, mới đây huyện Vĩnh Lộc đã điều thêm 1 tổ tuần tra cơ động cùng 1 canô cắm chốt tại điểm nóng này. 

Đồng thời giảm thu thuế đất nông nghiệp đối với những diện tích đất bị sạt lở đã giao cho người dân.

Huyện cũng đã lắp 2 camera để giám sát việc hoạt động tại mỏ cát số 18. 

Thế nhưng vẫn không hề khiến những con tàu hút cát e ngại mà lại tìm cách lách hướng để tránh camera.

Phóng viên Chuyển động 24h đã có một hành trình theo chân những chuyến tàu chở cát, từ điểm khai thác đến điểm tập kết và phát hiện ra những sự thật đằng sau...

Những con tàu hút cát sau khi chở đầy sẽ tập kết bên bờ sông Mã tại các địa phận huyện Vĩnh Lộc, Yên Định, Cẩm Thuỷ… Tại đây, cát tặc có sẵn những chiếc xe tải chờ sẵn để chở cát đến các địa phương khác tiêu thụ. Theo chân những tuyến xe tải chở cát quá khổ quá tải di chuyển trên cung đường quốc lộ 45, 217 từ Thanh Hoá đến Nho Quan - Ninh Bình, Phóng viên Chuyển động 24H đã nhận thấy nhiều vấn đề nghiêm trọng của vụ việc.

Chặng đường dài khoảng 60-70km, mỗi ngày một chuyến xe di chuyển 3-5 chuyến. Chuyến nào cũng chở quá tải đến 50%, chưa kể cát tươi đẫm nước rải đầy đường, mang đến nguy cơ tai nạn.

Một đoạn đê Quý Lộc thuộc xã Vĩnh Lộc, huyện Yên Định thuộc cung đường di chuyển này. Tuy đoạn đường chỉ dài 5km nhưng việc gánh gồng hàng trăm chuyến xe tải quá khổ đi qua mỗi ngày cũng khiến đoạn đê bị xuống cấp trầm trọng.

Địa phương này đã dựng trạm để ngăn xe tải đi qua xong cũng không cải thiện được tình hình. Chính quyền địa phương cho biết không thể can thiệp để xử lý tình trạng xe cơ giới quá khổ quá tải di chuyển, vì đây là trách nhiệm của lực lượng CSGT.

Một tài xế lái xe chở cát di chuyển từ Thanh Hoá đến Ninh Bình đã chia sẻ lý do tại sao hàng trăm con xe quá khổ quá tải vượt qua trót lọt những chốt chặn của CSGT. Cụ thể, mỗi ngày xe tải chở cát chạy 3-6 tuyến, cung đường từ Thanh Hoá đến Ninh Bình có khoảng 6 chốt CSGT làm nhiệm vụ. Xe cát sẽ tuỳ từng tuỳ chốt để "làm luật".

Có chốt nộp tiền theo tháng, có chốt theo tuần, có chốt nộp theo ngày.

"Tùy theo chốt, có chốt 100.000, có chốt 200.000 đồng. Xe nào cũng làm luật như thế cả, phải đóng luật như thế thì mới chạy được" - người này chia sẻ.

Chi phí để xe quá tải qua chốt được lái xe gấp vội trong mảnh giấy - Đây là thực trạng ghi nhận tình hình diễn ra ở chốt kiểm tra ở xã Phú Long của cảnh sát giao thông - công an huyện Nho Quan. Chốt này thường nhận tiền theo ngày, mỗi xe 100.000 đồng.

Ngay khi xong việc, chiếc xe tải nói trên tiếp tục lên đường. Đích đến là các bãi cát ven sông ở huyện Nho Quan và Gia Viễn, Ninh Bình. Cát từ đây sẽ lên thuyền và tiếp tục hành trình đi tới các địa phương khác như Hà Nam, Nam Định, Hà Nội, Hưng Yên hay Quảng Ninh.

Hành trình của những chuyến xe tải chở đầy cát vẫn tiếp tục lặp đi lặp lại, từ những con tàu khai thác trái phép cho đến những chặng đường di chuyển ngang ngược công khai vẫn đang tiếp diễn và không biết đến khi nào mới kết thúc.