THOÁT BÓNG GÃ HỀ PHẢN DIỆN CỦA BATMAN,

JOKER (2019) PHẢN CHIẾU MẶT ĐIÊN LOẠN CỦA 
XÃ HỘI ĐẾN ÁM ẢNH

-----------------------------

Hãy quên hết tất cả hình tượng Joker mà chúng ta từng biết và ra rạp

Trong một năm mà Marvel đang thống trị thế giới điện ảnh với 3 phim liên tiếp trên 1 tỷ USD doanh thu, Warner Bros và DC Comics vẫn được coi là kẻ chạy sau thì cả thế giới đón nhận được một siêu phẩm mang tên Joker – một làn gió hoàn toàn mới cho thể loại siêu anh hùng.

Joker. Chỉ riêng cái biệt danh này cũng đã khiến tất cả người hâm mộ của DC Comics phải ồ lên phấn khích ngay khi dự án này được khởi động. Khi ấy, huyền thoại Martin Scorsese được đồn đoán sẽ đảm nhận vai trò đạo diễn kiêm nhà sản xuất, đồng thời tài tử Leonardo DiCaprio trở thành gã hề Joker mới. Tuy nhiên, kế hoạch này đã không thể được thực hiện. Todd Phillips là người được DC giao trọng trách dẫn dắt dự án trong sự nghi ngại của không ít chuyên gia và khán giả.

Nhìn qua hồ sơ làm phim của vị đạo diễn này, người ta dễ nhận thấy ông chuyên trị dòng phim hài 18+. Đó là chuyến đi đường dài nhiều cảnh "giường chiếu" trong Road Trip (2000) hay nổi tiếng nhất là bộ 3 The Hangover với cuộc phiêu lưu hài hước của những anh chàng phù rể hậu tiệc độc thân. Những bộ phim ấy đều giành được những thành công lớn về doanh thu nhưng Todd Phillips liệu có phải là người phù hợp nhất để viết nên câu chuyện kể về nguồn gốc của nhân vật phức tạp bậc nhất của DC?

Với Joker (2019), DC Comics giao nhiệm vụ cho Todd Phillips phải "khai sinh" cách làm phim siêu anh hùng mới sau Batman (1989) và triology The Dark Knight (2006-2012). Nếu như 2 cuộc cách mạng về phim siêu anh hùng trước đây của DC đều bắt nguồn từ kỵ sĩ bóng đêm Batman thì lần này, họ đã thực hiện bước đi táo báo khi lựa chọn kẻ phản diện truyền kiếp của Người Dơi là Joker làm nhân vật khởi đầu cho kỷ nguyên mới mang màu sắc đen tối hơn của mình. Thế mới thấy vai trò của Joker (2019) lớn như thế nào và áp lực dành cho Todd Phillips và ê-kíp ra sao. Và vị đạo diễn sinh năm 1970 này đã không khiến các ông chủ và người hâm mộ phải thất vọng.

Đúng như những gì Warner Bros và DC tuyên bố, Joker (2019) là sự khởi đầu mới, "khác biệt" và "xuất sắc hơn". Và thực tế, khán giả nên bỏ quên tất cả những gì biết về gã hề điên này trước khi ra rạp xem phim. Joker do Joaquin Phoenix thủ vai hoàn toàn không có tý liên kết nào với nhân vật tượng đài của Heath Ledger trong The Dark Knight (2008) hay Jared Leto của Suicide Squad (2016).

Joker của Joaquin Phoenix hoàn toàn xứng tầm với Joker của 2 tượng đài Heath Ledger và Jack Nicholson

Bạn kỳ vọng về những câu thoại "chất" đầy ám ảnh, những kế hoạch độc ác được tính toán chi li, đấu trí nghẹt thở với Batman như của Heath Ledger? Hay nhớ về hình ảnh tên trùm mafia đáng sợ của Jared Leto? Một gã hề phản diện với nỗi ám ảnh Batman thường trực do Jack Nicholson thủ vai? Không, những điều đó không xuất hiện ở Joker (2019). Trong phần lớn thời gian bộ phim, nhân vật của Joaquin Phoenix đơn thuần chỉ là Arthur Fleck – một con người lập dị sống trong một xã hội hỗn loạn.

Nhắc về nguồn gốc của Joker, hẳn nhiều người nghĩ ngay đến một thùng acid nào đó. Alfred Stryker trong The Case of the Chemical Syndicate bị Batman ngã xuống một bể acid và trở thành Joker. Red Hood trong The Killing Joke phải nhảy xuống bể acid để trốn thoát và Joker ra đời khi nghĩ rằng mình bị Thượng đế trừng phạt.

Hình tượng Joker trong The Killing Joke

"Chỉ cần một ngày tồi tệ là đủ để làm cho một kẻ minh mẫn nhất cũng phải hóa điên rồ" – câu thoại bất hủ trong The Killing Joke tưởng như là lời lý giải hợp lý nhất cho nguồn gốc của Joker… cho đến khi Joker (2019) trình làng với chuỗi ngày bi thương (không cần bể acid) của Arthur Fleck.

Hành trình từ kẻ bị ruồng rẫy đến gã hề điên loạn

Có thể khẳng định Joker (2019) là câu chuyện chỉn chu nhất và giúp khán giả có thể hiểu nhất về tâm lý của con người trước khi bị biến thành gã hề điên.

Ngay đầu phim, Arthur Fleck xuất hiện đáng thương khi bị một đám thanh niên hành hung trên đường phố trong lúc làm công việc vô hại là hề quảng cáo thuê.

Cuộc sống thường nhật vào những năm 80 của người đàn ông trung niên dần hiện ra sau đó. Anh sống cùng người mẹ già (Frances Conroy thủ vai) ám ảnh với việc kiểm tra hòm thư trong một căn hộ chật chội, tối tăm. Ngày ngày, Arthur phải chống chọi với căn bệnh rối loạn thần kinh khiến anh cười một cách không thể kiểm soát và phải lấy thuốc từ một nhân viên công tác xã hội.

Xung quanh anh là một cuộc sống bẩn thỉu theo đúng nghĩa đen khi ngập trong rác và chuột cống. Mâu thuẫn giữa tầng lớp lao động và tầng lớp thượng lưu tại Gotham cũng đang ở mức báo động, thông qua những bản tin thời sự trên TV.

Nhưng giữa xã hội bất ổn ấy, Arthur Fleck lại cảm thấy bình thường đến lạ thường, ẩn chứa một nghị lực sống đáng ngưỡng mộ. Arthur yêu thích công việc của mình. Anh khao khát trở thành một danh hài, mang tiếng cười cho mọi người giữa cuộc sống bộn bề lo toan.

Arthur thầm thương trộm nhớ cô hàng xóm Sophie (Zazie Beetz thủ vai) – một người hiếm hoi nở nụ cười với anh. Anh vẫn mong muốn được sống, được ghi nhận, tự vượt qua nỗi ám ảnh tự tử khi nhân viên công tác xã hội thực ra còn không quan tâm đến anh.

Arthur cũng tự hào vì đã một tay chăm sóc mẹ mình suốt một thời gian dài, cùng mẹ xem chương trình hài trực tiếp Live with Murray Franklin mỗi tối. Anh ước mơ một ngày nào đó sẽ xuất hiện tại sân khấu cùng thần tượng Murray Franklin (do Robert De Niro thủ vai) và diễn hài trên truyền hình.

Arthur và Bruce Wayne có phải là anh em?

Nhưng cuộc sống không như giấc mơ ấy mà dần dần trở thành cơn ác mộng với Arthur Fleck. Món quà mà người bạn đồng nghiệp Randall tặng gián tiếp khiến anh mất việc, rồi sau đó dẫn dắt đến sự kiện kinh hoàng thay đổi không chỉ nhận thức của Arthur mà còn rất nhiều người dân đang căm phẫn chính quyền ở Gotham. Nỗ lực tìm kiếm cha đẻ lại càng khiến anh đau đớn hơn với cú tát trời giáng của Thomas Wayne – chủ tịch tập đoàn Wayne đang tranh cử chức Thị trưởng của Gotham. Trước khi phim công chiếu, đã có nhiều chỉ trích về tin đồn Arthur và Batman - Bruce Wayne (con trai Thomas Wayne) là anh em cùng cha khác mẹ nhưng sự thật trong phim lại cay đắng hơn nhiều.

Bị khinh miệt, bị chà đạp dã man bởi những kẻ giàu có, đạo đức giả ngoài xã hội, đó là lúc Arthur trở nên điên loạn, bởi hắn nhận ra: "Tôi từng nghĩ rằng, cuộc đời tôi là một bi kịch. Nhưng giờ tôi nhận ra nó là một vở hài kịch". Hắn chính thức dấn thân vào con đường trở thành tội phạm, gieo rắc nỗi sợ hãi tại chính thành phố mà hắn cho rằng đang bị mục rỗng, suy đồi.

Chỉ đến gần cuối phim, cái tên Joker mới được khai sinh. Đó là một hệ quả của nỗi khổ cực hàng chục năm cùng chuỗi bi kịch, túng quẫn dẫn dắt. Arthur Fleck đã nghị lực vươn lên hướng tới giấc mơ của mình nhưng chính cuộc sống đã đẩy anh xuống vũng bùn của tội ác. Hơn ai hết, "Joker" Arthur Fleck như một tấm gương rõ ràng nhất phản chiếu mặt điên loạn của xã hội tối tăm của Gotham. Ở đó có sự ám ảnh khi mất đi động lực sống, sự thù ghét với những kẻ đạo đức giả. Đáng sợ hơn khi ở đến hồi cuối bộ phim, người ta nhận ra trong xã hội này, Joker không phải là kẻ duy nhất.

Joaquin Phoenix - người thổi linh hồn cho Joker

Joker (2019) xứng đáng là một tác phẩm mang tính lịch sử trong dòng phim siêu anh hùng khi yếu tố nghệ thuật được đề cao hơn bao giờ hết. Các tình tiết fan service (chiều fan) được hạn chế tối đa, vừa đủ để người hâm mộ DC trải nghiệm không khí của thành phố Gotham u tối và mầm mống của tội ác. Một bộ phim chuyển thể siêu anh hùng mà không cần những màn khoe kỹ xảo, những nhân vật sở hữu siêu sức mạnh, siêu nhân đối đầu ác nhân… nhưng vẫn khiến người xem thổn thức, đồng cảm với với nhân vật chính. Đó không chỉ là thành công của bộ đôi viết kịch bản Todd Phillips - Scott Silver mà công lớn thuộc về nam tài tử Joaquin Phoenix. Đạo diễn Todd Phillips cũng khẳng định rằng, ngay từ viết kịch bản, ông chỉ nghĩ đến một Arthur Fleck duy nhất là Joaquin Phoenix.

Tại LHP Toronto, Joaquin Phoenix chia sẻ Joker là một trong những vai diễn tuyệt nhất trong sự nghiệp: "Thực sự quyết định nhận vai diễn Joker không hề dễ dàng. Tôi không hề biết có nên nhận vai hay không. Nhưng có một sức hút nào đó kéo tôi lại với bộ phim. Nó bắt đầu trở thành một thứ gì đó lớn hơn tôi đã dự đoán. Joker là một trong những trải nghiệm tuyệt vời nhất trong sự nghiệp của tôi".

Để vào vai Joker, ngôi sao từng được đề cử 3 giải Oscars này phải giảm tới 24kg kèm chế độ tập luyện gắt gao để giữ được trọng lượng ổn định trong suốt thời gian quay phim.

Nhưng đó không phải là nỗ lực lớn nhất của anh khi hóa thân thành Arthur Fleck. Để có cảm xúc chân thực nhất, Joaquin chọn lối diễn xuất theo phương pháp "method acting", tức diễn nhập tâm. Anh phải thực sự thấu hiểu và trở thành nhân vật không chỉ khi diễn mà cả quá trình sản xuất phim. Joaquin còn tiết lộ anh suýt phát điên trong quá trình chuẩn bị quay phim. Những nỗi đau đớn trên gương mặt, nụ cười bệnh tật của Arthur Fleck khiến khán giả phải lặng người là thành quả do chính Joaquin sáng tạo ra khi tìm hiểu về Joker.

"Tôi không tham khảo những cách xây dựng nhân vật của các tài tử từng nhập vai Joker trước tôi. Tôi muốn đây là sự sáng tạo của riêng tôi. Điều hấp dẫn ở nhân vật này đối với tôi, đó là anh ta rất khó định nghĩa. Mỗi ngày tôi đều cảm thấy mình đang khám phá những khía cạnh mới của nhân vật cho tới tận ngày cuối cùng quay phim" - Joaquin Phoenix.

Với màn thể hiện xuất chúng trong Joker (2019), Joaquin Phoenix nhiều khả năng sẽ nhận đề cử Oscars thứ 4 trong sự nghiệp và không ít người chờ đợi anh sẽ giành tượng vàng đầu tiên ở hạng mục diễn viên nam chính xuất sắc nhất. Nếu điều ấy xảy ra, đó sẽ là bước ngoặt đối với dòng phim siêu anh hùng.

Joaquin Phoenix và đạo diễn Todd Phillips đặt nền móng mới cho dòng phim siêu anh hùng

Joker (2019) đang trong thời gian công chiếu chính thức tuần đầu tiên nhưng người hâm mộ hoàn toàn có thể tự tin rằng đây sẽ là bộ phim thành công nhất của DC Comics kể từ The Dark Knight (2008), thiết lập nên dòng phim siêu anh hùng mới mà Marvel cũng sẽ rất khó khăn có thể tiếp cận. Siêu phẩm của đạo diễn Todd Phillips được dự đoán sẽ lập kỷ lục doanh thu tháng 10 ở Bắc Mỹ với 85 triệu USD trong cuối tuần đầu tiên.

Là làn gió mới của thể loại siêu anh hùng nên Joker (2019) cũng không tránh khỏi một số tranh cãi. Không quá nhiều cảnh bạo lực nhưng phân đoạn máu me ở chương cuối khiến nhiều khán giả tại các liên hoan phim không khỏi sốc. Tại Việt Nam, một số cảnh bạo lực đã được cắt bỏ để phù hợp với phần đông người xem song cũng để lại cảm giác hẫng hụt ít nhiều. Bên cạnh đó, sự tham vọng của các nhà sản xuất để truyền tải thông điệp của bộ phim cũng khiến giới phê bình có ý kiến trái chiều. Ngoài ra, sự ảnh hưởng quá lớn từ một số tác phẩm do huyền thoại Martin Scorsese đạo diễn như Taxi Driver hay The King of Comedy trong phim cũng làm trải nghiệm của các "mọt phim" kém đi tính độc đáo.

Do đó, Joker (2019) tuy nhận chứng chỉ Fresh trên Rotten Tomatoes nhưng đạt tỷ lệ không cao là 69% (302 bài bình luận), đối với các nhà phê bình uy tín của trang này, tỷ lệ này chỉ đạt 44%.

Bất chấp điều đó, khán giả đại chúng trên khắp thế giới vẫn rất yêu thích bộ phim với tỷ lệ 93% người thích trên Rotten Tomatoes và đạt số điểm 9,2 trên IMDB. Vì vậy, nếu bạn là người hâm mộ nhân vật Joker và thế giới truyện tranh của DC hay đam mê tìm hiểu tâm lý tội phạm, hãy đừng bỏ qua siêu phẩm này!

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!