Có thể nói, năm 2017 vừa qua là một năm đặc biệt của phóng viên Duy Nghĩa - Trưởng đại diện VTV tại Nga. Tất cả các chương trình lớn của VTV trong vệt tuyên truyền kỉ niệm 100 năm Cách mạng tháng Mười Nga này đều có sự tham gia đắc lực của người phóng viên đã có 10 năm làm việc tại xứ sở Bạch Dương này. Anh gọi đó là những cơ hội ngàn vàng…
- Nhìn lại năm vừa qua, với vai trò là trưởng đại diện VTV Nga, điều gì đọng lại trong anh?
Đó là niềm vui và hạnh phúc thưa chị. Không phải lúc nào và ai cũng có thể có được những cơ hội ngàn vàng như vậy đâu. Điều quan trọng đối với chúng tôi là được cùng làm việc với những PV, BTV, quay phim cứng cựa, có nhiều ý tưởng táo bạo và nhất là rất năng nổ, sáng tạo của VTV được cử sang thực hiện các chương trình đặc biệt nhân kỉ niệm 100 năm Cách mạng tháng Mười Nga. Tất nhiên mỗi ê-kíp có đặc thù riêng. Chỉn chu, cẩn thận chi tiết từ khâu kịch bản cho đến địa điểm, nhân vật cần phỏng vấn, đến chi tiết về thời gian… là đặc trưng của nhóm Thời sự của Thu Hằng - Ngọc Hà - Quang Nam. Chất nghệ sỹ rất dễ thương thì phải kể đến đoàn làm phim Tình Khúc Bạch dương. Mải mê làm việc cả ngày cả đêm, kế hoạch tưởng chừng như đâu đã vào đấy nhưng lúc nào cũng thiêu thiếu cái gì đó làm anh em chúng tôi chạy theo nhóm này cũng bở hơi tai. Mười ngày rung chuyển thế giới thì đúng là "rung chuyển" thật. Sang ào ào, làm ngày làm đêm, lần theo từng dấu vết, họp đoàn thâu đêm suốt sáng để hình dung một cách tường tận xem cách đây 100 năm làm thế nào mà Lênin đã làm cho thế giới phải thay đổi…
- Chuyến tác nghiệp 20 ngày của anh cùng ekip của nhà báo Thu Hằng - Ban Thời sự tại 3 nước Nga, Phần Lan và Đức thực hiện phim tài liệu Ánh sáng tháng 10 hẳn rất công phu?
Quả là rất kỳ công bởi cũng đã rất lâu rồi nước Nga đã thay đổi chế độ chính trị nên không dễ để tìm ra dấu tích của sự kiện này cũng như đặt vấn đề để khai thác. Rất may là gần đây, giá trị đích thực của Cuộc cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại đã được đánh giá một cách tích cực trong xã hội Nga, ngoài ra, thế hệ những người gắn bó với tư tưởng của Lênin vĩ đại vẫn còn không ít. Tại quê hương của Người hệ thống nhà bảo tàng vẫn còn được lưu giữ, bảo quản rất tốt. Điều đặc biệt là nhà báo Thu Hằng đã có cách tiếp cận tương đối không truyền thống khi nói về một đề tài mà các thế hệ đi trước đã đề cập rất nhiều; không tô hồng một chiều mà vẫn toát lên được tư tưởng bất diệt của cuộc cách mạng vĩ đại nhất thế kỷ 20. Không chỉ người Nga mà cả những người Phần Lan coi trọng công lao của Lênin trong việc giải phóng các dân tộc thuộc địa. Khi thực hiện phỏng vấn tại một gia đình người Phần Lan, một chi tiết độc đáo làm chúng tôi hết sức ngưỡng mộ đó là trước cửa ra vào, ông chủ nhà, đã gắn một tấm biển với nội dung: nguyên tắc của nhà chúng ta là Điều 1 Vợ là sếp, Điều 2 – xem điều 1! Tôi cảm nhận được sự tôn trọng dành cho vợ của ông và nhìn rộng ra là người phụ nữ Phần Lan như đất nước của họ đã được Lênin giải phóng để trở thành một đất nước độc lập, người phụ nữ vươn lên làm chủ cuộc đời mình.
- Xem phim, rất nhiều khán giả lần đầu tiên tiếp cận các địa danh như trụ sở Bộ tham mưu cách mạng Nga đặt tại Điện Smolny, nay là trụ sở chính quyền thành phố Saint Petersburg. Để trở thành đoàn làm phim nước ngoài hiếm hoi được ghi hình tại đây, anh đã phải mất nhiều công sức?
Đúng vậy. Chúng tôi đã lên được kế hoạch trước đó khá lâu nên có đủ thời gian để làm các thủ tục giấy tờ cần thiết cho việc ghi hình tại nơi không phải ai cũng được vào và không được quay phim chụp ảnh. Cũng xin được nói thêm là để tác nghiệp tại Nga với chiếc máy ảnh, máy quay phim thì phóng viên phải được cho phép bằng thẻ nhà báo dành cho phóng viên đặc biệt. Cái đó cũng chính là thẻ hành nghề cho phóng viên khi đến Nga tác nghiệp. Điều tôi muốn nhấn mạnh ở đây là ngoài chuyện chấp hành những quy định của sở tại còn phải có quan hệ, hiểu biết phong tục tập quán và nhất là phải có thời gian để làm việc đó.
- Hành trình cùng ekip nhà báo Tạ Bích Loan ghi hình các MV ca nhạc, phóng sự tại Nga cũng có rất nhiều kỉ niệm, với anh?
Nhiều kỷ niệm khó quên và rất vui. Đoàn sang trong tình trạng là không ai có thẻ nhà báo cho nên anh em thường trú luôn bám sát đoàn để nếu bị hỏi thì chìa thẻ của mình ra. Khi thực hiện ghi hình MV bên bờ sông Neva ở Xanh Pêtécbua, muốn có cảnh quay độc đáo, đạo diễn đã đề nghị ca sỹ Trọng Khanh trèo lên một bức tường xây kè bờ sông, còn quay phim thì bê cả chân đứng ở tường đối diện. Chưa kịp định thần vì phải đứng chông chênh trên bức tường cao hơn mét có bề rộng chỉ lớn hơn bàn chân và chưa kịp bấm máy thì một xe cảnh sát tuần tra đi qua. Với tội xúc phạm di tích lịch sử - ở Xanh Pêtécbua thì đâu đâu cũng là di tích. Lúc đó thì thẻ nhà báo thực sự có tác dụng. Và những ý tưởng táo bạo của ekip này cũng làm anh em chúng tôi toát mồ hôi. Điều mà tôi vẫn còn cảm thấy thiếu sót là đã không thể đáp ứng được hết những gì chương trình mong muốn. Nhưng khi ngồi xem trực tiếp Mười ngày rung chuyển thế giới tôi mới thấy hết thành quả tuyệt vời của những người thực hiện. Thực sự là cảm động, sâu lắng, làm rung động lòng người. Và trong đó có chút công sức của anh em chúng tôi bên này.
- Năm 2017 cũng là năm mà anh còn liên tục có những chuyến tác nghiệp tới các vùng đất xa xôi như vùng viễn đông Nga…?
Viễn Đông đang là nơi được Chính phủ Nga tập trung phát triển, liên tục tổ chức các diễn đàn kinh tế, Diễn đàn Liên nghị viện Châu Á - Thái Bình dương… Trong đó Diễn Đàn kinh tế Phương Đông đã trở thành thương hiệu, hàng năm thu hút hàng nghìn nhà đầu tư, hoạch định chính sách, các doanh nghiệp …. từ khắp nơi trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Bạn cũng rất quan tâm chào mời Việt Nam ta tham gia xây dựng khu vực này của Liên bang Nga. Năm nào chúng tôi cũng có 1 hoặc 2 lần đến Viễn Đông dù mỗi lần đều thầm nhủ, đây là lần cuối. Cứ thế 10 năm nay. Xuống đó phải bay gần 9 tiếng, xa hơn về Việt Nam. Và, chưa kịp quen thời gian thì đã chuẩn bị bay về nên anh em luôn trong tình trạng mệt mỏi, thiếu ngủ. Còn đi các tỉnh gần hơn đối với chúng tôi là chuyện bình thường mà gần nhất cũng phải hơn 800 km.
- Cá nhân anh, năm nay là năm thứ bao nhiêu anh cùng gia đình đón tết cổ truyền trên nước Nga vậy?
Trừ một lần được Đài cho về ăn Tết ở Việt Nam thì đây là cái Tết thứ 9 của gia đình tôi ở Nga. Người Nga chỉ đón Tết dương lịch cho nên Tết cổ truyền nhà ta rơi vào những ngày làm việc bình thường cho nên không khí Tết chỉ có ở các khu tập trung đông người Việt như các khu ngoại giao đoàn, Trung tâm thương mại-khách sạn Hà Nội - Mátxcơva … Cũng có mọi thứ như ở nhà thôi, cũng bánh chưng xanh cũng pháo nổ đì đoàng (bên này không cấm pháo), cũng thăm hỏi nhau nhân ngày đầu Xuân… Nhưng cái không khí Tết như ở nhà thì thiếu. Chúng tôi cũng quen rồi, cho dù có đau đáu nghĩ về quê. Anh em chúng tôi thì đi làm nên cũng nguôi ngoai phần nào.
Xin cảm ơn, chúc anh đón tết đầm ấm bên gia đình!