Bình Định có một làng nghề đã hình thành hơn 300 năm qua và liên quan mật thiết đến cuộc khởi nghĩa của nông dân Tây Sơn. Đó là làng nghề chằm nón ngựa Phú Gia. Nón ngựa Phú Gia là sản phẩm thủ công mỹ nghệ độc đáo, đậm bản sắc văn hóa Bình Định. Trải qua hàng trăm năm lịch sử, những chiếc nón nơi đây vẫn mang đậm bản sắc văn hóa của miền đất võ, trời văn.
Một chiếc nón ngựa với tuổi đời gần 200 năm, được nghệ nhân Đỗ Văn Lan gìn giữ đến tận bây giờ. Ở Làng, ông là một trong những người gắn bó lâu đời với nghề làm nón ngựa. Gia đình ông có 6 đời làm nghề và ông là thế hệ thứ 4. Và đã hơn 60 năm qua, mỗi ngày, ông luôn tỉ mỉ, khéo léo trong từng công đoạn sản xuất ra mỗi chiếc nón ngựa bằng tâm huyết của mình.
"Nón ngựa rất là khó sản xuất. Nghề nón ngựa làm thủ công 100% trong 10 công đoạn sản xuất ra. Khó nhất là khâu thêu hoa văn, nhiều khách Hàn đến thêu hoa văn rất là khó. 9 công đọan còn lại thì bình thường", ông Đỗ Văn Lan, Xã Cát Tường, huyện Phù Cát, Bình Định chia sẻ.
Nón ngựa Phú Gia là sản phẩm mỹ nghệ độc đáo và chứa đựng cả chiều sâu văn hóa nên mỗi chiếc nón được làm rất tỉ mỉ và phải trải qua 3 công đoạn. Mỗi công đoạn do một thôn, một xóm làm riêng theo hình thức chuyên môn hóa. Vì sản phẩm độc đáo nên một Chiếc nón có giá từ 300.000 - 500.000 đồng/chiếc. Còn đối với những chiếc nón cầu kỳ làm cả tháng mới xong như thế này thì có giá khoảng 2,5 triệu đồng/chiếc.
"Ngày xưa thì nuôi sống cả gia đình luôn, cho con ăn học cũng là nghề nón. Nhưng mà mấy năm gần đây thì nguồn thu nhập ít nên thất thu hơn. Nên cả quê cô đi làm thêm rồi về mới phụ làm lúc rảnh rỗi. Chứ còn nghề của mình ai cũng yêu thích hết, từ ông bà đến con cháu", bà Huỳnh Thị Hồng, người dân Xã Cát Tường, huyện Phù Cát, Bình Định cho biết.
Ông Huỳnh Văn Lợi - Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao tỉnh Bình Định cho biết: "Sẽ phối hợp với UBND huyện Phù Cát và tham mưu UBND tỉnh ban hành đề án về bảo vệ và phát huy làng nghề. Đó là chính quyền địa phương cần có quy hoạch tổng thể, chi tiết về không gian làng nghề. Một điểm nữa là chúng tôi quan tâm nữa là công tác truyền nghề, sẽ tổ chức tập huấn, truyền nghề cho các nghệ nhân".
Làng nghề chằm nón ngựa Phú Gia cũng chỉ có khoảng 120 người trực tiếp làm nón ngựa. Hiện nay, ngoài những chiếc nón ngựa truyền thống, các nghệ nhân còn chế tác ra nhiều loại nón cách tân, được nhiều du khách trong và ngoài nước chọn mua khi đến với đất võ Bình Định.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!