Thượng thận là tuyến nội tiết nhỏ nằm ngay phía trên 2 thận. Mỗi tuyến bao gồm 2 phần, phần tủy (bên trong) tiết ra các hormone catecholamin có tác dụng duy trì mức huyết áp và nhịp tim, phần vỏ (bên ngoài) tiết ra các hormone corticosteroid có tác dụng điều hòa chuyển hóa muối, đường, mỡ, chất đạm và duy trì các chức năng sống của cơ thể…. Những hormone này có vai trò rất quan trọng đối với cơ thể sự sống.
Suy tuyến thượng thận là tình trạng tuyến thượng thận sản xuất quá ít cortison, dẫn đến rối loạn các quá trình chuyển hóa trong cơ thể, ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến sức khỏe của người bệnh, thậm chí gây tử vong.
Một trong những nguyên nhân gây suy tuyến thượng thận cấp là do dùng thuốc glucocorticoid chữa bệnh không đúng cách. Khi uống quá nhiều glucocorticoid sẽ ức chế các hoạt động của tuyến thượng thận và khi ngừng uống thuốc này thì tuyến thượng thận mất khả năng phục hồi về trạng thái hoạt động bình thường. Đặc biệt, nếu khi đó người bệnh đồng thời gặp phải stress mạnh về tinh thần hoặc thể chất (chấn thương, phẫu thuật...) thì tình trạng suy tuyến thượng thận có thể trở nên trầm trọng và gây nguy hiểm cho tính mạng.
Khi đang dùng glucocorticoid liều cao, kéo dài và ngừng thuốc hoặc giảm liều đột ngột, người bệnh sẽ thấy: mệt mỏi khó chịu, chán ăn, đau cơ, nhức đầu, bong vảy da, thậm chí có sốt. Nếu người bệnh bị tổn thương tuyến thượng thận cấp với các triệu chứng nặng, xuất hiện đột ngột như: đau bụng, đau lưng, đau chân; nôn và tiêu chảy nhiều gây mất nước nặng; hạ huyết áp; lơ mơ, có thể hôn mê. Lúc này, người bệnh cần tới bệnh viện ngay để được cấp cứu kịp thời.
Hàng năm, Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí tiếp nhận từ 200-300 trường hợp người bệnh mắc suy tuyến thượng thận do dùng corticoid.
Biện pháp tránh suy tuyến thượng thận do corticoid
Corticoid là loại thuốc được dùng điều trị rất nhiều bệnh, nên những người bệnh buộc phải dùng nhóm thuốc này khi muốn ngừng thuốc và tránh tác dụng phụ nguy hiểm của thuốc cần có sự tư vấn của bác sĩ. Hiện nay, có 2 phương pháp như sau (Các phương pháp đều phải đạt hai mục tiêu: tránh tác dụng phụ của dùng glucocorticoid kéo dài và tránh xuất hiện suy thượng thận chức năng):
- Phương pháp 1: Giảm liều thuốc từ từ, sau đó tiến tới dùng cách nhật rồi có thể ngừng thuốc. Trước khi ngừng thuốc, nên kiểm tra cortisol huyết tương 8 giờ để đánh giá chức năng thượng thận.
- Phương pháp 2: Cũng giảm thuốc từ từ, từ liều cao dược lý tới liều sinh lý. Sau khi đã giảm tới liều sinh lý thì có một số cách tiếp theo có thể áp dụng: Chuyển sang dùng hydrocortisone (corticoid nhẹ) có tác dụng ngắn cho phép trục hạ đồi - yên - thượng thận phục hồi. Hoặc chuyển sang dùng cách nhật glucocorticoid có tác dụng trung bình: prednisolon dùng buổi sáng cách nhau 48 giờ. Khi tới giai đoạn liều sinh lý, đo cortisol huyết tương 8 giờ sáng để đánh giá suy thượng thận. Nếu đo cortisol trong huyết tương chưa đạt thì vẫn phải tiếp tục dùng glucocorticoid liều sinh lý. Nếu cortisol huyết tương đã ở mức tiêu chuẩn, tức là trục hạ đồi - yên - thượng thận đã phục hồi, vì vậy có thể ngừng thuốc… Tuy nhiên, trong một năm sau khi ngừng thuốc, người bệnh phải được kiểm tra và bù thêm glucocorticoid khi bị bệnh hay chấn thương.
Để đề phòng các cơn suy thượng thận cấp cũng như các hậu quả xấu thì ngoài việc phải uống thuốc corticoid theo đơn, người bệnh suy thượng thận cần luôn giữ liên hệ với thầy thuốc bằng cách đi khám đều đặn để uống thuốc đủ liều hoặc được tư vấn thay đổi tăng hoặc giảm liều uống cho phù hợp.
Ngoài suy tuyến thượng thận cấp, corticoid có những tác dụng phụ khác khá nguy hiểm (như hội chứng Cushing, loãng xương…), do đó, người bệnh mắc bệnh khớp nếu chưa có chỉ định điều trị corticoid thì không nên tự ý mua thuốc về sử dụng. Nếu phải dùng corticoid để điều trị bệnh thì cần tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ trong liệu trình sử dụng thuốc, tránh lạm dụng thuốc.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!
VTV.vn - Chỉ trong 1 tháng vừa qua, Bệnh viện Nhi Trung ương đã liên tục tiếp nhận 5 ca đuối nước vào viện trong tình trạng rất nặng, nguy kịch tính mạng.
VTV.vn - Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Hà Nội vừa có cập nhật về tình hình dịch bệnh trên địa bàn thành phố từ ngày 10 - 17/5.
VTV.vn - Trong thời gian từ đầu năm 2024 đến nay, đã xảy ra một số vụ ngộ độc thực phẩm, trong đó có những vụ ngộ độc thực phẩm lớn làm nhiều người mắc và nhập viện điều trị.
VTV.vn - Đã bước vào những ngày cuối tháng 5 nhưng tình hình thời tiết miền Bắc vẫn chưa có dấu hiệu ổn định.
VTV.vn - Khi trẻ ốm, ngoài điều trị thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ thì việc chăm sóc và cho trẻ ăn uống đầy đủ cũng quan trọng giúp trẻ tăng thêm sức đề kháng, chống lại bệnh tật.
VTV.vn - LiveSpo xuất khẩu sản phẩm từ 2013, gây tiếng vang tại các triển lãm khoa học quốc tế và trở thành đại diện Việt Nam duy nhất báo cáo nghiên cứu tại Vitafoods Europe 2024.
VTV.vn - Bệnh nhân là Nguyễn Anh T., (40 tuổi), ngụ xã Bắc Sơn, huyện Trảng Bom.
VTV.vn - Sau thành công của ca ghép tim vào chiều ngày 30 Tết Giáp Thìn, ngày 14/5, Bệnh viện TWQĐ 108 tiếp tục thực hiện ca ghép tim từ người hiến chết não.
VTV.vn - Cơ sở đăng ký hộ kinh doanh và công ty TNHH có cùng một tên (ChungNam), quảng cáo “lấn sân” trái phép sang lĩnh vực y khoa tại địa bàn Quận 10.
VTV.vn - Hiến mô tạng là hành động cao đẹp giúp hồi sinh nhiều cuộc đời không may mắc bệnh hiểm nghèo.
VTV.vn - Đo huyết áp giúp phát hiện và kiểm soát sớm và phòng ngừa các bệnh lý nguy hiểm.
VTV.vn - Bé gái (3,5 tuổi, trú tại Củ Chi, TP. Hồ Chí Minh) được người nhà phát hiện chìm dưới ao nhà (sâu 2m) khoảng 2 phút.
VTV.vn - Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP. Hồ Chí Minh) vừa tiếp nhận 2 trường hợp trẻ nuốt dị vật là bi nam châm, trong đó có 1 trẻ bị thủng ruột.
VTV.vn - Bị viêm tai từ nhỏ nhưng vì không điều trị triệt để, bệnh nhân nữ (58 tuổi) đã phải chịu đựng tình trạng đau tai, ù tai, chảy mủ tai phải, tái đi tái lại.
VTV.vn - Nhược cơ là bệnh lý thần kinh cơ mạn tính, gây ra tình trạng yếu cơ, ảnh hưởng đến nhiều bộ phận trên cơ thể như cơ mặt, cơ nhai, cơ vận nhãn, cơ hô hấp...