Nhà văn Mạc Ngôn tên thật là Quản Mạc Nghiệp, sinh ngày 17/2 năm 1955 tại huyện Cao Mật, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc, xuất thân từ nông dân. Ông lấy bút danh Mạc Ngôn có nghĩa là "không nói". Mạc Ngôn bỏ học từ năm 12 tuổi, trong thời Cách mạng Văn hóa, để làm việc kiếm sống rồi gia nhập quân đội. Ông bắt đầu viết khi ở trong quân ngũ, vào năm 1981. Đến năm 1984, ông trúng truyển vào khoa văn thuộc học viện nghệ thuật Quân Giải phóng và tốt nghiệp năm 1986.
Tháng 10 năm 1987 ông chuyển ngành, sang hoạt động trên lĩnh vực báo chí và viết văn chuyên nghiệp. Năm 1981 ông bắt đầu công bố tác phẩm và đến nay, ông đã cho in 10 truyện dài, 20 truyện vừa, hơn 60 truyện ngắn và 5 tuyển tập những bài ký, phóng sự, tùy bút..., tổng cộng trên 200 tác phẩm. Hiện nay, ông là sáng tác viên bậc 1 của Cục chính trị - Bộ Tổng tham mưu Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc. Nhà văn đang sống cùng người bố 90 tuổi ở Trung Quốc.
‘ Sự nghiệp văn học của ông được giới thiệu đầy đủ ở Việt Nam, với các tác phẩm nổi tiếng như: Cao lương đỏ, Báu vật của đời, Đàn hương hình, Rừng xanh lá đỏ, Tổ tiên có màng chân, Cây tỏi nổi giận …
Trên thế giới, người ta biết đến ông qua tác phẩm Cao lương đỏ được đạo diễn Trương Nghệ Mưu dựng thành phim với vai chính do Củng Lợi đóng. Bên cạnh tiểu thuyết, ông còn có nhiều truyện ngắn, tiểu luận thuộc nhiều chủ đề khác nhau. Với ngòi bút chủ nghĩa phê phán xã hội, ông được xem là một trong những nhà văn đương đại lỗi lạc nhất ở Trung Quốc.
Tác phẩm Cao lương đỏ (1987) có bối cảnh là những năm 1920 và 1930 tại miền quê Cao Mật ở miền Nam Trung Hoa. Đây chính là quê nhà của ông với những nghiệm sinh của chính Mạc Ngôn vào thời niên thiếu. Câu chuyện kể về cô gái trẻ trót đem lòng yêu anh chàng phụ kiệu khi đã bị gả cho đàn ông mắc bệnh phong. Trước khi chết bà nói cho con trai biết về người cha thật sự, và ra đi nhẹ nhàng trên đệm cây cao lương, nơi đã chứng kiến tình yêu và hạnh phúc của bà.
‘ Nhận định về nhà văn nhận giải Nobel Văn học 2012, ông Peter Englund , Chủ tịch Viện Hàn lâm Thụy Điển nói trên Guardian rằng: “Sự nghiệp văn chương của Mạc Ngôn có được là do gốc gác nông dân”: "
Ông viết về nông dân, về cuộc sống nông thôn, về những người đấu tranh để tồn tại, đấu tranh cho phẩm giá của họ, đôi khi chiến thắng nhưng đánh mất gần hết thời gian của cuộc đời".
"Nền tảng cho các cuốn sách đã được đặt ra khi Mạc Ngôn còn nhỏ, được nghe kể các truyện dân gian mô tả chủ nghĩa hiện thực huyền ảo. Nhưng nếu chỉ nghĩ như vậy thì hơi coi thường ông. Đây không phải là thứ ông học từ Gabriel Garcia Marquez, mà là thứ gì đó của riêng ông. Rất biết cách lồng yếu tố siêu nhiên vào những thứ thông thường, ông là một người kể chuyện bẩm sinh”.
‘ Nhà văn 57 tuổi là người thứ 109 nhận giải thưởng danh giá Nobel Văn học. Vậy là, sau 12 năm mới có một người gốc châu Á giành giải Nobel Văn chương, và lại gắn với Trung Quốc. Người chiến thắng năm 2000 - Cao Hành Kiện - sinh ra ở Trung Quốc nhưng mang quốc tịch Pháp.
Trong đợt tranh cãi đồn đoán ồn ào tiền Nobel năm nay, nhà văn Trung Quốc đứng thứ hai trong danh sách cá cược, sau nhà văn Nhật Haruki Murakami. Cuối cùng, Haruki Murakami, tác giả của những tác phẩm được nhiều người đọc Việt Nam biết đến nhưRừng Na Uy hay 1Q84, đã thất bại trong cuộc đua với đối thủ Mạc Ngôn.
Theo Guardian, ông Peter Englund, chủ tịch Viện Hàn lâm Thụy Điển, cho biết khi thông báo tin này cho Mạc Ngôn, phản ứng của ông là “quá vui sướng và hơi sợ hãi”. Trong đợt tranh cãi đồn đoán ồn ào tiền Nobel năm nay, khi báo chí và giới văn chương Trung Quốc dậy sóng, riêng Mạc Ngôn im lặng, đúng như ý nghĩa bút danh của ông "Không nói". Khi được báo chí hỏi đến, ông trả lời mà cũng như không: “Tôi không có ý kiến gì”.
Trong buổi họp báo tại Cao Mật tối 11/10, Mạc Ngôn đưa ra tổng kết ngắn gọn, giải thích lý do ông có thể giành giải Nobel: “Có thể một vài yếu tố nào đó trong tác phẩm của tôi đã lay động được hội đồng thẩm định. Văn học Trung Quốc là một bộ phận của văn học thế giới. Tác phẩm của tôi nói lên đời sống nhân dân, văn hóa độc đáo của Trung Quốc và nếp sống của dân tộc. Chúng cũng được kể từ điểm nhìn của một con người bình thường, không phân biệt quốc gia hay chủng tộc", tác gia Trung Quốc nói.
Mạc Ngôn cũng cho biết, rất nhiều yếu tố nghệ thuật dân gian từ quê hương ông như nghệ thuật cắt giấy, chạm trổ, nghệ thuật vẽ truyền thống trong năm mới đã ảnh hưởng đến tác phẩm của ông.
Mặc dù vui mừng vì giải thưởng, Mạc Ngôn cho rằng, việc ông đoạt giải thưởng Nobel “không nói lên điều gì”. “Tôi không nghĩ chiến thắng của tôi có thể đại diện cho bất cứ điều gì. Trong thời gian tới, tôi sẽ dồn tâm huyết của mình vào việc sáng tác. Tôi sẽ làm việc chăm chỉ. Cảm ơn mọi người”.