Trong y học cổ truyền Việt Nam, xông là phương pháp rất độc đáo. Phương pháp này rất đơn giản để thực hiện, song lại cho hiệu quả cao đối với một số bệnh ngoại cảm (phong hàn, phong nhiệt, phong thấp).
Theo cuốn sách "Dược học cổ truyền" của Nhà xuất bản Y học do PGS.TS Phạm Xuân Sinh chủ biên, trong kho tàng dược liệu dân gian, có một số loại lá rất hay được sử dụng trong phương pháp xông. Đó là những lá có mùi thơm của tinh dầu như lá sả, cam, hương nhu, bạc hà, cúc tần hoặc lá mang tính chất giải nhiệt như lá tre, ruối, khoai lang,.. Các loại lá này thường đun sôi từ 5 đến 10 phút là có thể xông được và thường được dùng khi tiến hành xông toàn bộ cơ thể.
Lá bạc hà (Hình minh họa: medicalnewstoday.com).
Phương pháp tiến hành như sau:
Đặt nồi lá xông phía trước chỗ bệnh nhân ngồi trùm chăn kín, mở nắp nồi xông. Thời gian kéo dài độ 10 – 20 phút, thỉnh thoảng đảo lá xông. Hơi nước cùng hơi tinh dầu bão hòa kích thích khai mở tấu lý (lỗ chân lông), phát hãn (làm ra mồ hôi), giải biểu (đưa ngoại tà bao gồm phong, hàn, thấp, nhiệt ra ngoài cơ thể bằng đường mồ hôi).
Sau khi xông cần lau hết mồ hôi, đồng thời uống độ 50 – 100ml nước lá xông để tăng áp lực thẩm thấu, tăng giải biểu, phát hãn và lợi niệu (lợi tiểu) để giải nhiệt và bài xuất độc tố ra khỏi cơ thể. Các thành phần nhựa trong lá khoai lang, ruối,… tăng nhu nhuận của đại tràng, góp phần thải nhiệt qua đường tiêu hóa. Như vậy rõ ràng phương pháp xông sẽ giải nhiệt cơ thể theo ba đường: da (tấu lý), tiểu, đại tiện.
Tùy theo từng bệnh và vị trí bệnh, chúng ta cũng có thể tiến hành phương pháp xông cục bộ với các dược liệu dân gian khác nhau, cụ thể:
- Xông do đau đầu (đau gáy, trán, hai bên) với lá ngải cứu tươi hoặc cúc tần, hương nhu: nung một viên gạch nóng già, đặt lên trên mặt viên gạch lớp lá. Rưới lên một cốc rượu (50ml). Nhẹ nhàng đặt phía bị đau của đầu lên trên (thận trọng tránh bỏng). Trùm một khăn vuông kín đầu và viên gạch. Sau khi rượu rưới đều lên viên gạch nóng, hơi sẽ bốc lên qua lớp lá thơm cộng với sức nóng vừa phải sẽ kích thích lên da đầu làm phát hãn và giảm đau đầu (phương pháp này rất hiệu quả ngay cả với đau đầu do viêm xoang).
Lá ngải cứu (Hình minh họa: woodlandessence.com).
- Xông do đau khớp từ gối trở xuống hoặc tê buồn chân với lá ngải cứu, lá và dây chìa vôi (bạch phấn đằng), lá xoan chồi (lá xoan non mọc từ gốc cây hoặc đoạn cành đã bị chặt) và cành xương rồng non đã bỏ gai.: đào một hố sâu, có kích thước bằng chiểu dài của đoạn từ gối đến bàn chân hoặc dùng một thùng sắt, xô tôn có kích thước nói trên. Cùng đặt một viên gạch nung nóng già như trên xuống đáy hố, đáy thùng. Chuẩn bị các loại dược liệu đã kể phía trên. Tất cả các thứ dược liệu nên giã dập rồi trộn đều, sau giải đều lên mặt viên gạch đã nung. Rưới lên trên lớp lá đó khoảng 100ml rượu hoặc đồng tiện (nước tiểu trẻ em). Đặt nhẹ nhàng hai bàn chân lên, xông hơi nóng trong thời gian 30 phút. Lưu ý, cần đậy kín từ gối.
- Xông do trĩ trị, lòi dom với lá nhân trần hoặc lá hẹ, lá diếp cá, lá mùi: Cho một trong những thuốc xông trên vào nồi đun, bịt miệng nồi lá bằng lá chuối, chọc một lỗ nhỏ để xông vào chỗ trĩ. Cần điều chỉnh để tránh bị nóng quá.
Ngoài ra còn có nhiều cách xông khác với dược liệu dân gian như xông với sáp ong khi đau trong tai, tai có mụn bên trong, xông với bột hạt cà độc dược - xông khói khi răng sâu, đau răng. Lưu ý, hạt cà độc dược có độc nên lượng bột cũng chỉ nên lấy vừa đủ.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!
VTV.vn - Chuyến đi khảo sát để triển khai Đề án về Y tế biển, đảo đã mang đến nhiều cảm xúc khi các y, bác sĩ ở đất liền - hải đảo được gặp nhau nơi chủ quyền biển đảo thiêng liêng
VTV.vn - Tính đến 16h30 ngày 5/5/2024, ghi nhận thêm 5 trường hợp nhập viện liên quan vụ ngộ độc thực phẩm sau khi ăn bánh mì trên địa bàn TP Long Khánh.
VTV.vn - Trong điều kiện thời tiết nắng nóng kéo dài trên địa bàn tỉnh Đồng Nai như hiện nay, nguy cơ ngộ độc thực phẩm càng có nguy cơ gia tăng.
VTV.vn - Hiện 2 bệnh nhi đang thở máy, lọc máu chu kỳ thứ 2.
VTV.vn - Bệnh tay chân miệng đang có chiều hướng gia tăng tại một số vùng của nước ta, đặc biệt là trong các trường mầm non, tiểu học.
VTV.vn - Tác dụng phụ gây cục máu đông sau tiêm vaccine AstraZeneca là rất hiếm gặp.
VTV.vn - Ngày 4/5, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam công bố Hệ thống Bệnh viện Mắt Quốc tế Việt - Nga xác lập kỷ luc về số ca phẫu thuật điều trị tật khúc xạ.
VTV.vn - Nhân Ngày Vệ sinh tay thế giới năm 2024, HCDC khuyến cáo 5 thời điểm cần vệ sinh tay.
VTV.vn - Các bác sĩ Khoa Ngoại tổng hợp, Bệnh viện Bãi Cháy vừa phẫu thuật nội soi thành công cắt nhiều nang hai thận kích thước lớn 12x9cm chèn ép hai thận cho người bệnh.
VTV.vn - Đây là một vụ ngộ độc thực phẩm nghi do ăn phải độc tố vi khuẩn có trong thức ăn, khả năng cao là sau khi ăn cơm cuộn bán hàng trước cổng trường.
VTV.vn - Giới chuyên gia y tế quốc tế đánh giá đợt bùng phát bệnh đậu mùa khỉ đang bùng phát tại Cộng hòa Dân chủ Congo ở châu Phi có thể dễ lây lan hơn.
VTV.vn - Từ đầu năm 2024 đến nay, toàn tỉnh có 04 ổ dịch tay chân miệng.
VTV.vn - Các bác sĩ Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hoá vừa phẫu thuật cấp cứu cho nam bệnh nhân bị thanh xà beng sắt dài hơn 1 mét đâm xuyên thành bụng do tai nạn lao động.
VTV.vn - Sở Y tế Đồng Nai biểu dương các đơn vị đã khẩn trương điều xe cấp cứu, nhân viên y tế đến hỗ trợ, cấp cứu các trường hợp bị tai nạn lao động.
VTV.vn - Đến nay, tổng số bệnh nhân đã tăng lên hơn 470 người.