Đây là sự nỗ lực hợp tác trong nhiều năm qua giữa Bộ Khoa học và Công nghệ với Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), Cơ quan An ninh hạt nhân quốc gia Hoa Kỳ và Tập đoàn Năng lượng nguyên tử nhà nước Liên bang Nga (ROSATOM). Lò phản ứng nghiên cứu Đà Lạt được nâng cấp từ Lò phản ứng TRIGA công suất 250 kW (được xây dựng vào đầu những năm 1960) và đưa vào hoạt động trở lại từ 20/3/1984 với công suất hiện nay là 500 kW. Về nhiên liệu, năm 1983 IAEA đã tài trợ kinh phí để Việt Nam mua 140 bó nhiên liệu uranium có độ giàu cao (36% uranium 235) loại chuẩn do Liên Xô trước đây chế tạo và cung cấp.
Thực hiện khuyến cáo của IAEA và theo thoả thuận của Hoa Kỳ và Liên bang Nga, các lò phản ứng nghiên cứu sử dụng nhiên liệu uranium có độ giàu từ 20% uranium 235 trở lên đều phải chuyển đổi sang sử dụng nhiên liệu uranium có độ giàu thấp (dưới 20% uranium 235), vì không giống như nhiên liệu có độ làm giàu cao, nhiên liệu uranium có độ giàu thấp không thể sử dụng để chế tạo vũ khí hạt nhân.
Lò phản ứng nghiên cứu Đà Lạt trong số hơn 20 lò phản ứng nghiên cứu của 17 quốc gia sử dụng nhiên liệu uranium có độ giàu cao do Liên Xô trước đây cung cấp nên cần phải chuyển đổi sang nhiên liệu uranium có độ giàu thấp. Từ năm 2007 đến nay, Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã hợp tác chặt chẽ với IAEA, Cơ quan An ninh hạt nhân quốc gia Hoa Kỳ và ROSATOM để thực hiện chương trình này. Và tháng 11 năm 2011, Viện nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt đã thực hiện thay thế và chuyển đổi thành công lò phản ứng nghiên cứu Đà Lạt sang vận hành hoàn toàn bằng nhiên liệu uranium có độ giàu thấp.
‘ Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt. Ảnh: Thanh niên
Hôm nay, máy bay vận tải AN-124 của Hãng hàng không Nga đã rời Việt Nam vận chuyển 106 bó nhiên liệu uranium có độ làm giàu cao đã qua sử dụng (chứa khoảng 11kg uranium) tại lò phản ứng nghiên cứu Đà Lạt về Liên bang Nga. Đây là số nhiên liệu uranium có độ làm giàu cao cuối cùng ở Việt Nam.
Với đợt vận chuyển này, Việt Nam đã hoàn thành cam kết của mình trong Tuyên bố chung ký tháng 11 năm 2006 tại Hà Nội giữa Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam Nguyễn Minh Triết và Tổng thống Hoa Kỳ George Bush, trong đó hai nước thỏa thuận việc Việt Nam tham gia Chương trình chuyển đổi nhiên liệu cho lò phản ứng nghiên cứu sử dụng nhiên liệu uranium có độ làm giàu cao sang sử dụng nhiên liệu uranium có độ làm giàu thấp.
Sự kiện này một lần nữa thể hiện chính sách nhất quán của Việt Nam là sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình, bảo đảm an toàn, an ninh, đánh dấu một cột mốc quan trọng đối với cam kết của Việt Nam thực hiện Tuyên bố chung của Hội nghị thượng đỉnh An ninh hạt nhân lần thứ hai, tháng 3/2012 tại Seoul, Hàn Quốc.
Việt Nam sẽ tiếp tục hợp tác với IAEA và cộng đồng quốc tế trong việc áp dụng các biện pháp cần thiết để bảo đảm an toàn và an ninh hạt nhân, thực hiện chính sách về phát triển và sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình và về không phổ biến hạt nhân.