4 đại học danh tiếng của Mỹ từ chối đề nghị tài trợ của Nhà Trắng

Đại học Brown ở bang Rhode Island, Mỹ (Ảnh: Brown)

Trong bối cảnh căng thẳng giữa chính quyền Tổng thống Donald Trump và giới học thuật Mỹ ngày càng leo thang, 4 trường đại học hàng đầu - gồm Đại học Nam California (USC), Đại học Pennsylvania (Penn), Đại học Brown và Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) - đã đồng loạt từ chối lời đề nghị mở rộng tiếp cận nguồn tài trợ liên bang từ Nhà Trắng, với lý do các điều kiện kèm theo có thể làm suy yếu tự do học thuật và quyền tự chủ thể chế.

Theo kênh CNN, thư mời tham gia "Hiệp ước vì sự tiến bộ của giáo dục đại học" được chính quyền Trump gửi tới 9 trường đại học vào đầu tháng 10. Đổi lại việc được ưu tiên trong cấp phát ngân sách, viện trợ nghiên cứu và hợp tác liên bang, các trường phải tuân thủ hàng loạt yêu cầu mang tính ý thức hệ, trong đó có việc loại bỏ yếu tố giới tính và sắc tộc khỏi quy trình tuyển sinh, áp trần 15% sinh viên quốc tế, cùng việc định nghĩa lại khái niệm giới tính theo "chức năng sinh sản và quá trình sinh học".

Ngoài ra, bản thỏa thuận cũng buộc các trường giải thể hoặc cải tổ những đơn vị có xu hướng trừng phạt hoặc xúc phạm tư tưởng bảo thủ, đồng thời đóng băng học phí trong 5 năm, cam kết minh bạch điểm số và thực hiện khảo sát ẩn danh hằng năm để đánh giá mức độ tuân thủ.

Đổi lại, các trường ký kết sẽ được "ưu tiên tiếp cận các khoản tài trợ liên bang, mời tham dự sự kiện Nhà Trắng và tăng trần chi phí quản lý dự án" - theo lời một quan chức chính quyền Mỹ. Tuy nhiên, 4 trường nói trên đã công khai bác bỏ đề nghị của Nhà Trắng.

Chủ tịch tạm quyền của USC, ông Beong-Soo Kim, cho rằng việc ràng buộc các lợi ích nghiên cứu vào một thỏa thuận mang tính chính trị sẽ làm xói mòn nền tảng tự do học thuật và tinh thần cạnh tranh công bằng mà chính thỏa thuận tuyên bố thúc đẩy. Đại học Penn cũng ra thông báo tương tự, nhấn mạnh "những nguyên tắc cốt lõi về tự do học thuật không thể bị thương lượng".

Tại MIT, Chủ tịch Sally Kornbluth khẳng định, dù ông đánh giá cao nỗ lực của chính phủ trong việc cải thiện giáo dục đại học, song bản thỏa thuận hàm chứa những điều khoản đi ngược lại tự do biểu đạt và quyền tự quyết thể chế.

Chủ tịch Đại học Brown Christina Paxson cho biết trường ông đã có thỏa thuận riêng với chính phủ từ tháng 7 và "không thể chấp nhận những ràng buộc mới đi ngược lại tinh thần đó".

Một số trường khác như Vanderbilt, Arizona, Dartmouth và Virginia cho biết đang xem xét, trong khi Đại học Texas tại Austin tỏ thái độ tích cực hơn, bày tỏ mong muốn làm việc cùng chính quyền để tìm hướng hợp tác.

Động thái mới nhất của Nhà Trắng đối với các cơ sở học thuật được cho là nằm trong nỗ lực mở rộng kiểm soát của chính quyền Tổng thống Trump đối với lĩnh vực giáo dục đại học, vốn lâu nay được xem là "thành trì tự do" trong xã hội Mỹ.

Theo phân tích của CNN, chi tiêu vận động hành lang của các trường đại học bị chính quyền nhắm đến đã tăng hơn 120% trong quý II năm nay, phản ánh mối lo ngại về việc Nhà Trắng đang tìm cách định hình lại không gian học thuật theo định hướng bảo thủ.

Việc nhiều trường đồng loạt từ chối đề nghị tiếp cận mở rộng nguồn tài trợ liên bang cho thấy cuộc đối đầu giữa chính quyền Tổng thống Donald Trump và các đại học Mỹ đang bước vào giai đoạn căng thẳng mới, với trọng tâm xoay quanh câu hỏi: "Tự do học thuật có thể tồn tại đến đâu khi đối diện với áp lực chính trị từ chính phủ?".