4 hành trình độc đáo "đánh thức" di sản Hà Nội

Đền Quán Thánh - Điểm đến trên hành trình du lịch di sản Hà Nội

4 hành trình di sản theo chủ đề là kết quả nghiên cứu hơn một năm qua của các nhóm nghiên cứu Pháp - Việt, thông qua việc ghi chép, phân tích và giới thiệu những di sản đặc biệt của Hà Nội. Chương trình Hành trình du lịch di sản Hà Nội vừa được ra mắt tại Đền Quán Thánh, Hà Nội - một trong những điểm đến trên hành trình.

Đại sứ Pháp tại Việt Nam, ông Olivier Brochet chia sẻ: "Chúng ta không chỉ giới thiệu các hành trình di sản tới công chúng, mà còn đặt nền móng cho một giai đoạn mới: xây dựng một thành phố coi tri thức về di sản là động lực phát triển bền vững, là yếu tố nâng cao sức hấp dẫn văn hóa - du lịch, công cụ đào tạo cho các thế hệ trẻ. Pháp sẽ tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam trên con đường này, với sự nhiệt huyết, lắng nghe và quyết tâm như từ trước đến nay."

4 hành trình khám phá di sản độc đáo của Thủ đô là những trải nghiệm mới mẻ, có sự hỗ trợ của hệ thống bản đồ tương tác, ứng dụng H-Heritage và hệ thống mã QR tại nhiều điểm di tích trong trung tâm thành phố, đã được giới thiệu tới công chúng.

Hành trình du lịch di sản Hà Nội nhằm giúp người dân, du khách nhận diện, kết nối với di sản thông qua tư duy mới: kết hợp giữa khảo cứu học thuật và công nghệ số hiện đại.

Hành trình này cũng sẽ "đánh thức" những di tích cổ kính đang hằng ngày, hằng giờ hiện hữu dung dị, khiêm nhường trong cuộc sống Hà thành. Nhiều ngôi đình, đền, chùa… ẩn mình và ít được biết đến, cũng hiếm khi được giới thiệu một cách hệ thống.

TS Nguyễn Thị Hiệp (Cơ quan hợp tác kỹ thuật quốc tế Pháp - Expertise France, Điều phối khoa học của Dự án), cho biết, dự án chọn phương pháp kết hợp giữa khảo sát điền dã, phân tích tư liệu, đào tạo và ứng dụng công nghệ bản đồ hóa.

Đội ngũ thực hiện đã khảo sát hơn 100 di tích cổ trên địa bàn Hà Nội. Một kho tư liệu đồ sộ bằng tiếng Pháp, Hán Nôm và tiếng Việt đã được sử dụng. Mỗi di tích được tái hiện sống động qua những hồ sơ hoàn chỉnh, được số hóa trên bản đồ điện tử và tích hợp vào ứng dụng H-Heritage. Chỉ bằng điện thoại thông minh, du khách đã có thể chạm tay vào lịch sử.

Các hành trình này hướng tới mọi đối tượng công chúng: không chỉ phục vụ du lịch trải nghiệm đơn thuần mà còn là công cụ tìm hiểu tri thức văn hóa; công cụ giáo dục; cuối cùng là tư liệu khảo cứu dành cho sinh viên và các nhà khoa học.

Kết quả ấn tượng của Dự án là đã xây dựng được website các hành trình di sản trực tuyến và ứng dụng di động (QR code) để người dân Việt Nam và bạn bè thế giới có thể tiếp cận, tìm hiểu về di sản Hà Nội một cách đầy đủ, nhanh chóng, thuận tiện nhất.

Đây là bước tiến quan trọng trong việc đưa tri thức di sản đến gần hơn với công chúng, du khách, biến việc tham quan, học tập và nghiên cứu di sản thành một trải nghiệm tương tác, linh hoạt.

28 di tích tiêu biểu đã được lựa chọn, chia thành 4 hành trình di sản gắn với 4 dòng tín ngưỡng cổ truyền của người Việt, bao gồm: Tứ Trấn, Đền Mẫu, Đình Tổ nghề và Chùa Hà Nội. Mỗi hành trình không chỉ tập hợp một nhóm di tích, mà còn kể lại một câu chuyện liên kết, phản ánh cấu trúc tinh thần và ký ức của người Hà Nội xưa và nay.

Chương trình là hoạt động thuộc khuôn khổ dự án FEF-R Patrimoine, do Bộ Châu Âu và Ngoại giao Pháp tài trợ (thông qua Đại sứ quán Pháp và Viện Pháp tại Việt Nam - IFV), phối hợp triển khai cùng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội (USSH - VNU), Viện Viễn Đông Bác Cổ Pháp (EFEO) và Tổ chức Đại học Pháp ngữ (AUF).

4 hành trình di sản theo chủ đề  bao gồm: Các vị thần trấn giữ bốn hướng của kinh thành Thăng Long - Hà Nội xưa; Các đền thờ thờ Mẫu; Các đình làng thờ tổ nghề của các ngành thủ công truyền thống; Các cơ sở thờ tự và không gian tín ngưỡng Phật giáo.

Đại sứ Olivier Brochet nhấn mạnh, các hành trình này không chỉ dành cho du khách mà còn là công cụ giáo dục hữu hiệu cho các trường học, trung học và đại học; là phương tiện truyền thông văn hóa cho các hướng dẫn viên, bảo tàng và địa phương; đồng thời là mô hình phương pháp luận quý giá cho giới nghiên cứu.

Các tuyến hành trình sẽ giúp mỗi người nhìn Hà Nội bằng một góc nhìn mới - một thủ đô lịch sử nhưng luôn sống động, nơi truyền thống được đan cài vào những thách thức của hiện đại.

"Di sản văn hóa là minh chứng cho những gì chúng ta từng là; và cách chúng ta chăm chút cho di sản hôm nay thể hiện chúng ta muốn trở thành ai trong tương lai. Đây là một hành trình hợp tác đẹp đẽ, đầy triển vọng; phản ánh sự phong phú và bền chặt của tình hữu nghị Pháp - Việt," Đại sứ Olivier Brochet nói.

Hành trình 1- Thăng Long Tứ trấn: du khách sẽ khám phá bốn đền thiêng: Bạch Mã, Voi Phục, Quán Thánh và Kim Liên, trấn giữ bốn hướng Đông - Tây - Nam - Bắc của kinh thành Thăng Long. Tuyến hành trình tôn vinh bản sắc văn hóa linh thiêng và cấu trúc tâm linh độc đáo của Hà Nội, nơi không chỉ cần được con người bảo vệ mà còn cần đến thần linh bảo đảm an sinh.

Hành trình 2 - Các đền thờ Mẫu: Hành trình sẽ khám phá các ngôi đền: Đông Hạ, Vũ Thạch, Bà Kiệu, Xuân Yên, Đền Dâu, Vọng Tiên, Phủ Tây Hồ, cây hương ga Long Biên. Nét tín ngưỡng độc đáo này của người Việt hòa quyện giữa nghi lễ, âm nhạc, vũ điệu và tinh thần tôn vinh người Mẹ.

Hành trình 3 - Đình thờ Tổ nghề: du khách khám phá các đình Tổ nghề Hà Nội như: Kim Ngân (tổ nghề kim hoàn), Đồng Lạc (tổ nghề cổ yếm), Phả Trúc Lâm (tổ nghề da giày), đình Hà Vĩ (tổ nghề sơn), đền Phúc Hậu (tổ nghề tráng gương), đình Tú Thị (tổ nghề thêu), đình Lò Rèn (tổ nghề rèn), đình Ngũ Xã (tổ nghề đúc đồng).

Hành trình 4 - Chùa Hà Nội: Hành trình tái hiện dòng chảy lịch sử, tâm linh của Thăng Long, nơi ký ức, công nghệ và niềm tin gặp gỡ, kể lại câu chuyện về sự mất - còn - tái tạo và bảo tồn di sản.