Lịch sử bóng đá thường chỉ ra rằng có những đội bóng xuất sắc có thể chỉ nổi lên một thời trước khi bị lu mờ bởi cái tên khác. Tuy nhiên, dường như đã có sự thống trị tuyệt đối của Man City tại Premier League những mùa giải vừa qua: Giành tới 100 điểm và 100 bàn thắng ghi được trong mùa giải 2017/18, là CLB đầu tiên bảo vệ thành công chức vô địch Ngoại hạng trong suốt 1 thập kỷ đã qua. Có cảm giác rằng, tính chiến thuật trong bóng đá, ngay cả ở đấu trường vốn trước giờ mạnh về "cơ bắp" như giải Ngoại hạng, cũng đang dần lên ngôi.
Bộ não hàng đầu của thế giới bóng đá tới Anh và thiết lập nên một chuẩn mực mới cho chất lượng những trận đấu tại xứ sương mù – điều mà người ta chưa từng được chứng kiến trước đó. Man City của Pep Guardiola, dường như là không thể ngăn cản nổi.
Nhưng theo sau Man City, Liverpool đang chầm chậm tiến lên. Và ở Premier League mùa giải này, khả năng cao một sự chuyển giao quyền lực sẽ đến. Đoàn quân trong quyền HLV Jurgen Klopp đơn giản là đã trang bị cho mình đầy đủ những tố chất của một nhà vô địch, với sự sắc bén chiến thuật, với đội hình dày đặc ngôi sao chơi bóng ăn khớp nhau như một cỗ máy. Nhà cầm quân người Đức rõ ràng đã thay đổi triết lý bóng đá "công nghiệp nặng" của bản thân trước đây bằng việc hòa trộn thêm những yếu tố mới mềm mại và bay bổng hơn.
Luôn mang sự lạc quan đến phòng thay đồ, ngay cả ở đấu trường đậm chất kỷ luật và tính chính xác như Bundesliga đã giúp Jurgen Klopp gặp hái được nhiều thành công. Ông tiếp tục chứng minh điều đó ở đấu trường khốc liệt nhất thế giới Premier League.
Bên cạnh đó, một yếu tố cực kỳ quan trọng cho thành công trong giai đoạn hiện tại của Liverpool, chính là lợi ích từ việc được rèn luyện tâm lý bởi HLV Jurgen Klopp.
Không cần tranh cãi về tầm quan trọng của tâm lý trong bóng đá, nhưng đây dường như lại là yếu tố hiếm khi được phân tích một cách chi tiết. Chúng ta thường quen thuộc với những trường hợp như tâm lý chiến thắng giúp các nhà vô địch vượt qua giới hạn, khoảng trống quản lý mở ra trong phòng thay đồ khi HLV mất kiểm soát hay sự lên ngôi của các ông chủ "ghế nóng" mới. Tuy nhiên, tâm lý không phải yếu tố đo lường được như chỉ số sức mạnh trong truyện tranh và thật khó để nhìn nhận đúng sự đóng góp quan trọng mà nó tạo ra cho thành công của một đội bóng – ví dụ nếu so với việc điều chỉnh chiến thuật hay thay đổi cầu thủ giữa trận.
Jurgen Klopp đang giúp Liverpool gặt hái được những thành công. Bên cạnh yếu tố con người, nhà cầm quân người Đức đang làm rất tốt điều mà nhiều HLV khác không làm được - trui rèn tinh thần cho các học trò.
Yếu tố tâm lý thường được nhắc đến nhiều hơn khi người ta bàn luận về sự sụp đổ của một đội bóng, rằng nó đã hoàn toàn bị phe thắng cuộc "nuốt trôi mất". Không khó để thấy "tâm-lý" xuất hiện trong những phần bình luận, khi một đội bóng cửa trênbất ngờ để thua cuộc, hay người hâm mộ thường chỉ trích một đội bóng là kém cỏi khi chơi thiếu lửa, hời hợt. Nhưng…
Chắc hẳn chỉ có vài kẻ lười biếng, đánh bại hàng triệu đối thủ khác, để trở thành cầu thủ chuyên nghiệp, sau rất nhiều năm. Nếu là người thường xuyên chơi bóng ở mọi cấp độ, sẽ không có cầu thủ nào có kế hoạch bước vào một trận đấu để từ bỏ nó dễ dàng; thậm chí, nếu người đó không quan tâm lắm tới đồng đội, vẫn có nguy cơ phải hứng chịu sự tự ái cá nhân. Đôi khi, mọi thứ dường như chỉ giống một cỗ máy hoạt động chuệch choạc đôi chút, nhưng những lần khác, mọi thứ có thể sụp đổ hoàn toàn, một cách thảm hại.
Cố gắng giành lấy bóng chỉ 1 tích tắc trước mũi đối thủ, đủ để đè mặt một hậu vệ hay để chặn một cú dứt điểm nguy hiểm là điều cực kỳ quan trọng, thậm chí, có thể là yếu tố quan trọng hơn, thậm chí còn hơn thế khi cách tiếp cận chiến thuật của những CLB hàng đầu hiện nay phần lớn là sự kết hợp của lối chơi tấn công kiểm soát bóng dựa trên sự kết hợp của pressing và phản công nhanh.
HLV Chris Wilder đã nhận ra vũ khí tinh thần đặc biệt lợi hại của Liverpool sau trận thua 0-2 của Sheffield Utd khi nói rằng The Kop đã "chiến thắng ở mọi tình huống bóng một, mọi tình huống bóng hai, đón được mọi tình huống bóng hai, luôn chạy về phía trước rồi lại chạy về và họ làm điều đó tốt hơn nhiều so với Sheffield Utd".
Bất cứ HLV giỏi nào cũng có thể khiến các cầu thủ mình muốn chạy qua những bức tường nhưng Jurgen Klopp lại có thể khiến họ làm điều đó một cách nhanh nhất. Liệu pháp tâm lý của Jurgen Klopp, khác xa với tất cả những phương pháp cũ – Sir Alex làm chủ phòng thay đồ CLB bằng phương pháp "sấy tóc", Jose Mourinho xây dựng tâm lý tử thủ tại Chelsea và sau đó là Inter Milan thống trị châu Âu. Rất đáng để nhìn nhận chi tiết về cách làm của Jurgen Klopp – rất nhiều thứ ẩn dấu phía sau một khuôn mặt biểu cảm không lẫn đi đâu được và một cá tính giàu sức chiến đấu trên sân.
Jurgen Klopp từng bình luận một cách mập mờ hồi tháng 11 năm ngoái, sau khi Liverpool thuê một chuyên gia tâm lý học về thể thao – Lee Richardson, ít lâu sau CLB bắt đầu sử dụng 1 HLV ném biên – "Đây không phải là chúng tôi đang thử thách họ. Không phải vậy, không phải là hãy quan sát xem liệu các cầu thủ có cư xử tốt hay không". Klopp nói tâm lý học là "một công việc phải làm, nhưng tôi không thể nói về nó bởi tôi không có chuyên môn".
Một vài chi tiết trong phòng thay đồ Liverpool cho thấy tâm lý là một yếu tố được nhà cầm quân người Đức đặc biệt chú trọng. Georginio Wijnaldum từng chia sẻ trên truyền thông rằng HLV đã có buổi nói chuyện với các cầu thủ trong trận chung kết Champions League 2018 ở Kyiv. Khi đó, Jurgen Klopp mặc một chiếc áo sơ mi "cắm thùng" trong một chiếc quần boxer mang nhãn hiệu Cristiano Ronaldo. Đây là một dạng chiến thuật cổ điển để làm giảm căng thẳng trong những buổi họp, thuyết trình – "picture them in their underwear" – cố để trở thu hẹp khoảng cách với người nghe, để họ có thể tập trung hơn vào câu chuyện mình đang kể. Không ai biết Jurgen Klopp mua quần ở đâu, nhưng mọi học trò của ông có thể chắc chắn rằng ý tưởng đó chỉ bắt đầu xuất hiện từ khi nhà cầm quân người Đức đi shopping trong một cửa hàng quần áo ở Ukraine trong buổi chiều trước trận đấu.
Jurgen Klopp không làm điều đó một cách không chủ đích và trong quá khứ chiêu này đã từng được ông sử dụng. Nhà báo thể thao nổi tiếng Raphael Honigstein từng viết về Klopp rằng, vào tháng 5/2004, ông đang cố giúp Mainz thăng hạng Bundesliga sau gần 2 năm vắng bóng. Trước trận đấu cuối mùa trên sân nhà quyết định tấm vé thăng hạng của CLB, Jurgen Klopp đã treo một biểu ngữ trong phòng thay đồ, có chữ viết đơn giản "Jaaaaaaaa!". Đó là một nỗ lực đi ngược lại cách tiếp cận truyền thống của người Đức – rất nghiêm túc đối với những vấn đề quan trọng – và nó đã hiệu quả.
Việc giảm tải áp lực cho các cầu thủ được nhìn nhận là yếu tố rất quan trọng ở mùa giải này khi Liverpool đang mang theo gánh nặng của sự kỳ vọng về một danh hiệu nước Anh lần đầu tiên trong 30 năm. Những lời phát biểu của Jurgen Klopp trong các buổi họp báo về vấn đề đối phó với áp lực thường cùng mang một thông điệp: đội bóng của ông nên tận hưởng việc được thi đấu với áp lực cao độ".
Tháng 12/2018, Jurgen Klopp hứa rằng Liverpool sẽ "tận hưởng cuộc đua" trong mùa giải đó. Tháng 2/2019, sau khi đánh rơi những điểm số trước Leicester City hay West Ham, Jurgen Klopp từ chối bất cứ cảm xúc tiêu cực nào mà chỉ nói rằng "hãy thắt dây an toàn vào và tiến lên". Khi Liverpool phải bước vào chặng thi đấu điên rồ trong tháng 12/2019 với các giải đấu Champions League, Club World Cup và League Cup, vị chiến lược gia người Đức cho hay các học trò của mình sẽ cố gắng tận hưởng giai đoạn khốc liệt nhất trong sự nghiệp cầu thủ của họ.
Jurgen Klopp liên tục tạo ra cho các cầu thủ sự thoải mái và điều đó góp phần xây dựng một chiến thuật tâm lý vững chắc. Những thông điệp của Jurgen Klopp phù hợp với tư duy tăng trưởng phổ biến trong tâm lý học; một cách suy nghĩ tập trung và nỗ lực hơn kết quả (thứ sẽ tự động đến nếu nỗ lực đúng đắn) và làm nổi bật tầm quan trọng của việc chấp nhận thách thức. Carol Dweck, một trong những người tiên phong về phương pháp này có nói: "Nếu cha mẹ muốn tặng con cái một món quà, điều tốt nhất họ có thể làm là dạy con trẻ yêu thích việc được thử thách, bị thúc đẩy bởi những sai lầm, tận hưởng từ sự nỗ lực và không ngừng học hỏi".
Nỗ lực là những gì Jurgen Klopp định nghĩa cho sự nghiệp sân cỏ của mình khi thiếu đi tài năng lớn và có vẻ như cá tính đó đã đi cùng với ông ngay cả khi bản thân không còn là cầu thủ. Vui mừng khi dẫn dắt Mainz thăng hạng, Jurgen Klopp hét lớn vào máy quay với sự tự hào khi giúp Marco Rose – một cầu thử cực kỳ cần mẫn nhưng lại có năng lực khá hạn chế (HLV đương nhiệm của Borussia Monchengladbach) – thành một cầu thủ được chơi ở Bundesliga.
Jurgen Klopp và Marco Rose khi còn làm việc chung.
Jurgen Klopp không hề phát minh ra điều gì trong những thứ kể trên nhưng lại áp dụng những liệu pháp thúc đẩy tâm lý một cách mạch lạc, khoa học, với sự quyết tâm cao độ, mang tầm vóc của một nhà lãnh đạo xuất sắc. Cũng giống như việc kể một câu chuyện cười, bí kíp để dẫn dắt tâm lý nằm ở cách truyền tải.
Trong khi người tiền nhiệm tại Anfield – Brendan Rodgers, hoàn toàn đặt trọn tâm trí vào việc tìm ra một triết lý chiến thắng, điều đó khiến ông bị chế giễu với David Brent (Bộ phim có nội dung mỉa mai một nhân viên kinh doanh mơ hão làm ca sĩ nhạc rock – ý nói ý tưởng của Brendan Rodgers hoàn toàn không thể trở thành hiện thực – PV). So sánh như vậy có phần không công bằng với thành tích huấn luyện của nhà cầm quân người Bắc ireland, nhưng nó phản ánh sự thật rõ ràng rằng, Brendan Rodgers, giống như nhiều HLV khác trong trò chơi này, không có được năng khiếu đoạt lòng người như Jurgen Klopp. Sức hút của Jurgen Klopp giúp ích rất nhiều trong việc thúc đẩy những cầu thủ trẻ với xuất thân khác nhau, tính cách khác nhau, dõi theo và học hỏi từ ông.
Thật hài hước khi hình ảnh nụ cười và những cái ôm của Jurgen Klopp tự nhiên như thể nó có từ khi ông mới sinh ra, nhưng sự thu hút, sức mạnh tâm lý của nhà cầm quân người Đức được xây dựng từng chút một. Xuất thân và nền tảng sự nghiệp đã góp phần lớn cho việc hình thành tính cách của Jurgen Klopp sau này.
Jurgen Klopp sinh ra ở Swabia, vùng đất được đánh giá là nơi mà mọi người có cường độ lao động cao nhất tại Đức. Bố ông là một nhân viên bán tour du lịch, một công việc đòi hỏi cao về trí tuệ và am hiểu tâm lý, có thể điều đó ít nhiều ảnh hưởng tới Jurgen Klopp. Ông thường nói đùa rằng bản thân là người duy nhất từng trượt kỳ kiểm tra thể dục khi đang theo học khoa học thể thao tại Frankfurt, thứ lẽ ra có thể mang về cho Jurgen Klopp tấm bằng thạc sĩ, nhưng Jurgen Klopp có vẻ là một học sinh chu đáo hơn so với lời kể của chính mình.
Jurgen Klopp bị ảnh hưởng nhiều bởi người thầy của mình - HLV quá cố Wolfgang Frank.
Điều có thể khẳng định là trong quãng thời gian còn chơi bóng, Jurgen Klopp đã được trải nghiệm sức mạnh biến đổi của một hệ thống bóng đá được xây dựng dựa trên tinh thần kỷ luật và sự nỗ lực – đó là khi HLV quá cố Wolfgang Frank hồi sinh Mainz đang trên bờ vực xuống hạng, bằng việc giới thiệu một hệ thống pressing mới mang tính cách mạng. Sau 2 mùa giải suýt giúp Mainz thăng hạng và sau đó chấp nhận thử thách ở Borussia Dortmund để biến đội bóng vùng Ruhr liên tiếp cạnh tranh cho danh hiệu Bundesliga đã mang lại cho Jurgen Klopp sự tự tin mình cần để thực hiện phương pháp của mình. Giờ đây, Jurgen Klopp đang nổi danh là kẻ cầm đầu của một đoàn quân mang tên "những con quái vật tinh thần", cả ở Anh và ở Đức.
Pep Guardiola đã đang ít nhiều học tập triết lý của Klopp khi đặt nỗ lực lên trên kết quả khi nói rằng: "Thật không tốt cho xã hội, cho những đứa trẻ của chúng ta nếu họ nghĩ rằng chỉ có những người chiến thắng mới hoàn hảo. Điều quan trọng là sự nỗ lực, tính cống hiến". Mặc dù bối cảnh nói lời này của 2 nhà cầm quân hoàn toàn khác nhau.
Với một khoảng cách lớn mở ra trong cuộc đua danh hiệu, thông điệp được đưa ra không phải nhằm động viên các học trò của Pep Guardiola tận hưởng áp lực; thay vào đó nó giống như một cách trấn an người ngoài cuộc để không quá thất vọng về những kết quả của Man City. Điều đó giống như một người đàn ông hiểu rằng lợi thế chiến thuật từng mang về thành công cho mình trong quá khứ đang dần "mất phép" và thừa nhận đối thủ trong cuộc đua danh hiệu đang có thứ vũ khí cực kỳ lợi hại, mang tính quyết định, có tên TÂM LÝ HỌC.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!