Dân gian thường gọi "Khánh Hòa là xứ trầm hương" bởi từ xưa, trầm hương ở đây đã nổi tiếng về chất lượng. Tại đây có một làng nghề chuyên chế tác các sản phẩm từ trầm, người dân gọi là làng nghề xoi trầm, đó là làng xoi trầm Vạn Thắng. Không khó để nhận ra hộ dân làm nghề xoi trầm tại đây bởi ở bên ngoài những gia đình này có rất nhiều dăm gỗ. Và từ đây, người dân đã nghe được tiếng dạt trầm.
Ở xã Vạn Thắng, huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa, nghề này đã có từ trăm năm nay. Lượng trầm thu được phụ thuộc vào sự phát triển của cây dó bầu. Từ những cây dó bầu, người dân sẽ chế tác ra hàng chục loại sản phẩm khác nhau như: trầm cảnh, đồ mỹ nghệ, trang sức, các sản phẩm tâm linh… Đến nay, nhiều công đoạn chế tác vẫn phải làm bằng tay.
Nếu như trước đây để có trầm hương, người dân Vạn Thắng phải vào rừng tìm kiếm, trong khoảng 10 năm nay, khi trong nước có nhiều vùng trồng dó bầu (loại cây nguyên liệu cho nghề làm trầm hương) hơn, người dân đã chuyển hẳn sang làm công việc xoi trầm tại nhà. Để xoi trầm, mỗi người thợ đều tự trang bị cho mình đồ nghề, đó là những cái dũm được đặt rèn tại các lò rèn trong vùng. Nếu như việc dạt bỏ vỏ dó bầu do người lớn tuổi làm, các công đoạn xoi trầm hay chế tác trang sức phần đông do người trẻ đảm nhiệm. Có những lúc người thợ xoi được lõi trầm cao đến 2m.
Người dân ở xã Vạn Thắng ví von nghề xoi trầm như "moi ruột cây tìm vàng". Giá trị kinh tế của trầm hương rất cao, nhưng việc thu được lượng trầm như thế nào lại phụ thuộc hoàn toàn vào sự phát triển của cây dó bầu. Khâu xoi trầm là công đoạn quan trọng nhất, đòi hỏi người xoi phải khéo tay và tinh mắt, tránh xoi trúng phần lõi trầm bên trong. Lõi trầm có kích thước càng lớn càng có giá trị. Đến đây, người dân và du khách có thể chiêm ngưỡng những gốc trầm cao quá đầu người.
Nhiều du khách đến tỉnh Khánh Hòa để tìm mua sản phẩm trầm hương. Làng nghề xoi trầm cũng trở thành điểm đến của khách du lịch. Đó là niềm động viên rất lớn để người dân ở đây gắn bó với nghề xoi trầm. Qua nhiều năm thăng trầm, sản phẩm của làng nghề đa dạng hơn, đáp ứng được nhiều hơn nhu cầu của người tiêu dùng, góp phần giúp nghề xoi trầm hồi sinh trong những năm gần đây.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!