Theo tài liệu lịch sử, Xe tăng T59 số hiệu 377 được biên chế về Trung đoàn 202, thuộc Binh chủng Tăng - Thiết giáp, đóng quân tại Vĩnh Yên, Vĩnh Phúc. Tháng 5/1971, Xe tăng 377 được điều động bổ sung cho Tiểu đoàn 297, Trung đoàn 203 tham gia chiến đấu tại Mặt trận Tây Nguyên. Sau khi vào Tây Nguyên thuộc biên chế của Mặt trận Tây Nguyên (nay là Quân đoàn 3). Năm 1972, Xe tăng T59 số hiệu 377 tham gia chiến dịch Bắc Tây Nguyên, trực tiếp chiến đấu tại Đăk Tô - Tân Cảnh.
Rạng sáng 24/4/1972, bộ đội ta nổ súng tiến công tiêu diệt địch tại cứ điểm Đăk Tô - Tân Cảnh. Xe tăng 377 dẫn đầu đội hình tấn công căn cứ E42-Tân Cảnh. Sau khi tiêu diệt xong E42-Tân Cảnh, chưa kịp nghỉ ngơi, khôi phục kỹ thuật xe; trung đội xe tăng 3 nhận lệnh xuất kích. Xe tăng 377 dẫn đầu cùng 2 xe tăng 354, 369 tấn công căn cứ Đăk Tô 2.
Do hỏa lực pháo binh, máy bay địch tấn công dữ dội, nên xe 354 và 369 không theo kịp xe tăng 377. Phát hiện chỉ có một mình 377 của ta, địch tung 10 xe tăng M-41, M-24 chia làm 2 mũi hợp vây. Không hề nao núng, Thiếu úy Nguyễn Nhân Triển - trưởng xe cùng đồng đội mưu trí, dũng cảm quyết chiến. Cuộc đấu tăng diễn ra ác liệt. Xe tăng 377 nhanh chóng bắn cháy 2 xe tăng M-41. Xe tăng địch còn lại hoảng loạn, chúng tập trung hỏa lực tấn công 377. Kíp xe 377 lợi dụng địa hình, địa vật chiến đấu và liên tiếp hạ nhiều tăng địch.
Chi chít lỗ đạn trên xác xe tăng T59 mang số hiệu 377
Khi đó, xe tăng phiên hiệu 354 và 369 mở hết tốc lực, vừa hành tiến đánh địch để ứng cứu xe tăng 377. Đến nơi, đồng đội thấy xe tăng 377 đang bốc cháy; gần đó là 7 xác xe tăng địch đã bị tiêu diệt. Kíp lái 4 người đã anh dũng hy sinh.
Trong chiến dịch này, Xe tăng 377 là chiếc xe tăng có hiệu suất chiến đấu cao nhất trong một trận đánh của lực lượng Tăng - Thiết giáp.
Năm 1972, xe tăng 377 tham gia Chiến dịch Đăk Tô - Tân Cảnh. Kíp xe gồm: Trung đội trưởng Trung đội tăng 3-Thiếu úy Nguyễn Nhân Triển-Trưởng xe; Hạ sĩ Cao Trần Vịnh-lái xe; Hạ sĩ Nguyễn Đắc Lượng và Hoàng Văn Ái-Pháo thủ. (Ảnh tư liệu)
Chiến thắng Đăk Tô – Tân Cảnh đã làm thay đổi cục diện chiến trường ở Tây Nguyên, góp phần làm nên thắng lợi tại Hội nghị Paris buộc đế quốc Mỹ phải ký Hiệp định Paris, chấp nhận thất bại rút quân về nước; tạo đà cho Đại thắng Mùa xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc.
Với chiến công vẻ vang, đặc biệt xuất sắc của Kíp xe tăng 377, ngày 09/01/2009, Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ký Quyết định truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cho Kíp xe tăng 377.
Ngày 30/1/2023, Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định công nhận chiếc xe tăng 377 là Bảo vật quốc gia.
Ngày 27/4, UBND huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum tổ chức lễ công bố quyết định công nhận bảo vật quốc gia với xe tăng T59 số hiệu 377.
Hiện, xe tăng T59 số hiệu 377 hiện đang được lưu giữ và trưng bày tại khuôn viên tượng đài Chiến thắng Đăk Tô - Tân Cảnh. Đây là hiện vật quý, độc bản, có giá trị ý nghĩa lịch sử quan trọng đối với sự nghiệp đấu tranh và giải phóng dân tộc.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!