Có một câu nói nhiều người đã biết rằng: "Nếu muốn đi nhanh hãy đi một mình, nhưng nếu muốn đi xa hãy đi cùng nhau". Thế nhưng thật tiếc không phải lúc nào việc "đi cùng nhau" sẽ đi được xa. Câu chuyện của những vụ tranh chấp bản quyền giữa tác giả với đơn vị đầu tư là một ví dụ.
Đã có nhiều vụ tranh chấp được đưa ra tòa, kéo dài hàng chục năm, cũng có những trường hợp giải quyết được bên thắng, bên thua; thiệt hại lại thuộc về công chúng, khi không thể tiếp cận được với tác phẩm.
Họa sĩ Lê Linh, người đang theo đuổi vụ kiện 12 năm đề nghị tòa công nhận mình là tác giả duy nhất đối với hình tượng 4 nhân vật Tý, Sửu, Dần, Mẹo trong bộ truyện tranh Thần Đồng Đất Việt.
Nguyên nhân của tranh chấp là do đại diện công ty Phan Thị khẳng định người sáng lập công ty này cũng là đồng tác giả. Trong khi họa sỹ Lê Linh cho rằng, từng đồng ý ký vào hồ sơ đăng ký bản quyền là đồng tác giả, vì phía công ty Phan Thị yêu cầu và ông cũng rất tin tưởng mới làm theo.
Trong lĩnh vực sân khấu, mới đây là vụ tranh chấp quyền tác giả giữa đạo diễn và công ty đầu tư đối với vở diễn thực cảnh "Ngày xưa". Khi tác giả và đơn vị đầu tư ngừng hợp tác giữa chừng thì tranh chấp xảy ra. Lý do vì hai bên không thỏa thuận rõ vấn đề bản quyền tác giả đối với tác phẩm ngay từ đầu.
Tiến sĩ Nguyễn Văn Viễn, Chủ tịch Hội sở hữu trí tuệ TP Hồ Chí Minh cho rằng, nhiều tác giả còn chưa hiểu rõ về quyền tác giả. Đôi khi tự làm khó mình, thậm chí đã "thất thế" ngay khi ký đặt bút ký hợp đồng với các bà đỡ.
Theo dõi các vụ tranh chấp, nguyên Trưởng đại diện Cục Bản quyền tại TP.HCM cho rằng, nguyên nhân chủ yếu là do các bên chủ quan, ngay từ đầu không có thỏa thuận, hoặc chỉ thỏa thuận miệng. Có trường hợp ký hợp đồng thì rất chung chung, không tìm hiểu rõ ràng quyền, nghĩa vụ mỗi bên.
Tuy nhiên, trên cả pháp luật, cần chú trọng đến vấn đề đạo đức và chữ tín trong hợp tác giữa các bên. Bởi thực tế, có những tác giả tuổi cao sức yếu, hoặc do hiểu biết pháp luật quyền tác giả còn hạn chế nên thường trở thành bên yếu thế trong các thỏa thuận này.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!