Tuy nhiên, trên thực tế, việc quản lý, phân loại các căn biệt thự từ trước 1975 của TP.HCM gặp nhiều khó khăn, do chưa có sự thực hiện đồng bộ giữa các sở ngành, thủ tục phức tạp, nhất là đảm bảo hài hòa giữa việc bảo tồn kiến trúc cổ với lợi ích kinh tế chính đáng của chủ sở hữu.
Trươc đây, TP.HCM từng có đến 1.300 căn biệt thự, tập trung tại quận 1 và quận 3. Thế nhưng do chưa có tiêu chí phân loại và quản lý nên gần như một nửa số biệt thự nói trên bị phá dỡ vô tội vạ.
Cách đây 3 năm, một căn biệt thự được xây dựng năm 1920 theo kiến trúc Pháp đã bị lén lút phá bỏ. Từ sau khi bị phát hiện và đình chỉ tháo dỡ, căn biệt thự đã bị bỏ hoang, cỏ dại bao trùm.
Sau năm 1975, các biệt thự cổ ở TP.HCM một phần do tư nhân sở hữu, một phần do nhà nước quản lý làm nhà ở cho cán bộ hoặc công sở. Phần lớn các căn biệt thự này đã bị biến dạng do quá trình cơi nới và chia cắt nhiều phần cho mục đích sinh hoạt và kinh doanh.
Từ tháng 9/2018, UBND TP.HCM đã ban hành các tiêu chí phân loại biệt thự cũ theo 3 nhóm cùng 6 tiêu chí, trong đó 3 tiêu chí chính là: kiến trúc - nghệ thuật , cảnh quan đô thị và lịch sử văn hóa. Tuy nhiên, theo Hội đồng phân loại, còn không ít biệt thự cũ chưa được rà soát phân loại do vướng mắc các thủ tục và sự chậm trễ của các đơn vị liên quan.
Theo ông Hải (Thành viên Thư ký Hội đồng Phân loại biệt thự TP.HCM), để giải quyết căn cơ vấn đề trên, cần có cơ chế quản lý phù hợp để bảo đảm việc bảo tồn và lợi ích của chủ sở hữu. Nếu không thể phát triển bất động sản trên một khu đất để tuân thủ các quy định bảo tồn di sản thì các chủ sở hữu phải được chuyển đổi sang khu đất khác.
Ngoài ra, các chuyên gia còn đề xuất việc xây dựng quỹ biệt thự cũ và tạo tour du lịch "Mỗi biệt thự một câu chuyện", đưa người dân, du khách đến mỗi công trình. Có như vậy, không gian bảo tồn và phát triển mới hài hòa với nhau, phù hợp với nhu cầu sống hiện thực của đô thị, tránh tình trạng bảo tàng hóa đô thị.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!