Hình minh họa. Ảnh: The Conversation.
Giải mã gen – Chẩn đoán chính xác bệnh
Việc ứng dụng di truyền học trong cải thiện việc chăm sóc sức khỏe bệnh nhân, giải mã gen để chẩn đoán chính xác bệnh đã được nhiều nước trên thế giới nghiên cứu. Công trình giải mã gen thể hiện một thành công vượt bậc của công nghệ sinh học để dò tìm những biến thể có nguy cơ gây bệnh, giúp cải thiện sức khỏe con người tốt hơn. Tại Việt Nam, các nghiên cứu, đánh giá cho thấy, Việt Nam là thị trường tiềm năng với gần 100 triệu dân, nhiều người muốn biết thông tin gene, cơ địa của mình để có thể sống mạnh khỏe. Sau khi giải mã gen, giải trình tự xong, kết hợp với trí tuệ nhân tạo giúp mỗi cá nhân có thể biết đột biến gen riêng của mình, qua đó tìm đúng bác sỹ chuyên khoa cho vấn đề sức khỏe đang gặp phải, chỉ ra cách dùng thuốc và lên kế hoạch điều trị, cải thiện hướng chữa bệnh, giảm chi phí chăm sóc sức khỏe…
Giáo sư Gill Bejerano, Khoa Khoa học Dữ liệu Y sinh, Đại học Stanford đã chỉ ra rằng: Ứng dụng giải mã gen trong chẩn đoán bệnh có vai trò vô cùng quan trọng, giải mã gen giúp tìm ra những biến dị giải thích kiểu hình của bệnh nhân. Việc giải mã gen kết hợp với ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo sẽ chẩn đoán chính xác hơn, năng suất cao hơn do kết hợp được nhiều thông tin và các kết quả nghiên cứu trước đó. Phương pháp này giúp cho việc lên kế hoạch, cách dùng thuốc và phác đồ điều trị tốt hơn, đồng thời khẳng định, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào giải mã gen ở Việt Nam rất tiềm năng.
Giáo sư Roy Perlis, Trường Đại học Y khoa Harvard nhấn mạnh: Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào giải mã gen trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe cộng đồng có vai trò quan trọng, tuy nhiên, trên thế giới việc ứng dụng giải mã gen cũng gặp không ít thách thức. Thực tế, trên thế giới đã phát triển nhiều mô hình ngân hàng gen để dò tìm những biến thể có nguy cơ gây bệnh nhưng ngân hàng gen không thể tính hết sự đa dạng về chủng tộc trên thế giới nên dữ liệu tại ngân hàng gen có thể có những rủi ro bệnh từ những biến dị phát sinh ở các chủng tộc khác nhau.
Ứng dụng giải mã gen trong điều trị và chăm sóc sức khỏe là xu hướng của thế giới, hiện thị trường giải mã gen thế giới cũng rất lớn. Tại nhiều quốc gia như: Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc..., Chính phủ dành sự quan tâm đặc biệt cho lĩnh vực này. Khu vực Đông Nam Á mới chỉ Singapore có Trung tâm giải mã gen nhưng chưa công khai các nghiên cứu. Các chuyên gia cho rằng, Việt Nam có nhiều tiềm năng ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giải mã gen, xây dựng bản đồ gen người Việt… Tuy nhiên, để xác định chính xác hệ thống gen của người Việt, cá nhân hóa phác đồ điều trị cho người Việt, Việt Nam nên xem xét việc hình thành Trung tâm giải mã gen, hướng tới nghiên cứu nghiên cứu về gen của người Đông Nam Á. Đây là cơ hội để Việt Nam phát triển ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào giải mã gen.
Cách tiếp cận mới – Tiềm năng Việt Nam
Tiến sỹ Cao Anh Tuấn, đồng sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Genetica Việt Nam và Hoa Kỳ nhấn mạnh: Phân tích gen là việc dùng DNA (Deoxyribo Nucleic Axit) có trong các tế bào của cơ thể con người để xác định các yếu tố di truyền như: tiềm năng, thể chất, dinh dưỡng, nguy cơ bệnh trong mỗi người... Vì vậy, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giải mã gene có vai trò quan trọng, giúp giảm nguy cơ gây bệnh, cải thiện sức khỏe con người. Kết quả giải mã gen giúp mỗi cá nhân có thể điều chỉnh, tự chăm sóc sức khỏe bản thân cũng như hiểu rõ cơ địa của mình để có thể sống mạnh khỏe, phòng chống ung thư hay các bệnh di truyền như: tiểu đường, trầm cảm... Hiện, Việt Nam được đánh giá có tiềm năng, nguồn nhân lực trong việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào giải mã gen. Tuy nhiên, nước ta còn thiếu công nghệ và nguồn lực đầu tư trong lĩnh vực giải mã gen và trí tuệ nhân tạo.
Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy nhấn mạnh: Trong xu thế cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, công nghệ số tạo ra nhiều biến đổi, trong đó có lĩnh vực y tế mà cụ thể là thay đổi, phát triển phương pháp chuẩn đoán, chữa bệnh thông qua giải mã gen. Với sự phát triển, kết hợp đồng bộ dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo, công nghệ giải mã gen, xử lý ảnh… giúp Việt Nam có thể chẩn đoán bệnh theo một cách mới, khác cách thông thường đang triển khai hiện nay. Do đó, trong Chương trình trọng điểm cấp quốc gia về cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, Bộ Khoa học và Công nghệ được Thủ tướng Chính phủ giao chủ trì Chương trình trọng điểm cấp quốc gia "Hỗ trợ nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ của công nghiệp 4.0". Trong khuôn khổ chương trình, các chuyên gia trong và ngoài nước đã chia sẻ nhiều xu thế mới về ứng dụng trí tuệ nhân tạo và giải mã gen trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe cộng đồng đang được thế giới quan tâm. Công nghệ phát triển cũng tạo ra xu hướng hình thành các doanh nghiệp công nghệ, đặc biệt là các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, hình thành nhiều tổ chức nghiên cứu mang tính toàn cầu, trong đó có sự phát triển mạnh mẽ ứng dụng liên quan đến chăm sóc sức khỏe cộng đồng.
Bộ Khoa học và Công nghệ đã thúc đẩy hàng loạt các hoạt động nhằm phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, hình thành cộng đồng liên kết các nhà khoa học, doanh nghiệp khoa học và công nghệ đổi mới sáng tạo cũng như các hoạt động thúc đẩy nghiên cứu phát triển, ứng dụng các lĩnh vực mới, đặc biệt là thúc đẩy nghiên cứu, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong lĩnh vực y tế. Thời gian tới, Bộ Khoa học và Công nghệ tiếp tục thúc đẩy Chương trình trọng điểm cấp quốc gia "Hỗ trợ nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ của công nghiệp 4.0", trong đó, chú trọng thúc đẩy nghiên cứu trong lĩnh vực y tế.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!