Theo báo cáo của Muso - công ty hàng đầu thế giới về cung cấp dữ liệu vi phạm bản quyền trực tuyến, trong năm 2024, toàn cầu có hơn 216 tỷ lượt truy cập vào các trang web vi phạm bản quyền. Mặc dù vi phạm vẫn diễn biến phức tạp, nhưng so với năm 2023 trước đó, số lượt truy cập vào web vi phạm bản quyền cũng đã giảm khoảng 5,7%. Mức giảm này cho thấy tác động đáng kể từ sự phát triển của các nền tảng phân phối nội dung hợp pháp, cũng như quyết tâm của các quốc gia trong cuộc chiến chống vi phạm bản quyền.
Công nghệ trí tuệ nhân tạo AI là công nghệ hàng đầu hiện nay trong việc phát triển và ngăn chặn vi phạm bản quyền trên quy mô lớn. Các hệ thống AI sử dụng thuật toán học sâu để phân tích và so sánh video, âm thanh, hình ảnh, văn bản với kho dữ liệu gốc. Chúng có thể nhận diện các phiên bản bị chỉnh sửa, cắt ghép hoặc thay đổi tốc độ, tần số âm thanh một cách tinh vi. Youtube, Facebook, Instagram… đều đang tận dụng triệt để công nghệ này.
Với công nghệ chuỗi khối Blockchain, khi một tác phẩm số như video, bài hát, văn bản được tạo ra, hệ thống Blockchain sẽ mã hóa nó thành một chuỗi ký tự độc nhất. Các thông tin quan trọng như tên tác giả, ngày tạo tác phẩm được ghi lại, tạo ra một bằng chứng bất biến không thể chối cãi về thời điểm và người sở hữu tác phẩm đó, từ đó giúp theo dõi nguồn gốc và lịch sử sử dụng tác phẩm số trên internet một cách minh bạch. Công nghệ đánh dấu và gắn vân tay số là việc gắn vào một video, hình ảnh, âm thanh một mã hóa bí mật mà không làm ảnh hưởng đến chất lượng cảm nhận của người xem. Khi nội dung bị sao chép, dấu hiệu này vẫn còn và giúp truy vết nguồn gốc rò rỉ.
Trong công nghệ quản lý quyền kỹ thuật số DRM, các nội dung gốc được mã hóa bằng thuật toán mạnh. Sau khi mã hóa, nội dung trở thành một chuỗi dữ liệu không thể sử dụng được nếu không có chìa khóa để giải mã. Nhờ đó, chủ sở hữu có thể bảo vệ nội dung ngay từ khâu phân phối và phát hành, chẳng hạn như giới hạn số lần sao chép, yêu cầu xác thực người dùng…
Theo Chỉ số bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ năm 2024, Mỹ là quốc gia xếp hạng 1 toàn cầu, bởi vì ngay từ năm 1998, cách đây gần 30 năm, quốc gia này đã ban hành Đạo luật Bản quyền thiên niên kỷ kỹ thuật số (DMCA). Những bước đi này đặt nền móng quan trọng cho các quốc gia cũng như cộng đồng doanh nghiệp toàn cầu hiện nay trong việc theo dõi, xử lý vi phạm và bảo vệ quyền tác giả.
Theo mục 512 Đạo luật Bản quyền thiên niên kỷ kỹ thuật số của Mỹ, các nền tảng trực tuyến có trách nhiệm phải thiết lập quy trình 5 bước thông báo và gỡ bỏ nội dung vi phạm bản quyền. Nếu không thực hiện đầy đủ quy trình này, các nền tảng có thể mất cơ chế bảo vệ pháp lý và bị liên đới trong các vụ kiện bản quyền.
Cùng với Mỹ, những quốc gia có nền bản quyền phát triển là Hàn Quốc, Nhật Bản hay Châu Âu. Còn ở khu vực Đông Nam Á, Singapore có thể nói là quốc gia dẫn đầu nhờ hệ thống pháp lý hiện đại, cơ chế thực thi nghiêm minh và công nghệ hỗ trợ chặn nội dung vi phạm hiệu quả.
Chia sẻ về hiện trạng chống vi phạm bản quyền tại Singapore, phóng viên Hữu Hưng cho biết thời gian gần đây, quốc gia này xử lý nhiều vụ vi phạm bản quyền lớn. Vụ việc gần đây nhất xảy ra vào tháng 5/2025, khi một cá nhân đã bị phạt 6 tháng tù và công ty của anh ta bị phạt 181.000 USD vì bán các thiết bị truyền dẫn lậu các nội dung của Disney hay Giải bóng đá ngoại hạng Anh.
Hệ thống chống vi phạm bản quyền của Singapore hiện bao gồm lực lượng thực thi như cảnh sát chuyên ngành, tổ chức đột kích các cửa hàng, kho hàng, thu giữ thiết bị lậu, tài liệu kinh doanh dữ liệu bán hàng; các chủ sở hữu bản quyền phối hợp tích cực như thuê điều tra viên luật sư, cung cấp bằng chứng kỹ thuật về nội dung bị xâm phạm, hỗ trợ cơ quan điều tra trong phân tích dữ liệu, chuẩn bị hồ sơ và đôi khi tiến hành kiện dân sự song song. Bên cạnh đó, cơ quan nhà nước thúc đẩy hợp tác với các sàn thương mại điện tử để xử lý các hành vi buôn bán các thiết bị vi phạm bản quyền. Nhờ sự kết hợp đồng bộ giữa luật pháp, công nghệ và triển khai thực thi mạnh, Singapore đang phát đi thông điệp rõ ràng là mọi hành vi xâm phạm bản quyền dù trực tiếp hay là gián tiếp hỗ trợ đều sẽ bị xử lý, không khoan nhượng.
Cuộc chiến chống vi phạm bản quyền toàn cầu ngày càng đối mặt với nhiều thách thức mới. Sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo khiến cho việc xác định tác giả trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Và trước thực trạng này, các quốc gia đang nỗ lực hoàn thiện quy định luật pháp để vừa cân bằng quyền tác giả với nhu cầu sáng tạo mới và vừa nâng cao được hiệu quả bảo vệ nội dung số.
Tại Châu Âu, nhiều nhà xuất bản và tác giả đồng loạt hành động để chống vi phạm bản quyền. Liên minh các nhà xuất bản Pháp đã đệ đơn kiện Meta, cáo buộc nền tảng này sử dụng trái phép hàng loạt tác phẩm văn học để huấn luyện mô hình trí tuệ nhân tạo. Trong khi đó, Đan Mạch cũng chuẩn bị thông qua dự luật bảo vệ những nhà sáng tạo khỏi những vi phạm bản quyền từ công nghệ AI…
Có thể nói, chống vi phạm bản quyền là một cuộc chiến lâu dài, đòi hỏi sự kết hợp giữa công nghệ tiên tiến, luật pháp hiện đại, hợp tác quốc tế và quan trọng là phải nâng cao được nhận thức của người dùng. Song song với đó, các chuyên gia cũng cho rằng cần phải thúc đẩy những dịch vụ hợp pháp có mức phí phù hợp, nội dung phong phú và độ tiện lợi cao hơn để người dùng từ bỏ các nguồn cung cấp nội dung lậu.
Bình luận (0)