Các loài côn trùng trên Trái Đất đang bị đe dọa tuyệt chủng?

Các loài côn trùng trên thế giới đang gặp rắc rối. Trong những năm gần đây, càng có thêm nhiều bằng chứng về việc tìm thấy một số lượng lớn các loài bọ bị biến mất khỏi bề mặt của hành tinh xanh. Dường như chúng ta đã đánh giá thấp quy mô của vấn đề.

Trong một nghiên cứu đa dạng sinh học quy mô lớn, nhóm các nhà nghiên cứu quốc tế đã nhận thấy các loài côn trùng trong rừng và đồng cỏ tại Đức đã giảm khoảng 1/3. Tuy nhiên, đó chỉ là kết quả trong thập kỷ qua.

"Sự suy giảm trên quy mô đó trong khoảng thời gian chỉ 10 năm là một điều hoàn toàn bất ngờ đối với chúng tôi" - nhà sinh thái học Wolfgang Weisser từ Đại học Kỹ thuật Munich (TUM) chia sẻ - "Thật đáng sợ nhưng điều này phù hợp với bức tranh thể hiện trong những nghiên cứu gần đây".

Từ năm 2008 đến 2017, nhóm các nhà nghiên cứu quốc tế đã thu thập hơn 1 triệu mẫu côn trùng tại 300 địa điểm trên khắp nước Đức. Trong số gần 2.700 loài được điều tra, nhiều loài dường như đang suy giảm rõ rệt về số lượng. Trên thực tế, nhóm nghiên cứu cho biết, trong những năm gần đây, một số loài côn trùng quý hiếm đã không thể tìm thấy nữa.

Bất kể các nhà nghiên cứu tìm kiếm tại đâu, kết luận đều giống nhau. Từ đồng cỏ đến rừng, nhóm nghiên cứu đã báo cáo những mất mát đáng kể về sự đa dạng của côn trùng. Những vụ công trùng "mất tích" lớn nhất đến từ các đồng cỏ, đặc biệt là những khu vực được bao quanh bởi các trang trại.

Trong loại môi trường này, sự đa dạng của côn trùng đã giảm 78%, trong khi sinh khối giảm mạnh tới 67%.

Việc mất đi số lượng lớn côn trùng ở đồng cỏ Đức đã được chứng minh trước đây, tuy nhiên, chưa bao giờ chi tiết như những kết quả nghiên cứu gần đây. Hầu hết các nghiên cứu trước đây chỉ tập trung vào sinh khối, là tổng khối lượng của tất cả các loài côn trùng, mà không tập trung vào số lượng loài côn trùng hiện có.

"Thực tế là cho đến nay, phần lớn các nhóm côn trùng thực sự bị ảnh hưởng vẫn chưa rõ ràng" - nhà sinh thái học Sebastian Seibold từ TUM cho biết - "Trước cuộc khảo sát của chúng tôi, không rõ liệu rừng có bị ảnh hưởng bởi sự suy giảm côn trùng hay không và ở mức độ nào".

Ở những khu vực có rừng, sinh khối giảm 40% và số lượng loài côn trùng chỉ giảm hơn 1/3. Những loài phải chịu đựng sự suy giảm nhiều nhất, nhóm nghiên cứu cho biết, là những loài côn trùng có khả năng bao phủ ở những khoảng cách xa. Tuy nhiên, vẫn cần nhiều nghiên cứu hơn để xác định nguyên nhân cho điều này.

"Kết quả của chúng tôi cho thấy rằng có sự suy giảm lớn về sinh khối ở các loài chân đốt" - nhóm nghiên cứu chia sẻ - "Sự suy giảm của sinh vật chân đốt trong rừng chứng minh rằng sự biến mất ở các loài côn trùng không bị hạn chế ở môi trường sống mở".

Những nghiên cứu sâu hơn sẽ cần được thực hiện để có được bức tranh toàn diện về những thay đổi đối với sinh khối, sự phong phú và đa dạng của các loài côn trùng.

Thiệt hại đối với các loài côn trùng ở đồng cỏ Đức ở mức cao nhất trong số các loài côn trùng hiếm và đây có thể là điều dẫn tới những con số gây sốc.

Trong khi đó, tại các khu rừng, một câu chuyện khác đang diễn ra. Ở đây, sinh khối côn trùng vẫn tương đối ổn định trong suốt 10 năm. Thực tế, những loài côn trùng phổ biến nhất thậm chí còn trở nên phổ biến hơn. Điều này cho thấy rằng, khi côn trùng biến mất trong môi trường rừng, chúng nhanh chóng được thay thế bằng các loài khác có cơ hội hơn.

Theo kịch bản tệ nhất, một số nhà khoa học đã cảnh báo rằng, côn trùng có thể biến mất trong vòng một thế kỷ. Tuy nhiên, những người khác nghĩ rằng, nhiều khả năng một số lượng nhỏ các loài côn trùng sẽ sống sót bằng cách tận dụng sự biến mất của các đối thủ cạnh tranh.

Không phải ai cũng tin rằng biến đổi khí hậu là nguyên nhân gây mất mát lớn đối với các loài côn trùng toàn cầu, tuy nhiên, đây cũng có thể là một phần nguyên nhân dẫn tới điều này.

Hiện tại, các nhà nghiên cứu đang kêu gọi một sự thay đổi về mô hình trong chính sách sử dụng đất ở cấp quốc gia và quốc tế. Họ cho rằng, các dự án nên hướng tới mục đích cải thiện chất lượng môi trường sống và giảm thiểu tác động tiêu cực của các hoạt động sử dụng đất hiện tại, như dùng như thuốc trừ sâu hay các mảng thiên nhiên bị cô lập bởi các trang trại bao quanh.

Để cứu những sinh vật nhỏ bé này có thể sẽ đòi hỏi những thay đổi lớn.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!