Từ lâu nay, những người yêu mến chó và mèo vẫn luôn bị hấp dẫn bởi phép so sánh trí thông minh giữa hai loài vật nuôi quen thuộc này. Tất nhiên, ai cũng muốn người bạn bốn chân của mình là thông minh nhất nhưng sự thực loài nào có trí thông minh được xếp vào hàng cao hơn thì có lẽ ít ai rõ được.
Thực chất, quá trình tìm ra câu trả lời cho câu hỏi này không hề đơn giản. Alexandra Horowitz, một nhà nghiên cứu cấp cao chuyên về nhận thức của chó tại Đại học Barnard, New York cho rằng: “Các nhà nghiên cứu về nhận thức của chó không nghiên cứu về “trí thông minh” mà xem xét các khía cạnh khác nhau của nhận thức. Một cách đơn giản nhất, ta có thể hiểu rằng mèo thông minh với những việc mèo cần làm và chó thông minh trong những việc dành cho chó. Vì vậy, tìm ra sự tương quan giữa trí thông minh của các loài vật là một việc vô nghĩa”.
Đồng tình với ý kiến trên, Giáo sư nhân chủng học tiến hóa tại Đại học Duke – Brian Hare cho biết: “Hỏi chó có thông minh hơn mèo hay không cũng giống như hỏi búa có tốt hơn tuốc nơ vít hay không. Điều đó phụ thuộc vào những công việc mà riêng những loài, vật này đảm nhận”.
Tuy nhiên, đưa ra những nhận định trên không có nghĩa là các nhà nghiên cứu hành vi động vật không hề có công trình nào đo lường trí thông minh của chó và mèo, hay chính xác hơn là khả năng nhận thức cao hơn mức cần để duy trì sự sống.
Kristyn Vitale - trợ lý giáo sư về hành vi sức khỏe động vật ở Đại học Unity, Maine cho biết trí thông minh của động vật thường được chia làm ba lĩnh vực lớn: khả năng giải quyết vấn đề, khả năng hình thành các khái niệm và trí thông minh xã hội. Hiện tại, cô chủ yếu nghiên cứu về trí thông minh xã hội của loài mèo và cô cho rằng chúng có thể thể hiện trí thông minh này ở mức cao, thường được xếp cùng cấp độ với chó.
Cụ thể, các nghiên cứu cho thấy mèo có khả năng phân biệt tên của chúng và các từ có âm thanh tương tự. Chúng cũng biết cách dành nhiều thời gian hơn cho người có cử chỉ quan tâm đến chúng hơn.
Trong một nghiên cứu hiếm hoi so sánh trực tiếp hai loài chó và mèo, các nhà khoa học không tìm thấy sự khác biệt đáng kể giữa khả năng tìm thức ăn được cất giấu dựa vào cử chỉ tay con người của hai loài này. Tuy nhiên, họ phát hiện ra rằng mèo thiếu một số hành vi gây chú ý so với chó. Ví dụ, chó biết xin ăn bằng chiếc bát của chúng trong khi gặp trường hợp tương tự, mèo thường bỏ đi. Thêm vào đó, nếu quan niệm phổ biến cho rằng kích thước não là một trong những yếu tố quyết định đến độ thông minh là đúng, chó sẽ chiếm ưu thế hơn trong phép so sánh này. Quan niệm này đã phần nào được chứng minh tính đúng đắn trong một bài kiểm tra khả năng tự kiểm soát của động vật vào năm 2014.
Một điều cần xem xét khi đưa ra các phép so sánh thông minh này là chúng ta thường có xu hướng đối xử khác nhau giữa chó và mèo. Vitale cho biết: “Những con chó thường được hòa nhập xã hội nhiều hơn, ví dụ như tham gia vào các lớp học, đi cùng xe ô tô, đến công viên dành cho chó trong khi mèo lại ít được hòa nhập vào những hoạt động xã hội tương tự”.
Từ các nghiên cứu trên, những người yêu thích chó mèo có thể rút ra kết luận rằng hãy luôn trân trọng sự thông minh đặc biệt của mỗi con vật, đặc biệt là trí thông minh xã hội – yếu tố khiến chúng trở thành người bạn đồng hành đầy thú vị.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!