Trung tâm Hoạt động VHKH Văn Miếu – Quốc Tử Giám phối hợp với các nhà sưu tập tranh, nghệ nhân tranh dân gian và nhóm họa sĩ trẻ thuộc dự án “Từ truyền thống tới truyền thống” tổ chức triển lãm “Đối thoại với dòng tranh dân gian Hàng Trống” tại di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám.
Triển lãm giới thiệu tới công chúng 67 tác phẩm đặc sắc với 38 tác phẩm tạo hình được thực hiện trên các chất liệu lụa, sơn mài, giấy Dó, sơn dầu và 29 tranh dân gian Hàng Trống trên chất liệu giấy Dó.
Tác phẩm nghệ thuật sắp đặt giấy tổng hợp mang tên “Hạ phàm” lấy cảm hứng từ hai vị thánh hầu của Thánh Mẫu trong tín ngưỡng thờ Mẫu.
Cho đến nay, vẫn chưa có tài liệu nào cho biết chính xác thời điểm ra đời cũng như điều kiện ra đời của dòng tranh dân gian Hàng Trống nhưng việc dòng tranh này chịu ảnh hưởng của các luồng tư tưởng văn hoá, tôn giáo của vùng miền, các dân tộc là điều rõ rệt. Nó là kết quả của sự giao thoa văn hoá giữa Phật giáo, Nho giáo; giữa loại hình tượng thờ, điêu khắc ở đình chùa với những nét đẹp trong văn hoá thường ngày.
“Trông” - sơn mài trên vật liệu tái chế của tác giả Hoàng Hải.
Tranh Hàng Trống có hai nội dung chủ yếu: một là tranh phục vụ tín ngưỡng tâm linh, trang trí tại các đền, chùa, đình, miếu, phủ, điện thờ,… hai là phục vụ phong tục chơi tranh cổ truyền nhất là vào dịp Tết Nguyên đán. Thú chơi tranh, treo tranh Tết cũng như chơi hoa vào những dịp Tết đến Xuân về đã có từ lâu đời ở văn hoá người Việt. Hai nội dung này dường như song song với nhau.
Về thể loại tranh thờ được tạo hình nhấn mạnh về ý tưởng, miễn sao cho thuận mắt và ưa nhìn. Cùng với các đề tài phản ánh sinh hoạt thường ngày, hay minh hoạ các tích truyện tranh, Hàng Trống còn nổi trội về thể loại tranh thờ, ảnh hưởng Phật giáo và Đạo giáo với hình tượng tương đối bình dị, gần gũi với con người nhưng không thiếu phần oai nghiêm sùng kính (như tranh các Thánh mẫu, Ông Hoàng, Bà Cô).
Tranh “Tứ phủ” (trái) và tranh “Tam phủ công đồng” (phải).
“Căn 2” làm từ lụa kết hợp thêu. “Hầu đồng” đã được đưa vào những bức tranh Hàng Trống, khắc hoạ hình ảnh của Thánh, Mẫu đầy vẻ uy nghi, tráng lệ.
Tác phẩm “Mẫu thượng thiên” của nghệ nhân Lê Đình Nghiên.
Lần lượt từ trái qua phải là các tác phẩm “Ông Hoàng cưỡi lốt”, “Ông Hoàng Mười”, “Ông Hoàng Bơ”.
Khác với dòng tranh Đông Hồ, tranh Hàng Trống không được in tất cả bằng ván khắc mà chỉ in những đường nét chính sau đó lại tô màu. Cụ thể kỹ thuật tranh Hàng Trống là kết hợp đường nét in đen từ bản khắc gỗ với việc tô màu phẩm bằng tay, dùng bút mềm quệt phẩm nước, luôn luôn tạo được những độ chuyển đậm, cho màu sắc uyển chuyển.
“Sắc màu tố nữ” làm từ bình phong gỗ và lụa.
“Cá chép vượt vũ môn” làm bằng đĩa sơn mài.
Tác phẩm “Ngũ hổ thần tướng”.
“Xích hổ tướng quân” làm trên lọ sơn mài.
Tác phẩm “Mây mưa” là nghệ thuật sắp đặt lụa.
Tác phẩm “Gặp”.
Trong số khách tham quan có nhiều bạn trẻ quan tâm đến dòng tranh dân gian Hàng Trống.
Tác phẩm “Chơi vơi”, sơn mài kết hợp tranh Hàng Trống.
Triển lãm "Đối thoại với dòng tranh dân gian Hàng Trống" trưng bày tại Di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám từ ngày 6/7 - 31/7/2023.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!