Cây bồ đề được xem là biểu tượng thiêng liêng của Phật giáo. Tương truyền, cách đây khoảng 2.500 năm tại Ấn Độ, Phật Tổ ngồi dưới gốc bồ đề và ngộ ra giáo lý của Phật giáo. Từ đó, cây bồ đề được biết đến như là cây của giác ngộ, học vấn và thức tỉnh.
Trải dài qua nhiều năm, cây bồ đề đã được đưa về và trồng nhiều ở Việt Nam. Trải dọc theo chiều dài đất nước, cây bồ đề được trồng nhiều nhất ở tỉnh Ninh Bình, nơi có các khu di tích lịch sử và điểm du lịch tâm linh.
Những chiếc lá bồ đề có hình dáng đẹp được chọn lựa làm tranh phải đạt tiêu chí như cân đối hai bên, lá khỏe có màu xanh thẫm, có râu lá thon dài.
Với mong muốn tạo ra một vật phẩm lưu niệm mang đặc trưng của đất cố đô, những người dân xã Gia Sinh với nòng cốt là HTX Ninh Bình đã cùng nhau nghiên cứu, sáng tạo và tạo ra những bức tranh, đồ lưu niệm từ lá bồ đề mang ý nghĩa bình an, tốt lành, hướng con người đến cái thiện.
Người dân thu hoạch những chiếc lá đẹp nhất.
Theo chị Trịnh Thị Lý – Phó Giám đốc HTX Sinh Dược, những chiếc lá bồ đề dùng để làm tranh phải là lá bánh tẻ, thường được thu hái vào tháng 7-8 hàng năm. Sau khi hái trực tiếp từ cây bồ đề, lá được rửa sạch, ngâm nước vôi trong 60 ngày để lấy xương lá.
Lá sau khi hái được ngâm nước vôi trong.
Xương lá được chải sạch giữ lại đường gân, đem phơi khô dưới ánh nắng mặt trời. Sau khi phơi người thợ nhuộm màu và kết quả cuối cùng là được nghệ nhân sáng tạo nối, đính, ghép tạo thành các bức tranh theo từng chủ đề cuộc sống.
Người dân làm sạch các chi tiết nhỏ trên xương lá bồ đề một cách tỉ mẩn.
Một chiếc lá bồ đề đã được làm sạch các chi tiết nhỏ với đường gân lá rõ ràng.
Thông thường, mỗi bức tranh tuỳ vào kích thước khác nhau sẽ mất từ 20 - 30 ngày để hoàn thành. Đối với những bức tranh pha trộn thêm chất liệu khác như gỗ, đá… thời gian sẽ lâu hơn bởi quy trình chế tác rất khắt khe, tỉ mẩn.
Các tác phẩm tranh từ lá bồ đề.
“Do lá bồ đề hàm chứa những giá trị tinh thần đặc biệt nên dù tác phẩm có được ghép từ hàng nghìn chiếc lá, thì từng chiếc lá vẫn phải được giữ nguyên vẹn. Người nghệ nhân cũng có thể vẽ hoặc viết thư pháp lên trên lá, gửi gắm những thông điệp ý nghĩa hoặc những triết lý của nhà Phật”, chị Lý chia sẻ.
Nhuộm màu xương lá bồ đề tạo màu vàng tươi.
Năm 2020, sản phẩm tranh lá bồ đề của Hợp tác xã Sinh Dược đã được tỉnh Ninh Bình cấp chứng nhận OCOP 4 sao.
Người thợ tỉ mỉ làm tranh.
Nghề làm tranh tạo việc làm cho nhiều lao động tại địa phương.
“Dịp cuối và đầu năm mới du khách đến Ninh Bình du lịch tăng cao, các sản phẩm từ tranh lá bồ đề làm ra đến đâu khách mua hết đến đó. Ngoài hàng ngàn cây bồ đề được trồng dọc tuyến đường Tràng An-Bái Đính, chúng tôi còn trồng khoảng gần 1ha cây bồ đề ở xã Gia Sinh để chủ động nguồn nguyên liệu cho sản xuất. Hy vọng, năm mới sẽ tạo thêm được nhiều việc làm cho lao động địa phương khi dòng tranh lá bồ đề của Ninh Bình đang được nhiều khách hàng tin dùng”, chị Lý cho biết.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!