Đền Quán Thánh - trấn Bắc là công trình kiến trúc nghệ thuật nổi tiếng, gắn liền với hình ảnh của kinh thành Thăng Long. Theo sử liệu, ngôi đền được xây dựng vào những năm đầu vua Lý Thái Tổ rời đô từ Hoa Lư ra Thăng Long, trên gò Hồi Long phía Đông Bắc của Hồ Tây. Năm 1823, vua Minh Mạng đổi tên là Đền Trấn Vũ Quán.
Đến đời vua Thiệu Trị (năm 1982), đổi tên thành Đền Quán Thánh như hiện nay. Vua Minh Mạng khi ra tuần thú Bắc Thành, cho đổi tên đề thành Chân Vũ Quán, ba chữ Hán này được tạc trên cổng tam quan. Đền được công nhận Di tích Lịch sử cấp Quốc gia năm 1962. Sau 60 năm, ngày 18/1/2022, đền được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt.
Lễ hội năm nay được tổ chức với nhiều nghi thức quan trọng như Lễ cúng Thánh, nghi thức rước 14 mâm vật phẩm dâng Thánh của các địa bàn dân cư toàn phường Quán Thánh, nghi lễ rước và tuyên đọc thần tích, nghi thức đại tế của đội Tế nam quan, nghi thức dâng hương của đội nghi lễ dâng hương nữ.
Lễ rước và tuyên đọc thần tích
Bên cạnh các nghi thức trang trọng truyền thống, năm nay Ban tổ chức đã xây dựng và tổ chức thành công đêm thơ và biểu diễn nghệ thuật mừng ngày sinh của đức Thánh với chủ đề "Tự hào Ba Đình" với sự tham gia của hơn 50 thành viên Câu lạc bộ thơ quận Ba Đình, gần 100 diễn viên không chuyên trên địa bàn phường Quán Thánh…
Phát biểu tại buổi lễ, Phó Bí thư Quận ủy, Chủ tịch UBND quận Ba Đình Tạ Nam Chiến cho biết lễ hội truyền thống kỷ niệm ngày sinh của Đức thánh Huyền Thiên Trấn Vũ là dịp để cán bộ và nhân dân quận Ba Đình tiếp tục bảo tồn nét đẹp văn hóa dân tộc, phát huy giá trị của di tích quốc gia đặc biệt Thăng Long Tứ Trấn.
Phó Bí thư Quận ủy, Chủ tịch UBND quận Ba Đình Tạ Nam Chiến phát biểu khai mạc lễ hội
“Với quyết tâm và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, tôi tin tưởng rằng, Lễ hội đền Quán Thánh quận Ba Đình sẽ trở thành sự kiện văn hóa, lễ hội thường niên của mọi người dân trên địa bàn phường Quán Thánh, quận Ba Đình, là điểm nhấn về du lịch tâm linh trên địa bàn Thủ đô Hà Nội, qua đó để lại dấu ấn đậm nét đối với du khách trong nước và Quốc tế” - Chủ tịch UBND quận Ba Đình Tạ Nam Chiến nhấn mạnh.
Truyền thuyết xưa kể rằng, Huyền Thiên Trấn Vũ là thần cai quản phương Bắc, nhiều lần hiển linh giúp dân trừ tà ma, yêu quái. Khi đê sông Nhị Hà bị vỡ, vua lập đàn cầu đạo. Đức Huyền Thiên giáng trần giúp vua.
Sau cơn mưa to gió lớn, trời quang mây đãng, vua Thánh Tông sai lập đền thờ ở chỗ thần đã hiển linh để hàng năm cúng tế. Đến thời nhà Lê, các vua cũng thường đến đây cầu mưa mỗi khi có hạn hán. Trải qua các triều đại, Đức thánh Huyền Thiên Trấn Vũ đã được các triều vua ban sắc phong Thần. Hàng năm, cứ đến ngày 3/3 và 9/9 âm lịch, nhân dân tổ chức lễ hội để tưởng nhớ công lao của Đức Huyền Thiên Trấn Vũ.
Đền Quán Thánh hiện lưu giữ 124 di vật, cổ vật với nhiều chủng loại, chất liệu ở các giai đoạn lịch sử khác nhau. Giá trị nhất là pho tượng Huyền Thiên Trấn Vũ, 7 tấm bia đá và 8 đạo sắc phong. Trong đó, sắc phong có niên đại sớm nhất là năm 1770.
Pho tượng thần Huyền Thiên Trấn Vũ nằm trong đền Quán Thánh được đúc bằng đồng đen vào năm Vĩnh Trị thứ 2 (1677), đời Lê Hy Tông. Tượng cao 3,96m, chu vi 8m, nặng 4 tấn, tọa trên tảng đá cẩm thạch cao 1,2m.
Một số hình ảnh khác tại lễ hội:
Các đại biểu làm lễ dâng hương
Các mâm lễ vật (lễ mặn) được nhân dân chuẩn bị chu đáo, vừa để dâng lên Thánh, vừa để dự thi mâm lễ đẹp
Trên các bàn thờ bày bánh trôi, bánh chay - những món ăn không thể thiếu trong Tết Hàn thực (3/3 âm lịch)
Nhân dân và du khách tham quan, dâng lễ bên trong đền
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!