Mới đây, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (Bộ VHTT-DL) đã ban hành Đề án một số mô hình du lịch đêm nhằm cụ thể hóa và thực hiện Đề án phát triển kinh tế ban đêm ở Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào năm 2020. Đề án được kỳ vọng giúp các địa phương có cách thức tổ chức hiệu quả để tạo điều kiện cho các loại hình dịch vụ về đêm phát triển. Đây cũng là chủ đề bình luận của Góc nhìn số phát sóng mới nhất, với sự tham gia của ông Nguyễn Quý Phương - Trưởng phòng Quản lý Xúc tiến du lịch, Cục Du lịch quốc gia Việt Nam và PGS.TS Dương Văn Sáu – Đại học Văn hóa Hà Nội.
Tại Hà Nội, nhiều mô hình du lịch đêm đang được triển khai và cho thấy hiệu quả tích cực như không gian phố đi bộ Hồ Gươm, Hoàng thành Thăng Long, khu di tích nhà tù Hỏa Lò… Ở thành phố Hồ Chí Minh, hoạt động du lịch về đêm diễn ra mạnh mẽ nhất chú yếu ở khu vực chợ đêm Bến Thành, phố đi bộ Nguyễn Huệ, Bùi Viện, đáp ứng nhu cầu về ẩm thực, mua sắm, giải trí đêm khá lớn của khách du lịch. Ngoài ra, các hoạt động biểu diễn nghệ thuật cũng diễn ra thường xuyên.
"Dịch vụ ban đêm ước tính có hút 70% chi tiêu của khách du lịch. Theo đó, số liệu của năm 2019 cho thấy có 8% du khách quốc tế, 35% du khách nội địa đến thành phố Hồ Chí Minh với mục tiêu vì giải trí ban đêm. Trong đó, du khách quốc tế đóng góp 5%, du khách nội địa đóng góp 15% vào GDP của ngành du lịch thành phố. Có thể nói, dịch vụ du lịch ban đêm là một trong những bộ phận cấu thành quan trọng của sản phẩm du lịch của thành phố Hồ Chí Minh", bà Nguyễn Cẩm Tú – Giám đốc Trung tâm Xúc tiến du lịch thành phố Hồ Chí Minh chia sẻ.
Du lịch đêm đã hình thành từ nhiều năm, tập trung ở một số đô thị, trung tâm du lịch lớn như Hà Nội, Đà Nẵng, Hội An, Cần Thơ, thúc đầy đời sống xã hội, thu hút ngoại tệ, giải quyết công ăn việc làm, tạo giá trị gia tằng, đặc biệt là phát triển kinh tế du lịch. Sau 2 năm kể từ khi phê duyệt Đề án phát triển kinh tế ban đêm ở Việt Nam, đến nay Đề án một số mô hình du lịch đêm của Bộ VHTT-DL mới ban hành. Theo ông Nguyễn Quý Phương - Trưởng Phòng Quản lý Xúc tiến du lịch, Cục Du lịch quốc gia Việt Nam, Đề án này như sự khẳng định các hoạt động du lịch đêm sẽ là hoạt động chủ đạo đối với kinh tế ban đêm ở Việt Nam.
Ông Nguyễn Quý Phương - Trưởng Phòng Quản lý Xúc tiến du lịch, Cục Du lịch quốc gia Việt Nam
"Tôi đánh giá cao Đề án về một số sản phẩm du lịch đêm do Bộ VHTT-DL đưa ra. Du lịch là kết nối không gian, thời gian, dịch vụ và bao trùm là kết nối lợi ích. Cũng vẫn không gian đó, nếu phát triển kinh tế đêm, chúng ta đã tăng được 200% thời gian kinh doanh. Có thể nói, phát triển kinh tế đêm là một lợi thế, vẫn giữ được không gian nhưng tăng được hiệu suất thời gian. Nếu làm dịch vụ tốt, thì hiệu quả của kinh tế đêm có thể còn cao hơn ban ngày, đối với một số điểm đến đặc biệt của chúng ta", PGS.TS Dương Văn Sáu – Đại học Văn hóa Hà Nội chia sẻ.
"Tôi cho rằng du lịch phải thích ứng cao. Du lịch cần tìm đến sự khác biệt, sản phẩm du lịch đêm chính là sự khác biệt của các địa điểm du lịch. Qua quan sát, các địa phương đang khai thác rất tốt tài nguyên, ở nhiều góc độ khác nhau, như khai thác du lịch văn hóa" - PGS.TS Dương Văn Sáu nói tiếp - "Kinh tế du lịch là kinh tế dịch vụ, được hiểu là phục vụ nhu cầu của du khách. Quan trọng hơn là phải điều tiết, định hướng và tạo ra nhu cầu mới cho du khách. Để kích cầu, chúng ta phải sử dụng khoa học công nghệ, sức mạnh của thời gian và không gian. Chính kinh tế đêm đã cho phép chúng ta làm được điều đó".
Đánh giá hiện trạng phát triển du lịch đêm hiện nay, ông Nguyễn Quý Phương cho rằng dù còn nhiều hạn chế nhưng thực tế cho thấy các sản phẩm du lịch đêm không còn chỉ là tiềm năng mà đã hiện hữu, được đầu tư bài bản. Có 5 mô hình dịch vụ du lịch đêm đã được cơ quản lý văn hóa đưa ra như biểu diễn văn hóa nghệ thuật, thể thao, chăm sóc sức khỏe làm đẹp, tham quan du lịch đêm…, trong đó cả 5 mô hình đều gồm các dịch vụ chính và bổ trợ.
Tuy nhiên, PGS.TS Dương Văn Sáu nhận định hiệu quả hoạt động của các mô hình du lịch đêm hiện nay vẫn chưa cao. Nguyên nhân là bởi chưa có sự gắn kết chặt chẽ. Các doanh nghiệp du lịch, các địa phương, từng bộ phận dịch vụ cần ngồi lại với nhau để cụ thể hóa trách nhiệm, nghĩa vụ của từng bên như thế nào. Một vấn đề quan trọng khác mà phát triển du lịch đêm cần giải quyết là có sản phẩm mang nét riêng.
PGS.TS Dương Văn Sáu – Đại học Văn hóa Hà Nội
"Trong quá trình đào tạo nguồn nhân lực du lịch, chúng tôi thường nói rằng du lịch muốn phát triển cần 8 chữ: sáng tạo – khác biệt - ấn tượng – chất lượng. Nếu làm đúng được điều đó thì du lịch phát triển" - PGS.TS Dương Văn Sáu phân tích - "Quay trở lại với 5 sản phẩm được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa ra đã rất đúng. Nhưng giữa 5 sản phẩm đó không có khoảng cách, tràn lan sang nhau. Người Việt mình gọi đó là không ra tấm ra món. Du lịch muốn phát triển thì phải ấn tượng và khác biệt. Đúng như đề án đã nói, mỗi địa phương chỉ nên xây dựng một đề án khả thi nhất để tạo nên thương hiệu. Nếu na ná nhau thì chẳng có gì hấp dẫn du khách cả. Du khách chỉ tới một lần và chính họ sẽ truyền thông ngược, dẫn đến không nâng được hiệu quả truyền thông".
Theo PGS.TS Dương Văn Sáu, nhiệm vụ quan trọng để giúp phát triển du lịch đêm là cần xem lại thị trường cốt lõi, tài nguyên cốt lõi để đưa ra sản phẩm cốt lõi, tạo ra một nền kinh tế đêm khác biệt.
"Cha ông ta có câu tham bát bỏ mâm, tiếc vì có rất nhiều thứ. Chính vì thế cần có lộ trình, giai đoạn này với thị trường này cần đưa ra một sản phẩm, sau đó tính tới chu kỳ sống của sản phẩm, khi gần lên tới đỉnh thì dừng và chuyển, thay vì đưa ra một món ăn đã chán, bội thực thì sẽ không tạo nên sự tiêu dùng tiếp theo. Từ khóa quan trọng nhất ở đây là sự khác biệt, tính cốt lõi. Chúng ta nói được đà sốc tới. Chúng ta không nên có quan điểm mở rộng thị trường mà chỉ nên giới hạn không gian, thời gian và dịch vụ để tạo ra sự khác biệt, tạo điểm nhấn của điểm đến", PGS.TS Dương Văn Sau cho biết thêm.
Phát triển du lịch đêm có những hệ lụy, đòi hỏi công tác phối hợp liên ngành, đồng bộ, toàn diện để đảm bảo an ninh, an toàn cho khách du lịch và cộng đồng cư dân địa phương. Trên thực tế, hiện nay, các sản phẩm du lịch đêm thường xen lẫn trong khu dân cư đông đúc, thu hút hàng chục nghìn người tham gia, tạo ra tiếng ồn ảnh hưởng đời sống sinh hoạt của người dân. Mặt khác, chủ yếu phát triển dựa trên hệ thống hạ tầng hiện có, chưa có quy hoạch riêng. Phát triển du lịch đêm cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro và thách thức như rác thải, bảo đảm an ninh trật tự.
Việc Đề án kinh tế đêm, Đề án một số mô hình phát triển sản phẩm du lịch đêm được ban hành sẽ càng mở đường cho du lịch đêm phát triển mạnh mẽ hơn nữa. Khi nhận thức đúng, đủ tầm quan trọng của phát triển du lịch đêm, sẽ từng bước có quy hoạch cụ thể, phù hợp để từng bước đưa du lịch Việt Nam trở thành ngành kinh tế mũi nhọn.
"Phối hợp hành động, cân đối hài hòa lợi ích và chia sẻ khủng hoảng rủi ro nếu có. Như vậy, câu chuyện ở đây chính là cơ chế phối hợp giữa các bên liên quan. Chính quyền địa phương, cư dân, doanh nghiệp lữ hành cần được mời ngồi với nhau để thống nhất, sau khi triển khai sẽ tổng kết rút kinh nghiệm, điều chỉnh thì mới được. Phải tạo nên sự điều phối tổng thể, thay vì mạnh ai nấy làm. Điều quan trọng nhất là hài hòa lợi ích cho các bên thì kinh tế đêm sẽ mang đến lợi ích cho tất cả mọi người", PGS.TS Dương Văn Sáu cho hay.
Cùng tìm hiểu hiện trạng phát triển hoạt động du lịch về đêm và những phân tích từ các chuyên gia trong chuyên mục Góc nhìn qua video dưới đây:
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!