Sống chung với lạc nội mạc tử cung không chỉ là một chu kỳ kinh nguyệt đau đớn đối với phụi nữ. Và bài viết này sẽ đề cập đến cách một số thay đổi đơn giản trong chế độ ăn uống, cùng với một số phương pháp điều trị y tế, có thể giúp bạn có một cuộc sống thú vị hơn với bệnh lạc nội mạc tử cung.
Lạc nội mạc tử cung có cảm giác như thế nào?
Lạc nội mạc tử cung xảy ra khi mô tương tự như mô được tìm thấy trong niêm mạc tử cung phát triển bất thường trong các cơ quan vùng chậu - tử cung, buồng trứng, ống dẫn trứng, ruột hoặc bàng quang. Mỗi tháng, các mô bất thường sẽ rụng đi mà không đi đến đâu, gây ra các tổn thương, kết dính và hình thành u nang ở những khu vực này.
Một số phụ nữ bị lạc nội mạc tử cung có biểu hiện nhẹ hoặc không có triệu chứng gì. Những người có các triệu chứng thường bị đau bụng kinh, đau khi giao hợp, đau vùng chậu hoặc vô sinh.
Đau bụng kinh
Đau bụng kinh là một phần bình thường của chu kỳ hàng tháng của phụ nữ. Tuy nhiên, chuột rút dữ dội, được gọi là đau bụng kinh, có thể xảy ra do lạc nội mạc tử cung. Cơn đau này trở thành triệu chứng trước hoặc sau chu kỳ của bạn. Chảy máu nhiều cũng có thể xảy ra đồng thời với tình trạng chuột rút đau đớn. Bạn cũng có thể bị đau khi đi tiểu hoặc đi tiêu.
Giao hợp đau đớn
Khi quan hệ tình dục, một số vị trí và độ sâu của sự xâm nhập có thể bị đau. Trong hầu hết các trường hợp, cơn đau này xuất phát từ việc tiếp xúc với mô sẹo, u nang, tổn thương hoặc kết dính.
Vị trí, không phải kích thước, của mô bất thường xác định mức độ nghiêm trọng của cơn đau. Ví dụ, mô phía sau âm đạo và tử cung có thể bị đau. Ở phụ nữ khỏe mạnh, một lớp mô ngăn cách giữa âm đạo, tử cung và trực tràng. Mô lạc nội mạc tử cung có thể dính vào các cơ quan này, đôi khi kết hợp chúng lại với nhau để tạo ra sự hạn chế di động.
Nói chuyện với đối tác của bạn nếu bạn cảm thấy đau đớn khi quan hệ tình dục. Thông thường, sự hiện diện của cơn đau có thể theo chu kỳ với việc lo lắng và nghi ngờ. Sau đó, khi tham gia giao hợp, tâm lý lo lắng, căng thẳng có thể khiến âm đạo bị co thắt, khiến quá trình giao hợp càng thêm đau đớn.
Trong khi loại bỏ hoàn toàn việc giao hợp là một lựa chọn, một số phụ nữ cảm thấy nhẹ nhõm chỉ đơn giản bằng cách xác định thời điểm quan hệ tình dục với bạn tình của họ. Thời điểm trước và sau chu kỳ kinh nguyệt có thể không đau bằng.
Đau vùng chậu và bụng
Đau vùng chậu và bụng dưới xảy ra do sự phát triển bất thường của mô trên hoặc xung quanh các cơ quan ở những khu vực này - buồng trứng, ống dẫn trứng, tử cung, trực tràng, ruột kết và bàng quang. Cơn đau này không chỉ giới hạn trong chu kỳ kinh nguyệt. Một số người bị lạc nội mạc tử cung cảm thấy đau liên tục, mãn tính.
Ngay cả những người bị lạc nội mạc tử cung giai đoạn 1 vẫn có thể bị đau đáng kể do các tổn thương có các kết nối thần kinh riêng của họ. Những dây thần kinh này vẫn gửi tín hiệu đến não của bạn để báo hiệu cơn đau, ngay cả khi chỉ có một vài tổn thương.
Vì các mô bất thường có thể cản trở đường tiêu hóa dưới, chẳng hạn như ruột kết và trực tràng, lạc nội mạc tử cung cũng có thể gây đau khi đi tiêu. Trong một số trường hợp, nó có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ nước của ruột (gây ra đái tháo đường) hoặc khi phân di chuyển quá chậm qua ruột kết (táo bón). Nó cũng có thể ảnh hưởng đến bàng quang, gây khó đi tiểu.
Khô khan
Tác động của lạc nội mạc tử cung vượt ra ngoài sự đau đớn và khó chịu về thể chất. Ở bất kỳ đâu, từ 30 đến 50% phụ nữ bị lạc nội mạc tử cung có thể bị vô sinh. Theo Hiệp hội Y học Sinh sản Hoa Kỳ, phụ nữ bị lạc nội mạc tử cung từ trung bình đến nặng có tỷ lệ mang thai hàng tháng dưới 2% so với 2 đến 4,5% đối với lạc nội mạc tử cung nhẹ và 15 đến 20% đối với phụ nữ không bị lạc nội mạc tử cung.
Không rõ nguyên nhân chính xác của vô sinh là gì, nhưng giả thuyết được cho là liên quan đến chứng viêm làm gián đoạn sự kết hợp của tinh trùng và trứng để tạo thành phôi thai. Khi tổn thương lớn, dính hoặc có nang thì khả năng vô sinh cao hơn do tắc nghẽn thực thể. Ví dụ, sự phát triển gần buồng trứng có thể ngăn trứng rụng.
Các giai đoạn lạc nội mạc tử cung
Lạc nội mạc tử cung có thể được phân loại là một trong bốn giai đoạn thông qua một hệ thống do Hiệp hội Y học Sinh sản Hoa Kỳ phát triển. Sử dụng các tiêu chí cụ thể, lạc nội mạc tử cung được tính điểm bằng cách sử dụng hệ thống số điểm dựa trên vị trí của mô, số lượng mô cấy và độ sâu của mô cấy.
Hầu hết phụ nữ bị lạc nội mạc tử cung thuộc loại nhẹ, mặc dù điều quan trọng cần lưu ý là giai đoạn của bệnh không ảnh hưởng đến mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Nói cách khác, một người bị lạc nội mạc tử cung có thể bị đau dữ dội với chẩn đoán ở giai đoạn 1 là chỉ cần một số cấy ghép trong khi người bị chẩn đoán ở giai đoạn 3 có thể không có triệu chứng gì.
Giai đoạn 1: Tối thiểu - Loại này bao gồm một số cấy ghép bề ngoài.
Giai đoạn 2: Nhẹ - Loại này bao gồm nhiều bộ phận cấy ghép sâu hơn.
Giai đoạn 3: Trung bình - Loại này bao gồm nhiều tổ chức sâu, bao gồm các u nang nhỏ trên buồng trứng. Những u nang chứa đầy máu này được gọi là u nội mạc tử cung, hoặc u nang sô cô la, do màu nâu, sâu của chúng. Ngoài ra còn có sự hiện diện của các chất kết dính dạng sợi.
Giai đoạn 4: Nghiêm trọng - Loại này bao gồm nhiều tổ chức sâu, bao gồm các u nang lớn trên buồng trứng to bằng quả bưởi. Ngoài ra còn có nhiều chất kết dính dày đặc. Lạc nội mạc tử cung nặng có thể gây sẹo, tắc ống dẫn trứng và tổn thương buồng trứng.
Chế độ ăn uống lạc nội mạc tử cung
Các mô bất thường liên quan đến lạc nội mạc tử cung có thể dẫn đến viêm nhiễm gây đau và sưng tấy. Một cách để giúp kiểm soát tình trạng viêm này - hoặc ít nhất là không làm cho tình trạng viêm hiện tại trở nên tồi tệ hơn - là thông qua các loại thực phẩm bạn ăn.
Ăn gì?
Một cách để chống lại chứng viêm là nạp vào cơ thể những thực phẩm có đặc tính chống oxy hóa. Nhiều loại trái cây và rau quả có chứa polyphenol, là chất hóa học được tìm thấy trong thực vật. Polyphenol có thể có đặc tính chống oxy hóa giúp chống lại chứng viêm.
Ví dụ về thực phẩm tự nhiên giàu chất chống oxy hóa bao gồm:
- Quả mọng
- Táo
- Rau xanh (rau bina, cải xoăn)
- Khoai lang
- Cà chua
- Trái cây có múi
- Quả hạch
- Cà rốt
- Cây họ đậu
- Ớt
- Trứng
Bởi vì vitamin B1 và magiê đã được chứng minh là làm giảm các triệu chứng liên quan đến đau bụng kinh, chúng cũng có thể giúp thư giãn các cơ quan sinh sản bị đau bị ảnh hưởng bởi lạc nội mạc tử cung. Ngũ cốc nguyên hạt, quả hạch, các loại đậu và một số loại trái cây và rau quả (cam, rau bina, bơ và cải xoăn) có nhiều khoáng chất này.
Để biết thêm thông tin, dưới đây là các loại thực phẩm nên ăn để giảm viêm:
Đối với estrogen, đi tiêu thường xuyên sẽ giúp cơ thể loại bỏ lượng estrogen dư thừa. Thực phẩm giàu chất xơ, chẳng hạn như trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu, bổ sung khối lượng lớn vào phân để giúp phân di chuyển qua đường tiêu hóa.
Không nên ăn gì?
Bạn nên tránh bất kỳ thực phẩm nào có đặc tính gây viêm nếu bạn bị lạc nội mạc tử cung. Điều nay bao gôm:
- Cà phê và đồ uống có chứa caffein khác
Cà phê nằm trong danh sách nên tránh nếu bạn bị lạc nội mạc tử cung. (Ảnh: Irish Times)
- Số lượng lớn rượu
- Protein giàu chất béo bão hòa, chẳng hạn như thịt đỏ và thịt lợn
- Thêm đường
- Thực phẩm chế biến
- Đồ chiên
Cách điều trị lạc nội mạc tử cung
Thuốc giảm đau và liệu pháp nội tiết tố thường là tuyến phòng thủ đầu tiên để điều trị lạc nội mạc tử cung. Trong những trường hợp nghiêm trọng hơn, cần phải phẫu thuật để loại bỏ các khối u.
Thuốc giảm đau
Thuốc giảm đau, chẳng hạn như thuốc chống viêm không steroid (NSAID) không kê đơn, có thể giúp giảm các triệu chứng nhẹ liên quan đến lạc nội mạc tử cung. Thuốc giảm đau theo toa cũng có thể được bác sĩ kê cho các triệu chứng nghiêm trọng hơn.
Liệu pháp nội tiết tố
Giống như chu kỳ kinh nguyệt, lạc nội mạc tử cung sử dụng các hormone để đi qua một chu kỳ. Liệu pháp nội tiết có thể giúp làm giảm các triệu chứng bằng cách thay đổi nồng độ hormone.
Đối với những phụ nữ không cố gắng mang thai, thuốc tránh thai, progestin và chất chủ vận hormone giải phóng gonadotropin (GnRH) có thể giúp làm chậm hoặc ngừng sự phát triển của mô lạc nội mạc tử cung.
Thuốc tránh thai: Được dùng bằng đường uống, những viên thuốc này thường chứa estrogen và progestin (progesterone tổng hợp) để giảm cả thời gian và độ nặng của kỳ kinh.
Progesterone / progestin: Dùng bằng đường uống, tiêm hoặc thông qua thiết bị cấy ghép, những loại thuốc này làm giảm lưu lượng kinh nguyệt và có thể giúp giảm kích thước tổn thương.
Danazol: Dùng bằng đường uống, nội tiết tố nam này làm cho các tế bào phát triển không hoạt động nên chúng không thể phát triển. Nó cũng làm giảm mức độ estrogen để giúp giảm các triệu chứng.
Thuốc chủ vận GnRH: Dùng bằng đường uống, tiêm hoặc xịt mũi, thuốc này ngăn cản quá trình rụng trứng và kinh nguyệt bằng cách giảm nồng độ estrogen xuống mức mãn kinh.
Phẫu thuật
Những phụ nữ mong muốn có thai hoặc bị hiếm muộn thường chọn phương pháp can thiệp ngoại khoa để giúp điều trị lạc nội mạc tử cung.
Các lựa chọn phẫu thuật bao gồm các thủ tục sau:
- Nội soi ổ bụng: Đây là loại phẫu thuật xâm lấn tối thiểu bao gồm một camera siêu nhỏ có gắn đèn được đưa vào qua một vết rạch nhỏ. Khi đã vào bên trong khung chậu, bác sĩ phẫu thuật sau đó có thể cắt bỏ (loại bỏ) hoặc cauterize (phá hủy) các tổn thương. Mô sẹo cũng có thể được loại bỏ trong quá trình này.
- Phẫu thuật mở ổ bụng: Được coi là một cuộc phẫu thuật lớn với vết mổ lớn hơn, phẫu thuật mở ổ bụng là một thủ thuật vùng bụng để loại bỏ những khối u lớn hơn.
- Cắt bỏ tử cung: Thường được xem là lựa chọn điều trị cuối cùng, phẫu thuật này bao gồm việc cắt bỏ tử cung. Trong một số trường hợp, buồng trứng và ống dẫn trứng cũng được cắt bỏ trong một thủ tục được gọi là cắt tử cung toàn bộ và cắt vòi trứng hai bên. Nhược điểm chính của việc cắt bỏ tử cung là bạn mất khả năng có con trong tương lai.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!