Tại sao biết rõ thuốc lá độc hại, nhiều người vẫn không bỏ được?

Hành động hút thuốc lá bị nhiều quốc gia trên thế giới ban lệnh cấm, bởi đây là một thói quen không lành mạnh. Nhiều chính phủ đã áp dụng những biện pháp như ban lệnh cấm hút thuốc lá, tăng thuế với sản phẩm thuốc lá, tuyên truyền để nâng cao nhận thức của người dân về sự nguy hiểm của khói thuốc... Nhưng việc bỏ cơn nghiện thuốc vẫn là vấn đề nan giải chưa thể thực hiện được. Bằng chứng là dù nhiều chiến dịch tuyên truyền đã được thực hiện, nhưng vẫn có đến hàng trăm ngàn người tử vong mỗi năm do khói thuốc. Ngay cả khi người ta biết được tác hại của việc hút thuốc lá nhưng vẫn không thể bỏ. Lý do tại sao vậy?

Theo các nhà xã hội học, việc hút thuốc lá thường được gặp nhiều ở nhóm thu nhập thấp. Giá thuốc lá rẻ, cộng với những áp lực mưu sinh đã khiến nhiều người thường xuyên sử dụng thuốc lá. Bên cạnh đó, môi trường công sở áp lực cũng là nguyên do khiến nhiều người hút thuốc. Việc hút thuốc sẽ khiến đầu óc hưng phấn, tỉnh táo là lý do chính để nhiều người viện cơ tiếp tục sử dụng thuốc lá.

Cùng với những nguyên do về mặt xã hội, các chuyên gia cũng nhận định việc giới trẻ hút thuốc cũng liên quan đến vấn đề giáo dục. Khi trình độ giáo dục tăng lên thì tỷ lệ hút thuốc lá giảm dần. Cụ thể, chỉ 5% số người có trình độ tiến sĩ hút thuốc, so với 43% người có bằng tốt nghiệp trung học phổ thông, điều này chỉ ra rằng những người có trình độ học vấn thấp không thể nhận thức được những rủi ro của việc hút thuốc lá, điều này cũng gây khó khăn trong nhận thức khi thuyết phục họ cai thuốc.

Mặc dù biết thuốc lá có nhiều độc hại nhưng nhiều người vẫn không thể bỏ thuốc lá

Nhìn về khía cạnh khoa học, thì chất kích thích nicotine chính là lý do để người nghiện khó cai được thuốc lá. Chỉ cần vài giây sau khi rít một hơi thuốc lá, chất nicotine sẽ kích thích lên hệ thần kinh trung ương và lên toàn cơ thể. Một số vùng có những thụ thể tiếp nhận Nicotine ở não, cho nên khi hút thuốc lá, người hút có thể thấy trí óc sáng suốt và làm việc có hiệu quả hơn.

Nicotine tác động làm tăng tiết các chất dẫn truyền thần kinh trung gian (neurotransmitters) và các nội tiết tố tham dự vào chức năng kháng lại các stress của cơ thể như cathecolamine (epinephrine, norepinephrine và opamine), beta endorphine và các loại cortisol. Những chất này làm cho người hút thuốc lá cảm thấy bình tĩnh, tự tin, bớt lo âu và có sức để làm việc nhiều hơn.

Nếu không có nicotine, hoạt động của não bộ sẽ bị cản trở rất nhiều, người hút thuốc lá buộc lòng phải hút mãi để cung cấp cho cơ thể chất nicotine. Như vậy, nghiện thuốc lá đã thành một bệnh mà không phải là thói quen.

Chính vì tác dụng kích thích nhanh mạnh, gây hưng phấn tức thời mà nicotine khiến người hút nghiện thuốc lá từ trung bình đến nặng và một khi nghiện thì rất khó bỏ. Theo nhiều so sánh, nghiện nicotine cũng khó từ bỏ không thua kém nghiện Heroin.

Giới chuyên khoa cũng cho biết, nghiện thuốc lá bao gồm nghiện thực thể và nghiện hành vi. Nghiện thực thể là nghiện chất nicotin trong thuốc lá, còn nghiện hành vi là nghiện động tác cầm điếu thuốc lá mà nhiều người hay gọi là thói quen.

Một chuyên gia cho biết: "Nghiện hành vi và nghiện thực thể thường đi chung với nhau, thường không tách biệt được quãng thời gian rõ ràng. Người nghiện thuốc lá có thể xuất hiện nghiện hành vi sớm hơn nghiện thực thể. Ví dụ, khi một người uống cà phê kèm theo hút thuốc lá, thì sau 7 tháng họ sẽ nghiện hành vi đó, mỗi lần nâng ly cà phê lên là họ phải hút thuốc lá".

Tuy nhiên trên thực tế nếu chúng ta càng hút nhiều, cơ thể bị kích thích tiết các chất nội tiết tố liên tục cho đến khi các chất này bị cạn kiệt, lúc ấy thay vì có cảm giác sảng khoái, người bệnh lại thấy mệt mỏi hơn, khó tập trung tư tưởng, cáu gắt và suy sụp tinh thần mau chóng. Tiếc rằng phần lớn những người nghiện thuốc lá lại không ý thức được vấn đề này, khi họ hút thuốc mà không thấy sảng khoái thì lại có khuynh hướng tăng liều, nên càng lúc càng nghiện nặng hơn và phải gánh chịu những hậu quả rất tồi tệ.

Có thể thấy, chất nicotine chính là lý do khiến nhiều người dù biết thuốc lá rất độc hại nhưng cũng không thể từ bỏ. Việc cai thuốc sẽ phải thực hiện một cách từ từ, bài bản, có sự hỗ trợ từ gia đình và xã hội thì người nghiện mới có thể dứt hẳn cơn thèm thuốc độc hại này.

Khói thuốc lá gây ảnh hưởng ra sao đến sự phát triển của thai nhi?

VTV.vn - Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng, khói thuốc lá gây nguy hại cho khả năng sinh sản không chỉ riêng ở thời kỳ mang thai mà còn xuyên suốt từ lúc trẻ đến khi trưởng thành.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!