Đây là lý do tại sao nói "Tôi không biết" đôi khi là điều thông minh nhất bạn có thể làm.
Bạn biết cảm giác đó - những đứa trẻ hỏi bạn một câu hỏi, khuôn mặt của chúng hướng về phía bạn một cách mong đợi, hoặc sếp của bạn đưa ra một câu hỏi theo cách của bạn, hoàn toàn mong đợi bạn trả lời… và… bạn chỉ không biết.
Bạn có chắp cánh và nghĩ ra thứ gì đó nghe có vẻ hợp lý một cách mơ hồ (như người cha trên quảng cáo Telstra TV, người khi được hỏi tại sao Vạn Lý Trường Thành của Trung Quốc được xây dựng đã nói rằng đó là "để ngăn lũ thỏ vào")?
Hay bạn thú nhận và nói ba từ nhỏ, phải thừa nhận là khó: "Tôi không biết"?
Tenelle Porter, Trợ lý Giáo sư tại Khoa Tâm lý Giáo dục tại Đại học Ball State ở Hoa Kỳ, đã nghiên cứu câu hỏi này rất lâu và nói rằng thú nhận là tốt nhất. Giáo sư Porter giải thích: "Sự khiêm tốn về trí tuệ là nhận ra giới hạn kiến thức của bạn và đánh giá cao sự hiểu biết sâu sắc của người khác".
Tại sao chấp nhận sự ngu dốt là bước đầu tiên để thông thái?
Giáo sư Porter cho biết mặc dù kiến thức không của ai là hoàn hảo hay đầy đủ nhưng chính cách chúng ta xử lý kiến thức mới tạo nên sự khác biệt.
"Khi bạn tiếp cận cuộc sống với sự khiêm tốn trí tuệ, bạn sẽ mở mang đầu óc để học hỏi. Bạn có thể học hỏi từ những quan điểm đối lập và có những cuộc thảo luận mang tính xây dựng hơn, ngay cả khi bạn không đồng ý" - Giáo sư Porter nói - "Bất kể bạn bao nhiêu tuổi, với sự khiêm tốn trí tuệ, bạn trở nên khôn ngoan hơn vì nó giúp bạn bớt phán xét người khác, học hỏi nhiều hơn và trở thành một nhà lãnh đạo tốt hơn".
Tiến sĩ tâm thần học Tanveer Ahmed cho biết một phần của sự trưởng thành là sự chấp nhận "sẽ có rất nhiều điều bạn không biết".
Tiến sĩ Ahmed nói: "Cần phải khiêm tốn một chút vì ngày nay có quá nhiều thông tin trong tầm tay của chúng ta nên mọi người tự nhiên cảm thấy họ phải xem qua mọi thứ và làm quen với nhiều thứ hơn nữa. Nhưng một phần của sự khôn ngoan thực sự là thừa nhận những gì bạn không biết".
Vậy làm thế nào để chúng ta thực sự "làm" không biết?
Câu hỏi hay và chúng tôi nghe thấy bạn. Nghe có vẻ hay nhưng làm thế nào để chúng ta đưa việc thừa nhận mình đang ở trong bóng tối/lạc lối/không biết gì vào thực tế với một chút khéo léo?
Các chuyên gia của chúng tôi có lời khuyên này. Giáo sư Porter nói: "Hãy thừa nhận khi bạn không biết hoặc không hiểu điều gì đó. Hãy nói: "Đó là một câu hỏi hay, tôi không biết câu trả lời, nhưng hãy tra cứu nó đi".
"Đánh giá cao những hiểu biết sâu sắc của người khác và cho họ biết khi họ nêu ra một điểm mà bạn chưa cân nhắc bằng cách nói điều gì đó như "Tôi chưa bao giờ nghĩ về nó theo cách đó, vì vậy thật thú vị khi nghe những gì bạn nói"...".
"Hãy sẵn sàng thay đổi suy nghĩ của bạn và cho mọi người biết khi bạn thay đổi".
Khuyến khích nó
Các chuyên gia khuyên bạn nên nhận ra khi ai đó thể hiện sự khiêm tốn về trí tuệ và vỗ nhẹ vào lưng họ vì điều đó.
Tiến sĩ Ahmed nói: "Một số người lo lắng về mặt xã hội và sợ bị nhìn nhận một cách tiêu cực, vì vậy khuyến khích là điều tốt. Hãy thử nói với họ rằng bạn đánh giá cao mức độ cởi mở của họ trong việc tìm hiểu thêm về tất cả các khía cạnh của vấn đề này".
Kích hoạt nó
Giáo sư Porter nói: "Hãy coi trọng việc học và chỉ ra rằng điều đó xảy ra khi bạn thừa nhận những gì bạn không biết. Tạo thói quen chia sẻ những câu hỏi mà bạn có hoặc những điều mới mà bạn đã học được".
"Thiết lập một nghi thức sinh nhật ghi nhận bạn đã thay đổi suy nghĩ như thế nào về những điều khác nhau trong năm qua" - Giáo sư Porter nói thêm.
Theo Tiến sĩ Ahmed, việc thừa nhận rằng bạn không biết điều gì đó có thể giúp bạn được tôn trọng: "Tò mò, đặt câu hỏi là một điều tuyệt vời – mọi người sẽ thấy điều đó hấp dẫn và sẽ trả lời".
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!