Vua Hàm Nghi (1871 - 1944), tên húy là Nguyễn Phúc Minh, tự hiệu Ưng Lịch, lên ngôi năm 1884, là Hoàng đế thứ tám của vương triều Nguyễn. Sau khi kinh thành Huế thất thủ năm 1885, vua Hàm Nghi rời khỏi kinh thành và ban Chiếu Cần Vương, kêu gọi hào kiệt, sĩ phu và nhân dân yêu nước đứng lên giành lại độc lập, tự do cho dân tộc.
Năm 1888, vua Hàm Nghi bị thực dân Pháp bắt và đưa đi lưu đày ở Algiers (Thủ đô Algeria) năm 1889. Ông sống tại một biệt thự trên khu đồi El Biar, cách Thủ đô Algiers khoảng 12km, vẫn giữ theo phong tục nước nhà cho đến khi qua đời vào tháng 1/1944.
Trong thời gian bị lưu đày, nhà vua theo học hội họa và điêu khắc, theo đuổi trường phái Ấn tượng và Hậu Ấn tượng. Trước khi tạ thế, ông đã để lại một gia tài đồ sộ về nghệ thuật, bao gồm 91 bức tranh và các tác phẩm điêu khắc khác. Nhiều tác phẩm của ông được giới nghệ thuật biết đến qua các cuộc đấu giá và triển lãm tại Pháp.
Tác phẩm "Những sườn đồi ở Deli Ibrahim (Algiers)" của vua Hàm Nghi.
Bức tranh sơn dầu “Những sườn đồi ở Deli Ibrahim (Algiers)” do Vua Hàm Nghi sáng tác năm 1908, thể hiện quang cảnh đồng quê gần nhà ông ở Algiers. Phong cảnh hoàng hôn dưới góc nhìn ngược sáng là một trong những tác phẩm mang tính biểu tượng nhất của ông.
Sử dụng phong cách chấm họa ảnh hưởng từ các họa sĩ Pháp vào cuối thế kỷ 19, tác giả đã làm cho màu sắc rực rỡ của buổi chiều tà trở nên rung động. Năm 1926, bức tranh được triển lãm tại phòng trưng bày Mantelet - Colette Weil ở Paris, với tựa đề “Những sườn đồi ở Deli Ibrahim (Algiers)”.
Việc tiếp nhận và trưng bày bức “Những sườn đồi ở Deli Ibrahim (Algiers)” có ý nghĩa lớn với đơn vị cũng như nền hội họa trong nước, thể hiện nghĩa cử của gia đình nhà vua.
Với mong muốn công chúng Việt Nam và du khách quốc tế có cơ hội được chiêm ngưỡng tác phẩm nghệ thuật của nhà vua, bức tranh được TS Amandine Dabat - nhà nghiên cứu lịch sử nghệ thuật, là hậu duệ đời thứ 5 của vua Hàm Nghi, chắt gái của công chúa Như Lý (con gái của vua Hàm Nghi) trao tặng Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.
Ông Nguyễn Anh Minh - Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam phát biểu tại buổi lễ tiếp nhận.
“Việc tiếp nhận và trưng bày bức tranh có ý nghĩa rất lớn đối với Bảo tàng nói riêng và với nền mỹ thuật Việt Nam nói chung. Tác phẩm “Những sườn đồi ở Deli Ibrahim (Algiers)” không chỉ bổ sung, làm giàu thêm cho bộ sưu tập của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, mà còn là nguồn tư liệu quý giá cho những nhà nghiên cứu lịch sử mỹ thuật cận - hiện đại Việt Nam cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20”, TS Nguyễn Anh Minh – Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam cho biết.
Nhà nghiên cứu lịch sử nghệ thuật Amandine Dabat là chắt gái của công chúa Như Lý - con gái vua Hàm Nghi chia sẻ về cuốn sách.
Trong khuôn khổ sự kiện, tiến sĩ Amandine Dabat giới thiệu sách “Hàm Nghi - Hoàng đế lưu vong, nghệ sĩ ở Alger”. Đây là công trình nghiên cứu về cuộc đời và sự nghiệp của vua Hàm Nghi, một vị vua yêu nước và là một họa sĩ tài hoa trong thời gian ông lưu vong tại Pháp và Alger. Cuốn sách này khám phá khía cạnh nghệ thuật ít được biết đến của vị hoàng đế, một trong những nghệ sĩ để lại dấu ấn đặc biệt trong nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam.
Cuốn sách “Hàm Nghi - Hoàng đế lưu vong, nghệ sĩ ở Alger”.
Cuốn sách gồm có 71 trang tác phẩm mỹ thuật, 12 trang tác phẩm điêu khắc, 68 trang ảnh tư liệu, thư từ được dịch từ bản gốc tiếng Pháp "Hàm Nghi – Empereur en exil, artiste à Alger" do Nhà xuất bản Sorbonne ấn hành năm 2019.
Cuốn sách được công chúng đón nhận.
“Để thực hiện công trình nghiên cứu trên, tôi dựa vào 2 bộ sưu tập quan trọng. Trong đó bộ sưu tập Hàm Nghi do hậu duệ của nhà vua lưu giữ gồm 2.500 tài liệu chủ yếu là thư từ, có cả thư nhà vua nhận và các bản thảo thư do nhà vua viết trong thời gian lưu đày. Bộ sưu tập thứ hai là tài liệu của chính quyền Alger chứa đựng những văn bản hành chính và các dự án chính trị của chính phủ Pháp liên quan đến vua Hàm Nghi”, TS Amandine Dabat cho biết.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!