Trải nghiệm hòa nhập: Xu hướng nghệ thuật tương tác đa giác quan

Nghệ thuật trải nghiệm hòa nhập hay còn gọi là nghệ thuật tương tác đa giác quan "immersive art" là xu hướng nghệ thuật sử dụng các công nghệ mới để tạo ra trải nghiệm toàn thân cho người xem, bao gồm nhưng không giới hạn bởi trải nghiệm thị giác, thính giác, điểm chạm, hay trong một vài trường hợp, thông qua cả khứu giác. Các tác phẩm nghệ thuật này tận dụng các kỹ thuật chiếu phim, âm thanh, kính thực tế ảo và ánh sáng để tạo ra môi trường xung quanh người xem, khiến họ trở thành một phần của trải nghiệm của mình.

Trong vài năm trở lại đây, xu hướng nghệ thuật này đã trở nên ngày càng phổ biến. Kể từ những năm 1960, các nghệ sĩ đã tận dụng tối đa các công nghệ hiện đại tạo ra các không gian nghệ thuật hòa nhập toàn thân cho người xem. Nghệ sĩ người Nhật Bản, Yayoi Kusama là một trong những nghệ sĩ đầu tiên đặt dấu ấn lên nghệ thuật trải nghiệm hòa nhập, sử dụng ánh sáng LED kết hợp những sắp đặt sinh động được phản chiếu qua các tấm gương để tạo ra tác phẩm nổi tiếng Infinity Mirror Rooms.

Tác phẩm Infinity Mirror Room năm 1965 của tác giả Yayoi Kusama đặt những viên gạch đầu tiên cho xu thế nghệ thuật tương tác đa giác quan. (Ảnh: Getty Images)

Yayoi Kusama mô tả trải nghiệm nghệ thuật hòa nhập của khán giả là quá trình "tự xóa bỏ", phần cốt lõi của hình thức trải nghiệm nghệ thuật độc đáo này, nêu bật tầm quan trọng của việc hóa thân hòa nhập vào tác phẩm nghệ thuật, song song với khả năng tự loại bỏ đi cảm giác về bản thân bên trong tác phẩm đó.

Phóng viên thời báo VTV Times trong không gian nghệ thuật kết hợp âm thanh, ánh sáng tại bảo tàng nghệ thuật ArtScience Singapore (Ảnh: Trường Hải/VTV Times)

Nghệ thuật tương tác đa giác quan giúp bản thân mỗi khán giả vượt ra khỏi những ranh giới của cơ thể, hóa thân hoàn toàn khi cảm giác bản thân đang ở ngay bên trong tác phẩm chứ không phải chỉ chiêm ngưỡng tác phẩm từ bên ngoài.

Không gian nghệ thuật ngập tràn ánh sáng, âm thanh tại triển lãm nghệ thuật Van Gogh tại Singapore (Ảnh: Trường Hải/VTV Times)

Không gian thực tế ảo giúp khán giả như sống trong những khung cảnh, thời kỳ họa sĩ lừng danh Van Gogh còn sống và sáng tác (Ảnh: Trường Hải/VTV Times)

Phong cách nghệ thuật "sắp đặt" mới này tận dụng tối đa lợi thế về công nghệ để vươn ra khỏi giới hạn về hình ảnh, thay vào đó, hướng tới "chuyển hóa hoàn toàn toàn bộ không gian xung quanh", ví dụ tạo dựng trải nghiệm 360 độ cho phép người xem trực tiếp tiến vào sâu bên trong và loại bỏ tất cả những rào cản xung quanh tác phẩm nghệ thuật.

Khán giả đu đưa theo tiếng nhạc pha trộn tiếng suối róc rách khi hóa thân vào một tác phẩm của nghệ sĩ Pháp nổi tiếng Henri Matisse trong triển lãm Matisse Alive tại bảo tàng nghệ thuật New South Wales, Sydney, Úc. (Ảnh: Trường Hải/VTV Times)

Nghệ thuật trải nghiệm hòa nhập cũng đã từng bước du nhập vào Việt Nam góp phần đưa các tác phẩm nghệ thuật thế giới và truyền thống tới gần hơn với khán giả quê nhà. Triển lãm "Sốnglab" với không gian 1.000 m2 tại Huế mới đây đã giới thiệu các tác phẩm nghệ thuật số cảm hứng từ Đại nội, Lăng Cô. Dương Đỗ - nhà sáng lập dự án cùng các đồng nghiệp của mình đã tạo ra không gian trải nghiệm đặc biệt lấy cảm hứng từ Huế. Tới tham quan triển lãm, khán giả có cơ hội tự trải nghiệm và tận hưởng các tác phẩm theo cảm nhận riêng. Dự án được đầu tư lên tới gần 30 tỷ đồng xây dựng không gian, hợp tác cùng chính đơn vị cung cấp hệ thống trình chiếu ánh sáng cho triển lãm Van Gogh tại Singapore.

Ảnh 6: Khách thăm quan hứng thú với một tác phẩm siêu thực trong không gian triển lãm tại Huế. (Ảnh: Sốnglab)

Trung tuần tháng 12 năm 2023, triển lãm Van Gogh Art Lighting Experience phiên bản Việt chính thức mở cửa đón công chúng tại Tp Hồ Chí Minh thu hút sự quan tâm đặc biệt của các tín đồ yêu nghệ thuật và công nghệ tại Việt Nam. Triển lãm được mua bản quyền từ Bảo tàng Van Gogh Hà Lan, trang bị những công nghệ ánh sáng, lazer và 3D Mapping hiện đại nhất trên thế giới. Các tác phẩm được sắp xếp chi tiết, tỉ mỉ, gần gũi với thói quen trải nghiệm của các tín đồ nghệ thuật Việt Nam. Sau triển lãm Van Gogh, đơn vị tổ chức có kế hoạch giới thiệu tới công chúng Việt Nam những trải nghiệm mới về Monet hay những tác phẩm của nghệ nhân hoa Nhật Bản Azuma Makoto.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!