Giải pháp xóa dần khoảng cách mâu thuẫn giữa chủ nhà với nhà thầu

Không ít công trình kết thúc trong cảnh chủ nhà ấm ức, nhà thầu mệt mỏi, hai bên "ai về nhà nấy" mà trong lòng đầy bức xúc. Lý do không hẳn vì ai xấu, mà vì cả hai đều thấy mình đúng, còn áp lực, nỗi đau của người kia thì… không thấy.

Với chủ nhà, căn nhà thường là tài sản lớn nhất đời người. Có người để dành mười mấy, hai mươi năm mới dám xây. Tiền thì lớn, kiến thức thì ít, nên nỗi sợ lúc nào cũng thường trực: sợ bị qua mặt, sợ phát sinh, sợ vật tư không đúng, sợ làm xong rồi mới phát hiện sai thì đã quá muộn. Cảm giác phổ biến của nhiều chủ nhà là đang bước vào một "cuộc chơi bất cân xứng", nơi nhà thầu hiểu rất rõ cuộc chơi, còn mình thì loay hoay giữa vô số quyết định quan trọng nhưng lại… không rành.

Ở chiều ngược lại, nhà thầu cũng mang trong mình những áp lực rất ít khi được nói ra. Họ bước vào một thị trường mà giá rẻ gần như quyết định tất cả.

Tại buổi họp mặt "Xây Nhà Tử Tế", anh Đàm Hà Phú - Tổng giám đốc Công ty Không Gian Đẹp cho biết, chủ nhà mất niềm tin với nhà thầu một phần lỗi cũng xuất phát từ nhà thầu:

Theo anh, mâu thuẫn giữa chủ nhà và nhà thầu thời điểm đó thường xoay quanh ba vấn đề chính: điều kiện thanh toán, yêu cầu kỹ thuật và chất lượng thi công. Chủ nhà thì lo sợ bị qua mặt, siết chặt thanh toán, yêu cầu cao nhưng thiếu cơ sở kỹ thuật. Ngược lại, nhiều nhà thầu vì áp lực cạnh tranh giá đã không đảm bảo chất lượng như cam kết. Khi cả hai phía đều phòng thủ, thị trường dần rơi vào vòng xoáy mất niềm tin, không có quy chuẩn chung, mạnh ai nấy làm.

Cũng tại buổi họp mặt, ông Đinh Hoài Nam, người đã hướng dẫn hơn 1.200 chủ nhà tại Khóa học kỹ năng Tự Kiểm Soát Xây Nhà, trăn trở nhìn nhận:

"Đa số chủ nhà và nhà thầu đều là người tốt, đều muốn làm cho xong một căn nhà đàng hoàng. Vấn đề không nằm ở con người, mà nằm ở cách hai bên bắt đầu làm việc với nhau."

Theo ông Nam, mấu chốt của rất nhiều xung đột nằm ở cách tiếp cận ngay từ đầu. Khi làm việc với nhà thầu, phần lớn chủ nhà chỉ quan tâm đến một tiêu chí duy nhất: đơn giá xây dựng trên mét vuông. "Nhiều chủ nhà chỉ hỏi một câu: 'Bao nhiêu tiền một mét vuông?', trong khi để báo giá đúng, nhà thầu cần rất nhiều thông tin khác như công năng sử dụng, vật tư, biện pháp thi công hay mặt bằng xây dựng." - Ông Nam cho biết

Ở góc độ đại diện cho các chủ nhà, ông Lê Quốc Kiên, Chuyên gia tư vấn bất động sản độc lập, giảng viên tại Khóa học kỹ năng Tự Kiểm Soát Xây Nhà cho rằng cần nhìn thẳng vào tâm lý của người xây nhà:

Từ những trải nghiệm thực tế đó, các bên tham gia buổi họp mặt đều thống nhất rằng giải pháp không nằm ở việc ai đúng – ai sai, mà nằm ở việc phải tạo ra một nền tảng chung ngay từ đầu.

Theo đề xuất của anh Đinh Hoài Nam, anh sẽ giúp cộng đồng chủ nhà có 1 bảng "đề bài chung" rõ ràng để gửi cho các nhà thầu khi cần lấy báo giá: từ cách tính diện tích, danh mục vật tư, biện pháp thi công, các hạng mục đã bao gồm trong gói thầu và các hạng mục chủ nhà phải trả thêm phát sinh nếu muốn làm... Khi có đề bài thống nhất, chủ nhà không còn bị động trước những "đáp án riêng" của từng nhà thầu, việc so sánh sẽ dựa trên nội dung và tiêu chuẩn thực chất, thay vì chỉ nhìn vào đơn giá trên mét vuông.

Ở chiều ngược lại, các chủ nhà cũng mong muốn anh em nhà thầu minh bạch hơn ngay từ đầu: nói rõ làm gì – không làm gì, tính gì – không tính gì. Các chủ nhà cũng đề nghị anh em nhà thầu từng bước thống nhất các tiêu chuẩn cơ bản khi báo giá, từ cách tính diện tích, danh mục vật tư, biện pháp thi công, làm rõ những hạng mục đã bao gồm và chưa bao gồm trong gói thầu.

Thông điệp chung được rút ra là: đơn giá trên mét vuông không phản ánh đầy đủ giá trị thật của một căn nhà. Khi cả chủ nhà và nhà thầu cùng thay đổi cách tiếp cận – từ mặc cả sang hợp tác dựa trên hiểu biết – thì việc xây nhà mới có cơ hội bớt căng thẳng, bớt tổn thương và trở lại đúng nghĩa là hành trình tạo dựng những căn nhà tử tế.