Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, dự báo trong ngày 25/11, áp thấp nhiệt đới sẽ mạnh lên thành bão, đêm 25/11 đi vào Biển Đông và trở thành bão số 15. Khi vào Biển Đông, bão có khả năng tiếp tục mạnh lên, đạt cấp 9-10, giật cấp 12-13 khi hoạt động trên khu vực giữa Biển Đông và phía bắc đặc khu Trường Sa. Từ chiều tối 25/11, vùng biển phía đông khu vực giữa Biển Đông và phía đông bắc khu vực Nam Biển Đông gió mạnh dần lên cấp 6-7, vùng gần tâm bão cấp 8-9, giật cấp 11, sóng cao 3-5 m, biển động rất mạnh. Trong khoảng 26-28/11, khu vực giữa Biển Đông và vùng biển phía bắc Nam Biển Đông, bao gồm vùng biển phía bắc đặc khu Trường Sa, có thể chịu tác động gió mạnh cấp 10-11, giật cấp 14, gây nguy hiểm lớn cho tàu thuyền hoạt động trong khu vực. Trong khi đó, miền Trung - Tây Nguyên vừa trải qua đợt mưa lũ cực đoan, phá kỷ lục lịch sử trong hơn 50 năm qua.
Hai kịch bản đường đi của bão - trọng tâm vẫn là mưa lớn
Các mô hình dự báo hiện nay còn phân tán, song theo ông Mai Văn Khiêm - Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, có hai kịch bản chính về đường đi và tác động của bão số 15.
Kịch bản thứ nhất là bão đi qua khu vực phía bắc đặc khu Trường Sa với cường độ mạnh nhất khoảng cấp 10-11, giật cấp 13-14, sau đó di chuyển hướng tây, hướng về đất liền các tỉnh miền Trung. Trọng tâm ảnh hưởng được dự báo là khu vực từ Gia Lai đến Lâm Đồng, tương ứng dải ven biển từ Bình Định đến Bình Thuận cũ, trong khoảng thời gian từ 28-30/11. Khi tiến vào vùng biển ven bờ Nam Trung Bộ, do tác động của không khí lạnh và nhiệt độ bề mặt biển thấp hơn, bão có khả năng giảm cường độ, khi vào đất liền chỉ còn ở mức bão cấp 8-9 hoặc áp thấp nhiệt đới.
Tuy nhiên, điều cần đặc biệt lưu ý trong kịch bản này không phải là gió rất mạnh mà là mưa lớn diện rộng.
Cơ quan khí tượng nhận định, từ ngày 28-30/11, khu vực từ Đà Nẵng đến Lâm Đồng có khả năng xảy ra một đợt mưa lớn trên diện rộng, trọng tâm là dải ven biển, nơi vừa trải qua đợt mưa lũ kỷ lục từ 16-22/11. Dù lượng mưa dự báo hiện tại có thể không cực đoan như đợt trước, nhưng đất đã bão hòa nước, sông suối còn cao, hệ thống tiêu thoát đang quá tải, nên chỉ cần một đợt mưa mới ở mức trung bình cũng có thể tiềm ẩn lũ quét, sạt lở đất và ngập sâu kéo dài.
Kịch bản thứ hai là bão số 15 dịch chuyển lên phía bắc hơn hoặc suy yếu, tan trên biển. Ngay trong kịch bản này, rủi ro mưa lớn vẫn không thể coi nhẹ, do sự tương tác giữa hoàn lưu bão, dải không khí lạnh tăng cường xuống phía nam và địa hình đón gió phức tạp của Trung Trung Bộ và Nam Trung Bộ. Trường hợp này có tỷ lệ thấp hơn.
Miền Trung - Tây Nguyên cần làm gì sau mưa lũ lịch sử?
Đợt mưa lũ từ 16-22/11 vừa qua ở miền Trung -Tây Nguyên đã cho thấy một bức tranh rất rõ về mức độ cực đoan của thời tiết, đồng thời cũng bộc lộ những điểm yếu trong khả năng chịu tải của hệ thống tự nhiên và hạ tầng.
Từ Hà Tĩnh đến Khánh Hòa, lượng mưa phổ biến từ 800-1.700 mm ở nhiều nơi, một số trạm như Sông Hinh, Sông Hinh 4, Hòa Mỹ Tây, Sơn Long ghi nhận lượng mưa tương đương gần cả năm, trong khi Ninh Hải (Ninh Thuận cũ) - vùng khô hạn nhất nước - cũng ghi nhận lượng mưa gần bằng tổng lượng mưa năm. Hàng loạt trạm đo vượt kỷ lục lịch sử được Tổ chức Khí tượng thế giới phân loại là các sự kiện hiếm gặp, gần như không thể dự báo chính xác về định lượng.
Hệ quả là một đợt lũ lịch sử trên nhiều lưu vực: sông Kỳ Lộ, sông Ba, sông Dinh Ninh Hòa, sông Đa Nhim đều vượt các mốc lũ lịch sử trong 30-40 năm, trong đó đỉnh lũ sông Ba tại trạm Phú Lâm có chu kỳ lặp lại ước tính khoảng 50 năm. Hiện tượng nhiều sông lớn cùng phá kỷ lục trên 3-5 lưu vực trong cùng một đợt lũ được đánh giá là cực kỳ hiếm, gần như chưa từng xuất hiện trong hơn 50 năm quan trắc. Đáng chú ý, lũ lớn năm 2025 lại xuất hiện muộn hơn quy luật thông thường (sau ngày 15/11), cho thấy quy luật lũ truyền thống đang thay đổi rõ rệt.
Trong bối cảnh đó, nếu bão số 15 theo kịch bản có mưa lớn diện rộng từ Đà Nẵng đến Lâm Đồng, khu vực miền Trung -Tây Nguyên gần như đứng trước nguy cơ mưa lũ chồng mưa lũ, trên nền một hệ thống đã "quá tải".
Với kịch bản bão vào khu vực Bình Định - Bình Thuận cũ, gây mưa lớn từ Đà Nẵng đến Lâm Đồng, các địa phương phải sớm rà soát vùng trũng, ven sông, khu vực có nguy cơ lũ quét, sạt lở đất đã bị tổn thương nặng trong đợt lũ vừa qua để có phương án di dời, sơ tán theo từng cấp mưa dự báo. Hệ thống hồ chứa, đặc biệt là các hồ trên lưu vực sông dốc, phải được vận hành theo kịch bản dự báo linh hoạt, thay vì chỉ bám "quy định cứng". Mỗi quyết định xả lũ cần dựa trên những thông tin cập nhật về mưa, dòng chảy, khả năng tiêu thoát ở hạ du. Các đô thị ven biển và dọc các lưu vực sông phải được thiết lập chế độ trực ban cao điểm, sẵn sàng phương án tiêu thoát tạm thời, sử dụng tối đa không gian thoát nước mở, hạn chế tối đa việc để rác, vật liệu che chắn dòng chảy.
Với kịch bản bão đi lên phía bắc hoặc tan trên biển, nguy cơ mưa lớn cục bộ do hoàn lưu và không khí lạnh vẫn hiện hữu. Điều này đòi hỏi chính quyền không được nới lỏng trực ban, mà phải coi đây là kịch bản mưa nguy hiểm "ẩn" sau một cơn bão yếu. Nếu chủ quan, thiệt hại vẫn có thể xảy ra trên nền đất đã bão hòa.
Bình luận (0)