Hàng trăm nghìn người biểu tình phản đối dự luật nhập ngũ bắt buộc tại Israel

Truyền thông địa phương đưa tin, khoảng 200.000 người, chủ yếu là nam giới mặc vest đen truyền thống và đội mũ, mang theo biểu ngữ phản đối chế độ nghĩa vụ quân sự, đã khiến Tây Jerusalem tê liệt hôm 30/10, làm tắc nghẽn đường sá và đốt cháy nhiều mảnh bạt.

Cuộc biểu tình quy mô lớn này được xem là hiếm có trong nhiều năm qua, khi hầu hết các hệ phái và nhóm Haredi - vốn thường tách biệt và ít hợp tác với nhau - đoàn kết trong cùng một sự kiện. Lần gần đây nhất cộng đồng Do Thái chính thống (Haredi) thống nhất biểu tình như vậy là hơn 10 năm trước, cũng để phản đối quy định về nghĩa vụ quân sự.

Khoảng 2.000 cảnh sát, tình nguyện viên và binh sĩ biên phòng được huy động để bảo đảm trật tự trong và xung quanh khu vực biểu tình, vốn đã được phối hợp trước với cảnh sát. Cảnh sát cho biết một thiếu niên đã tử vong trong cuộc biểu tình khá ôn hòa sau khi ngã từ một tòa nhà đang xây dựng bên cạnh nơi biểu tình.

Cuộc biểu tình diễn ra trong bối cảnh chính phủ Israel tăng cường truy quét người Haredi trốn nghĩa vụ và đã bắt giữ hơn 870 người, chiếm 7% trong tổng số 6.975 người bị tuyên bố trốn quân dịch.

"Hiện tại, những người từ chối nhập ngũ sẽ bị đưa vào nhà tù quân sự" - Shmuel Orbach, một người biểu tình, nói - "Chúng tôi là một quốc gia Do Thái. Thật không hiệu quả khi chống lại Do Thái giáo ở một quốc gia Do Thái".

Cuộc tranh luận về nghĩa vụ quân sự và việc ai được miễn trừ từ lâu đã gây ra căng thẳng trong xã hội Israel, và trở thành vấn đề chính trị đau đầu đối với Thủ tướng Benjamin Netanyahu trong bối cảnh đất nước này bước sang năm thứ 2 của cuộc chiến ở Dải Gaza. Theo luật hiện hành, nam giới Haredi học tại các học viện tôn giáo (yeshiva) được hoãn hoặc miễn nhập ngũ, trong khi mọi công dân Israel khác - nam và nữ - đều phải thực hiện nghĩa vụ quân sự bắt buộc. Nhiều người Israel coi đây là điều bất công, đặc biệt trong bối cảnh đất nước liên tục đối mặt với xung đột an ninh. Các cuộc khảo sát gần đây cho thấy khoảng 70 - 75% người Israel không thuộc cộng đồng Haredi phản đối chính sách miễn trừ này, cho rằng mọi công dân nên "chia sẻ trách nhiệm bảo vệ đất nước".

Năm 2024, Tòa án Tối cao Israel đã nhất trí phán quyết rằng quân đội phải bắt đầu tiến hành tuyển mộ những người đàn ông Do Thái cực đoan phục vụ nghĩa vụ quân sự. Trong phán quyết, tòa án cho biết không có đạo luật nào quy định sự khác biệt giữa sinh viên các trường giáo lý Do Thái và những người bị gọi nhập ngũ khác nên chế độ nghĩa vụ quân sự bắt buộc của Israel sẽ được áp dụng đối với nam giới Do Thái cực đoan như với mọi công dân khác.

Phán quyết này đã làm lung lay liên minh cầm quyền của Thủ tướng Netanyahu. Tháng 7 vừa qua, đảng Do Thái cực đoan United Torah Judaism (UTJ) tuyên bố rút khỏi liên minh cánh hữu vốn đã chia rẽ sâu sắc của Israel, khiến ông Netanyahu chỉ còn nắm giữ vị trí đa số với số ghế sít sao trong Quốc hội (Knesset).

Quốc hội Israel đang chật vật soạn thảo một dự luật nghĩa vụ quân sự mới, nhưng đến nay vẫn chưa thể dung hòa được yêu cầu của cộng đồng Do Thái cực đoan với nhu cầu nhân lực cấp bách của quân đội.

Israel dự kiến sẽ tổ chức tổng tuyển cử vào cuối tháng 10/2026, với ít nhất 11 đảng phái chính trị mới đã đăng ký tham gia. Trong khi đó, phe đối lập của Thủ tướng Netanyahu lại một lần nữa tìm cách hạ bệ ông.