Học tiếng Anh không chỉ để thi, mà để vươn mình trong kỷ nguyên hội nhập

Tại TP Hà Nội, vừa diễn ra lễ công bố triển khai chương trình "S80 International Education Scholarship". Đây là chuỗi học bổng Tiếng Anh lấy cảm hứng từ cột mốc 80 năm Quốc khánh và 80 năm ngành giáo dục Việt Nam dành cho học sinh, sinh viên, người đi làm.

Trong khuôn khổ chương trình đã diễn ra phiên thảo luận "Vai trò của tiếng Anh trong kỷ nguyên vươn mình". 

Tiếng Anh – từ công cụ học tập đến năng lực hội nhập

Theo TS Nguyễn Thúy Hồng, nguyên Phó Cục trưởng Cục Nhà giáo, tiếng Anh ngày nay giữ vai trò quan trọng trong hệ thống giáo dục, không chỉ giúp học sinh tiếp cận khoa học – công nghệ mà còn phát triển năng lực hội nhập quốc tế. Sau khi Nghị quyết 71 được triển khai, việc dạy và học ngoại ngữ đã có nhiều đổi mới, chuyển từ hình thức "học để ghi nhớ" sang "học để sử dụng".

"Hiện nay, tiếng Anh đang được định hướng trở thành ngôn ngữ thứ hai trong nhà trường. Điều này không chỉ là thay đổi chương trình học, mà là chiến lược lâu dài để xây dựng thế hệ trẻ có năng lực hội nhập bền vững", bà Hồng chia sẻ.

Theo bà, mục tiêu mới của giáo dục tiếng Anh không nằm ở số điểm thi hay chứng chỉ, mà ở khả năng giao tiếp thực tế. Mỗi học sinh cần được tạo điều kiện học trong môi trường sử dụng tiếng Anh hằng ngày — từ giao tiếp trong lớp, câu lạc bộ học thuật, đến các hoạt động ngoại khóa.

Khoảng cách vùng miền và "năng lực ảo" trong học ngoại ngữ

Ở góc nhìn truyền thông – giáo dục, bà Nguyễn Thị Tuyết Nhung, Phó Tổng Thư ký tòa soạn Báo Thanh Niên, cho rằng thực tế dạy và học tiếng Anh tại Việt Nam đang tồn tại nhiều bất cập.

"Nhiều học sinh giỏi ngữ pháp nhưng yếu kỹ năng nói và giao tiếp thực tế. Bên cạnh đó, không ít bạn trẻ đang rơi vào tình trạng 'năng lực ảo' – tưởng mình giỏi vì tiếp cận nhiều trên mạng, nhưng lại không thể trình bày hay thể hiện ý kiến bằng tiếng Anh", bà Nhung nhận định.

Nhà báo Tuyết Nhung cũng chỉ ra sự chênh lệch rõ rệt giữa học sinh thành thị và vùng nông thôn, vùng núi. Trong khi học sinh thành phố được tiếp xúc sớm với môi trường quốc tế, thi chứng chỉ và giao tiếp với người nước ngoài, thì nhiều học sinh ở vùng khó khăn lại thiếu điều kiện học tập, dẫn đến khoảng cách năng lực ngày càng xa.

"Đây là lúc chúng ta cần thay đổi tư duy: không học tiếng Anh chỉ để thi, mà học để sử dụng. Công nghệ và học trực tuyến có thể trở thành cầu nối giúp thu hẹp khoảng cách vùng miền, mang tri thức đến với mọi học sinh", bà Nhung nói.

Theo bà, công bằng trong giáo dục không chỉ đến từ ngân sách Nhà nước mà cần sự chung tay của cộng đồng – doanh nghiệp, trường học, và từng cá nhân. "Chỉ khi người học tìm được động lực học thật, tri thức mới trở thành hành trang bền vững".

Từ góc nhìn quốc tế, cô Natalie, đại diện Trường Đại học Anh Quốc Việt Nam (BUV), nhận định rằng thách thức lớn nhất của người học hôm nay đến từ tốc độ thay đổi của tri thức và công nghệ, đặc biệt là sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo (AI).

"Trong thời đại AI, cách tri thức được tạo ra và sử dụng thay đổi từng ngày. Vì vậy, người học cần hơn cả kiến thức – đó là sự bền bỉ và khả năng thích ứng", cô Natalie nhấn mạnh.

Tại BUV, việc đánh giá học tập được chuyển hướng sang "đánh giá tư duy": thay vì chỉ hỏi kiến thức, bài kiểm tra tập trung vào cách sinh viên suy nghĩ, phản biện và ứng dụng. Môi trường học tập được thiết kế để khuyến khích đặt câu hỏi, tranh luận và chấp nhận sai lầm.

"Một môi trường học lý tưởng là nơi học viên cảm thấy an toàn để sai, được trao cơ hội để thử, và có đủ động lực để tiến tới thành công", cô Natalie nói.

Cần một nền giáo dục dạy tiếng Anh thực chất

Các chuyên gia thống nhất rằng, đổi mới dạy – học tiếng Anh phải đi cùng thay đổi trong kiểm tra và đánh giá. Việc áp dụng công nghệ thông tin, mô hình học theo dự án và chương trình học cá nhân hóa sẽ giúp học sinh phát triển năng lực sử dụng tiếng Anh thay vì chỉ học thuộc.

Bên cạnh đó, các mô hình học bổng như S80 International Education Scholarship của SunUni Academy, đồng hành cùng Báo Thanh Niên và nhiều tổ chức giáo dục – doanh nghiệp, đang góp phần tạo nên sự chuyển mình tích cực. Chương trình không chỉ hỗ trợ tài chính mà còn giúp người học rèn luyện năng lực học thuật, kỹ năng mềm, và định hướng nghề nghiệp bằng tiếng Anh.

Chương trình S80 dự kiến trao tổng cộng 8.000 suất học bổng (toàn phần và bán phần, trong đó có học bổng bán phần lên tới 70%), áp dụng cho các chương trình từ nền tảng (foundation) đến mục tiêu IELTS 7.5, phù hợp nhiều mức năng lực khác nhau của học sinh, sinh viên.

Theo ông Nguyễn Tiến Nam, Chủ tịch SunUni Academy, "S80 không chỉ là học bổng, mà là hành trình đồng hành – giúp người học 'mở khóa' tiềm năng ngoại ngữ, tư duy phản biện và năng lực hội nhập".

Từ một góc nhìn văn hóa, TS Nguyễn Thúy Hồng ví von: "Trong văn hóa Việt Nam, Thánh Gióng là biểu tượng cho tinh thần vươn mình mạnh mẽ. Tiếng Anh hôm nay cũng mang ý nghĩa tương tự – là cánh cửa để mỗi người học Việt Nam vượt qua giới hạn, bước ra thế giới".

Để làm được điều đó, nền giáo dục Việt Nam cần không chỉ đổi mới chương trình, mà còn truyền cảm hứng học thật, dạy thật, hướng tới một thế hệ biết học để sử dụng, học để hội nhập và học để phụng sự. "Khi giáo dục biết vươn mình cùng dân tộc, tri thức sẽ trở thành sức mạnh giúp Việt Nam bước vững vào tương lai", TS Nguyễn Thúy Hồng nói.