Nạo vét tại một khu vực khai thác vàng trái phép ở tỉnh Madre de Dios, thuộc vùng Amazon phía Đông Nam Peru, ngày 31/5/2024 (Ảnh: AFP)
Hoạt động bất hợp pháp này đang trở thành nguồn thu sinh lợi vượt trội so với buôn bán cocaine đối với các tổ chức tội phạm tại Mỹ Latinh. Các chuyên gia nhận định đây là xu hướng nguy hiểm, thúc đẩy tội phạm có tổ chức lan rộng từ Peru sang Ecuador, Brazil, Colombia và Venezuela.
Theo CNN, trong bối cảnh sản lượng cocaine tại Colombia và Peru tăng mạnh, mối liên hệ giữa trồng cây coca và khai thác vàng trái phép đang tạo ra một "hệ sinh thái tội phạm" mới. Giá vàng thế giới liên tục lập đỉnh đã khiến hoạt động này trở thành kênh rửa tiền và tích lũy tài sản lý tưởng cho các băng nhóm và quan chức tham nhũng.
Cựu Ngoại trưởng Peru Elmer Schialer cho biết kinh tế vàng bất hợp pháp tại nước này có quy mô gấp 7 lần hoạt động buôn cocaine. Năm qua, Peru sản xuất hơn 800 tấn cocaine, trong khi diện tích trồng lan mạnh xuống các vùng thấp giáp Brazil và Colombia. Riêng khu vực Ucayali chứng kiến mức tăng đột biến diện tích trồng cocaine, cùng với 128 đường băng bí mật được phát hiện tại 6 vùng của Peru.
(Ảnh: AFP)
Đại dịch COVID-19 là một tác nhân thúc đẩy. Việc phong tỏa diện rộng khiến lực lượng chức năng hạn chế hiện diện tại các vùng rừng sâu, tạo điều kiện để tội phạm mở rộng kiểm soát lãnh thổ. Khoảng 70% lao động Peru hoạt động trong khu vực phi chính thức, nhiều người buộc phải chuyển sang các hoạt động bất hợp pháp để kiếm sống.
Các nhà nghiên cứu Mỹ Latinh gọi sự kết hợp giữa khai thác vàng trái phép và buôn bán ma túy là "narco-minería". Điểm lợi thế lớn nhất của vàng so với cocaine là khó truy vết, dù được khai thác trái phép, khi tinh luyện vàng sẽ không thể phân biệt với kim loại hợp pháp.
Theo chuyên gia Dan Collyns, các tổ chức tội phạm sử dụng chung mạng lưới vận chuyển, đường mòn, nguồn cung nhiên liệu và vũ trang để khai thác cả vàng, coca và gỗ. Tại biên giới Peru - Colombia, các nhóm vũ trang FARC ly khai kiểm soát chuỗi sản xuất. Ở biên giới dài hơn với Brazil, tổ chức tội phạm khét tiếng Comando Vermelho nắm quyền tại nhiều điểm khai thác ở Madre de Dios và điều hành an ninh cho cả các bãi vàng trái phép.
Tại Venezuela, theo tổ chức Crisis Group, hơn 30% điểm khai thác vàng trái phép của toàn lưu vực Amazon nằm tại bang Amazonas và Bolivar, nơi các nhóm tội phạm Colombia và Venezuela cùng quân đội địa phương bị cáo buộc can dự phục vụ lợi ích cá nhân.
Ecuador cũng ghi nhận sự gia tăng bạo lực liên quan đến các mỏ vàng trái phép gần biên giới Peru. Băng nhóm Guardianes de la Trocha bị cáo buộc gây ra nhiều vụ giết người và đang kiểm soát trái phép hoạt động khai thác trên diện rộng.
Trong khi đó, nỗ lực triệt phá còn hạn chế. Bộ Nội vụ Peru cho biết đã tiêu hủy 27.000 ha cây cocaine trong 9 tháng qua, song việc này khiến các điểm trồng mới xuất hiện sâu hơn trong rừng, làm trầm trọng thêm nạn phá rừng, ô nhiễm sông suối và hủy hoại sinh kế của cộng đồng bản địa. Các báo cáo của Liên hợp quốc cũng ghi nhận tình trạng cấp phép khai thác sai phạm góp phần thúc đẩy "nền kinh tế đen" này.
Các chuyên gia cảnh báo nếu không kiểm soát, nguồn lợi từ vàng trái phép và cocaine sẽ tiếp tục nuôi dưỡng mạng lưới tội phạm xuyên biên giới, gây mất an ninh nghiêm trọng tại khu vực Mỹ Latinh.
Bình luận (0)