Khát vọng Hải đăng: Tôn vinh những con người thắp sáng tương lai bằng trí tuệ và lòng kiên định

Trong bối cảnh khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo được xác định là động lực then chốt cho phát triển quốc gia, chương trình truyền hình đặc biệt "Khát vọng Hải đăng" do Đài Truyuyền hình Việt Nam phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ thực hiện đã ra đời như một không gian tôn vinh giàu chiều sâu nhân văn, nơi khoa học được kể bằng những hành trình bền bỉ, lặng lẽ nhưng có sức dẫn dắt lâu dài đối với đất nước.

"Khát vọng Hải đăng" là một hình tượng giàu sức gợi, vừa sâu sắc vừa phù hợp với sứ mệnh của truyền hình: tôn vinh tri thức, lan tỏa giá trị nhân văn và khơi dậy tinh thần cống hiến vì cộng đồng. Hải đăng là biểu tượng của ánh sáng dẫn đường, của sự bền bỉ đứng vững giữa sóng gió để soi lối cho những hành trình vượt biển – cũng như cách khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đang dẫn dắt Việt Nam trên con đường phát triển.

Trong mọi giai đoạn lịch sử, khoa học luôn là sức mạnh cốt lõi của quốc gia, là nền tảng để dân tộc tự tin hội nhập, đổi mới và bứt phá. Bước vào giai đoạn tăng tốc với khát vọng hùng cường, khoa học không còn dừng lại trong phòng thí nghiệm mà đã đi vào đời sống, trả lời những bài toán lớn của xã hội và mở ra con đường phát triển bền vững cho đất nước.

Ở chiều sâu hơn, hải đăng còn là ánh sáng từ bên trong mỗi con người – từ niềm tin, sự say mê và trách nhiệm xã hội. Đó là hình ảnh ẩn dụ cho những nhà khoa học – những "ngọn đèn không bao giờ tắt", dẫu đối diện với thất bại, hoài nghi hay sự cô độc của nghiên cứu, vẫn kiên định theo đuổi con đường phụng sự bằng trí tuệ.

Khoa học đi cùng lịch sử - Khoa học dẫn dắt tương lai

Khác với nhiều chương trình tôn vinh theo lối thành tích, Khát vọng Hải đăng lựa chọn cách tiếp cận riêng: kể những câu chuyện khoa học như những hành trình dẫn đường. Ở đó, các nhà khoa học không chỉ xuất hiện với học hàm, học vị hay giải thưởng, mà được nhìn nhận như những con người cụ thể, gắn khoa học với đời sống, với vận mệnh của cộng đồng và đất nước.

Chương trình được cấu trúc theo dòng chảy khoa học Việt Nam qua nhiều thế hệ: từ lớp nhà khoa học đi trước đặt nền móng trong điều kiện gian khó; đến thế hệ ứng dụng – mở rộng, đưa tri thức vào sản xuất, công nghiệp và đời sống; và hôm nay là những gương mặt trẻ tiếp nối bằng tinh thần dấn thân, tư duy toàn cầu và khát vọng phụng sự.

Không gian truyền hình của Khát vọng Hải Đăng vì thế trở thành điểm gặp gỡ liên thế hệ – nơi các nhà khoa học kỳ cựu đối thoại với học sinh, sinh viên yêu khoa học, những người đang ở những bước đầu tiên của hành trình nghiên cứu và sáng tạo.

Những "ngọn hải đăng" khoa học tiêu biểu

Chương trình tôn vinh nhiều gương mặt khoa học đại diện cho các lĩnh vực then chốt của đất nước.

Kỹ sư, Anh hùng Lao động Hồ Quang Cua – người dành hơn 40 năm bền bỉ với cây lúa Đồng bằng sông Cửu Long – chia sẻ hành trình khoa học bắt đầu từ những vấn đề rất đời sống. Với ông, khoa học không phải là danh tiếng hay giải thưởng, mà là cảm giác công việc mình làm có ích, có tác động thật đến sinh kế của người nông dân. Từ niềm tin thầm lặng rằng khoa học nếu đi đến nơi đến chốn sẽ tạo ra giá trị cho xã hội, ông đã góp phần đưa hạt gạo Việt Nam, với giống ST25, vươn lên bản đồ lúa gạo thế giới.

GS.TS, Anh hùng Lao động, Thầy thuốc Nhân dân Nguyễn Thanh Liêm lại mang đến câu chuyện về những giằng xé phía sau thành công y khoa. Trong những năm đầu nghiên cứu ghép tế bào gốc cho trẻ tự kỷ và bại não – một lĩnh vực còn nhiều hoài nghi – ông từng đối diện áp lực nặng nề và không ít chỉ trích. Chính hình ảnh những đứa trẻ bệnh tật và ánh mắt hy vọng của các bậc cha mẹ đã trở thành "ngọn hải đăng" giúp ông không bỏ cuộc. Những tiến triển nhỏ, như một tiếng gọi "mẹ" hay một bàn tay biết cầm thìa, đã trở thành phép màu của khoa học nhân văn.

Đại diện cho khoa học công nghiệp và nghiên cứu ứng dụng là nhóm các nhà khoa học của Nhà máy Lọc dầu Dung Quất. Từ khát vọng làm chủ công nghệ lõi, đổi mới để thích ứng với chuyển dịch xanh, đến nỗ lực vượt qua những giới hạn tưởng như cố định trong vận hành, các công trình khoa học của họ không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế lớn mà còn góp phần nâng cao năng lực tự chủ công nghiệp quốc gia, bảo đảm an ninh năng lượng và phát triển bền vững.

PGS.TS Nguyễn Minh Tân, nhà khoa học gắn bó với chế biến nông sản, mang đến một góc nhìn khác về khoa học đi vào đời sống. Với ông, "bản đồ trái cây Việt" không chỉ là số liệu, mà là trách nhiệm công dân. Từ đó, những công nghệ chế biến xanh, thông minh ra đời, nhằm đưa nông sản Việt đi xa hơn nhưng vẫn giữ trọn giá trị bản địa, đồng thời tạo cơ hội cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận công nghệ hiện đại.

Chương trình cũng giới thiệu kỹ sư, doanh nhân công nghệ Huy Phạm – Nhà sáng lập, Giám đốc công nghệ của Gremsy đại diện cho thế hệ làm chủ công nghệ cao với các sản phẩm được thị trường quốc tế ghi nhận – như minh chứng cho việc khoa học có thể trở thành năng lực cạnh tranh toàn cầu của người Việt.

Ngọn hải đăng được tiếp nối

Một điểm nhấn quan trọng của Khát vọng Hải đăng là sự xuất hiện của các nhóm học sinh, sinh viên – những người đang tiếp nối ánh sáng tri thức. Từ sinh viên Đại học Bách khoa TP Hồ Chí Minh với đề tài bảo vệ hạt gạo theo hướng thân thiện môi trường, đến học sinh Trường THPT Chuyên Hà Nội – Amsterdam vừa giành huy chương tại Olympic Khoa học trẻ quốc tế IJSO 2025, chương trình gửi đi thông điệp rõ ràng: khoa học Việt Nam đang được tiếp nối bằng niềm tin, cơ hội và tinh thần dám thử, dám sai.

Với cách tiếp cận nhân văn, giàu cảm xúc và chiều sâu, Khát vọng Hải Đăng không chỉ là chương trình tôn vinh, mà còn là lời khẳng định về sức mạnh con người trong hành trình phát triển đất nước. Khi tri thức được soi sáng bởi lòng kiên định và trách nhiệm xã hội, khoa học sẽ trở thành điểm tựa vững chắc cho một Việt Nam phồn vinh, hùng cường và nhân văn.

Chương trình dự kiến phát sóng vào 14h15 ngày 26/12/2025 trên kênh VTV1 của Đài Truyền hình Việt Nam.

Một số hình ảnh ghi nhận tại chương trình: