Để đẩy tiến độ giải ngân vốn đầu tư công những tháng cuối năm, Bộ Tài chính kiến nghị các bộ, cơ quan Trung ương và các địa phương chủ động rà soát các dự án đến 30/9/2021 có tỉ lệ giải ngân kế hoạch vốn dưới 60% để kịp thời có phương án điều chỉnh cho các dự án khác cần vốn và có khả năng giải ngân hết kế hoạch được giao.
Đẩy nhanh giải ngân đầu tư công là một trong những yếu tố thúc đẩy tăng trưởng
Bộ Tài chính cho biết, tỉ lệ này là thấp hơn so với cùng kỳ năm 2020 (56,33%). Có 4 bộ và 11 địa phương có tỉ lệ giải ngân đạt trên 60% như Ngân hàng Phát triển Việt Nam (100%), Thái Bình (79,72 %), Thanh Hóa (77,66 %), Hà Nam (72,9%), Văn phòng Quốc hội (71,44%), Nam Định (70,41%), Tiền Giang (67,96%), Ngân hàng Chính sách xã hội (67,31% ), Hà Tĩnh (66,88%), Hưng Yên (65,5)... Theo báo cáo của Bộ Tài chính, tình hình thực hiện giải ngân 8 tháng đầu năm đạt 183.320 tỷ đồng, đạt 39,74% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao (461.300 tỷ đồng); dự kiến giải ngân đến 30/9/2021 là 218.550 tỷ đồng, đạt 47,38% kế hoạch; trong đó, vốn trong nước đạt 51,74%, vốn nước ngoài đạt 12,69%.
Bộ Tài chính cho biết, có tới 36/50 bộ và 20/63 địa phương có tỉ lệ giải ngân dưới 40%; trong đó có 20 bộ và 2 địa phương có tỉ lệ giải ngân dưới 20%. Một số đơn vị chưa giải ngân kế hoạch vốn là Liên Hiệp các hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, Liên Hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam…
Lý giải nguyên nhân làm chậm tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, Bộ Tài chính cho biết nguyên nhân khách quan là dịch COVID-19 bùng phát mạnh tại hầu hết địa phương làm cho việc cung cấp vật tư gặp khó khăn, nhất là các hàng hóa cần nhập khẩu; không huy động được nhân lực cho các công trình cũng như triển khai thi công do giãn cách xã hội tại các tỉnh, thành phố.
Các dự án sử dụng vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài chịu tác động nặng nề của đại dịch COVID-19 do hầu hết các hoạt động đều gắn với yếu tố nước ngoài từ khâu nhập máy móc, thiết bị cho đến huy động chuyên gia, nhân công, nhà thầu nước ngoài, tư vấn giám sát, tư vấn xây dựng thiết kế kỹ thuật. Bên cạnh đó, giá cả một số hàng hóa, nguyên nhiên vật liệu trên thị trường thế giới biến động mạnh nên đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ thực hiện của phần lớn các dự án ODA. Mặt khác, nguyên nhân chủ quan khiến tiến độ giải ngân thấp là do việc chậm triển khai giải phóng mặt bằng tái định cư và không giải quyết được khó khăn trong đấu thầu và thi công.
Điểm qua một số dự án trọng điểm như dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành, Bộ Tài chính cho biết, lũy kế vốn đã bố trí cho dự án từ năm 2018 đến năm 2020 là 22.855,035 tỷ đồng. Đến thời điểm hiện nay, Dự án đã giải ngân là 10.752,314 tỷ đồng, đạt 47,05 % kế hoạch đã giao; trong đó, kế hoạch năm 2021 giải ngân là 883,309 tỷ đồng, đạt 18,96 %. Tổng số vốn còn lại chưa giải ngân là 12.102,721 tỷ đồng.
Hay dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía đông giai đoạn 2017-2020, số vốn giải ngân đến nay là 9.260,151 tỷ đồng, đạt 60,7% kế hoạch năm 2021 được giao.
Để đẩy tiến độ giải ngân vốn đầu tư công những tháng cuối năm 2021, Bộ Tài chính kiến nghị các bộ, cơ quan Trung ương và các địa phương chủ động rà soát các dự án đến 30/9/2021 có tỉ lệ giải ngân kế hoạch vốn dưới 60 % để kịp thời có phương án điều chỉnh vốn cho các dự án khác cần vốn và có khả năng giải ngân hết kế hoạch vốn được giao.
Đồng thời, căn cứ Quyết định số 1535/QĐ-TTg ngày 15/9/2021 của Thủ tướng Chính phủ về việc giao kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách Nhà nước giai đoạn 2021-2025, đề nghị các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương triển khai phân bổ kế hoạch vốn năm 2021 cho các dự án khởi công mới đủ điều kiện, bảo đảm phân bổ 100% số kế hoạch năm 2021 đã được giao, đồng thời nhanh chóng thực hiện và giải ngân vốn cho các dự án.
Bộ Tài chính kiến nghị, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sớm phối hợp với các đơn vị liên quan báo cáo Thủ tướng Chính phủ về cơ sở pháp lý và thẩm quyền quyết định cho phép các bộ, cơ quan, địa phương chủ động điều chỉnh kế hoạch đầu tư vốn năm 2020 kéo dài sang năm 2021 của các dự án chậm tiến độ sang các dự án có tiến độ giải ngân tốt và có nhu cầu bổ sung vốn.
PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, chuyên gia kinh tế - Học viện Tài chính cho rằng, cần sự phối hợp của nhiều ban, ngành cùng quyết tâm thực hiện đồng bộ và quyết liệt nhiều biện pháp để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công.
Theo PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, quy trình cấp vốn cần nhanh chóng rút gọn tối đa các thủ tục không cần thiết.
Bên cạnh đó, chuyên gia Đinh Trọng Thịnh cũng đề nghị nâng cao vai trò các cơ quan quản lý trong hoạt động đấu thầu, tránh tình trạng không thực chất, quân xanh, quân đỏ để "bắt tay nhau" trúng thầu dẫn đến lập dự toán khống hay đưa các khối lượng công việc không phù hợp vào trong dự án.
"Trách nhiệm và vai trò người đứng đầu của các cơ quan, ban, ngành phải được đề cao từ khâu lập kế hoạch đến kiểm tra, giám sát, thẩm định. Đồng thời, cần phân rõ trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương để các cơ quan có thể phối hợp với nhau chặt chẽ nhất, tốt nhất, đúng vị trí, vai trò của mình, giúp cho chủ đầu tư, nhà thầu thực hiện tốt nhất kế hoạch thi công", chuyên gia Đinh Trọng Thịnh nhấn mạnh.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!