Đáng chú ý tại dự thảo Nghị quyết Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Hải Phòng có nội dung đề xuất phát triển Khu thương mại tự do tại Thành phố này.
Trình bày báo cáo tóm tắt dự thảo Nghị quyết, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết khu thương mại tự do là khu vực có ranh giới địa lý xác định, do Quốc hội quyết định thành lập.
“Khu thương mại tự do được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc biệt, đột phá, có mô hình quản lý được tổ chức phù hợp với đặc điểm, yêu cầu, mục tiêu phát triển của Khu thương mại tự do theo quy định của Nghị quyết này và pháp luật có liên quan. Khu thương mại tự do được tổ chức thành các khu chức năng, phù hợp với đặc điểm, yêu cầu, mục tiêu phát triển của Khu thương mại tự do”, ông Dũng cho biết.
Dự thảo Nghị quyết quy định việc tổ chức nghiên cứu và triển khai xây dựng Khu thương mại tự do tại thành phố Hải Phòng trên cơ sở đánh giá, phân tích mô hình quản lý, các cơ chế, chính sách đang được áp dụng tại các khu thương mại tự do thành công trên thế giới và phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn tới.
Ngoài ra, Chính phủ quy định về một số cơ chế, chính sách đặc thù, đột phá, mô hình quản lý phù hợp đối với Khu thương mại tự do tại TP Hải Phòng và báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến trước khi thực hiện, báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng trình bày về dự thảo Nghị quyết Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Hải Phòng
Theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, khu thương mại tự do chưa được áp dụng ở Việt Nam, các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành chưa đề cập đến khái niệm này. Đồng thời, qua nghiên cứu một số khu thương mại tự do thành công trên thế giới cho thấy việc hình thành khu thương mại tự do là một yêu cầu tất yếu. Đặc biệt, thời gian vừa qua chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của các khu thương mại tự do ở UAE, Singapore và Trung Quốc.
Do vậy, dự thảo Nghị quyết quy định khái niệm về Khu Thương mại tự do, cơ quan có thẩm quyền thành lập và ban hành cơ chế, chính sách, nguyên tắc xây dựng cơ chế chính sách áp dụng cho Khu để làm cơ sở cho thành phố Hải Phòng và các cơ quan liên quan tổ chức nghiên cứu, đề xuất cụ thể báo cáo cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định sau khi Nghị quyết được ban hành.
Đề nghị báo cáo Bộ Chính trị xem xét, chấp thuận về chủ trương
Sau phần báo cáo của Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Phú Cường đã trình này báo cáo thẩm tra về vấn đề này.
“Căn cứ vào quy định của hệ thống pháp luật hiện hành cho thấy, đây là mô hình hoàn toàn mới ở Việt Nam, chưa có văn bản quy định về mô hình Khu thương mại tự do (hiện mới chỉ có mô hình Khu công nghiệp, Khu kinh tế mở, Khu chế xuất…)”, ông Nguyễn Phú Cường cho biết.
Ông Cường cũng cho biết nếu xét về định hướng, hiện Nghị quyết số 45 của Bộ chính trị mới chỉ quy định: “Tập trung nghiên cứu, đánh giá, phân tích các cơ chế, chính sách, kinh nghiệm, cách làm hay ở trong nước và quốc tế, đặc biệt là các cơ chế, chính sách đang được áp dụng tại các khu thương mại tự do thành công trên thế giới, để có thể vận dụng phù hợp với điều kiện của TP Hải Phòng”.
Cũng theo Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách, việc quy định hình thành Khu thương mại tự do là vấn đề quan trọng, không chỉ dưới giác độ kinh tế mà còn liên quan đến yếu tố quốc phòng, an ninh, hội nhập, ổn định chính trị và trật tự, an toàn xã hội. Việc thành lập Khu thương mại tự do không chỉ dừng ở phạm vi của cơ chế, chính sách đặc thù riêng lẻ mà gắn với việc xây dựng các thể chế, thiết chế pháp luật có tác động lớn, phạm vi ảnh hưởng rộng.
“Vì vậy, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho rằng, Chính phủ cần báo cáo Bộ Chính trị xem xét, chấp thuận về chủ trương trước khi trình Quốc hội xem xét, quyết định”, ông Cường cho biết.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Phú Cường cho rằng đề xuất cho Hải Phòng thành lập Khu thương mại tự do cần báo cáo Bộ Chính trị xem xét, chấp thuận về chủ trương trước khi trình Quốc hội xem xét, quyết định
Ông Nguyễn Phú Cường cũng cho biết theo Tờ trình và Dự thảo Nghị quyết thì khu thương mại tự do sẽ được áp dụng các chính sách đặc biệt, đột phá, trong đó sẽ có các chính sách về đất đai, quy hoạch, tổ chức chính quyền, ưu đãi đầu tư, thuế… nhưng chưa làm rõ được nội hàm của các cơ chế này.
Đồng thời, theo Báo cáo đánh giá tác động thì cơ chế, chính sách áp dụng cho Khu thương mại tự do sẽ có những quy định mới, có thể không phù hợp với các luật hiện hành như: Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật Xây dựng, Luật NSNN, các quy định của pháp luật về thuế…
“Tất cả những nội dung trên đều thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội theo quy định của Hiến pháp và pháp luật hiện hành. Do đó, việc cho phép Chính phủ quy định về các chính sách áp dụng cho Khu thương mại tự do và báo cáo Uỷ ban Thường vụ Quốc hội trước khi thực hiện là chưa phù hợp về thẩm quyền”, ông Cường nhấn mạnh.
Theo ông Cường, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho rằng, để bảo đảm tính khả thi, thuyết phục, đề nghị Chính phủ lưu ý, đối chiếu với mô hình đơn vị hành chính, kinh tế đặc biệt Chính phủ đã trình Quốc hội năm 2018 cho thấy có nhiều điểm tương đồng về dự kiến đề xuất chính sách (đất đai, mô hình tổ chức, cơ chế tài chính) và tại thời điểm đó nhiều đại biểu Quốc hội, dư luận cử tri đã đề nghị tạm dừng việc thông qua dự án luật.
“Do đó, đề nghị cần nghiên cứu thận trọng, kỹ lưỡng để bảo đảm tính thuyết phục, tạo sự đồng thuận cao”, ông Cường nêu ý kiến.
Liên quan đến kinh nghiệm quốc tế, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Phú Cường cho rằng dù Tờ trình đề cập đến kinh nghiệm quốc tế, tuy nhiên, thực tế cho thấy, đã có một số trường hợp không thành công. Như vậy, cần nghiên cứu có chọn lọc, hạn chế tác động không thuận tới nền kinh tế.
“Xuất phát từ những căn cứ trên, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị trước mắt chưa quy định nội dung này trong Dự thảo Nghị quyết. Đề nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành phối hợp với thành phố Hải Phòng tiếp tục nghiên cứu tổng thể, kỹ lưỡng, xây dựng Đề án, có đề xuất nhằm bảo đảm tính cụ thể, đủ nội hàm chính sách. Trên cơ sở hoàn thiện Đề án, Chính phủ báo cáo, xin ý kiến Bộ Chính trị. Căn cứ ý kiến Bộ Chính trị, Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định theo đúng thẩm quyền”, ông Cường đề nghị.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!