Vận tải liên vận bằng đường sắt được biết đến là phương thức có khối lượng lớn, chi phí rẻ, giúp kết nối thông thương hàng hóa từ Việt Nam sang Trung Quốc nói riêng và các nước trong khu vực Á - Âu nói chung, cũng như hàng hoá từ Trung Quốc sẽ thông qua Việt Nam để đi vào các nước ASEAN. Có vai trò quan trọng như vậy, nhưng với hạ tầng đường sắt hiện nay đã xuống cấp sau cả trăm năm khai thác. Để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội sẽ cần đầu tư xây dựng các tuyến đường sắt liên vận mới.
Từ Hà Nội có 2 tuyến đường sắt liên vận đi sang Trung Quốc, nhưng hiện nay tuyến nào cũng đang gặp khó về hạ tầng. Từ ga Yên Viên (Hà Nội) đi Lào Cai đang là khổ đường sắt 1m, không tương thích với khổ đường 1.435 của Trung Quốc. Do đó, khi tàu chở hàng liên vận đến ga cửa khẩu sẽ phải dừng chờ để chuyển tải hàng hóa. Phát sinh thêm thời gian và 20 - 30% chi phí.
Còn tuyến từ Yên Viên đi ga Đồng Đăng (Lạng Sơn) tuy đã có khổ đường 1.435, nhưng vì hạ tầng yếu nên mỗi đoàn tàu chỉ chở được tối đa khoảng 20 toa xe. Vì thế, khi sang đến Trung Quốc sẽ phải chờ khoảng 3 tiếng để ghép hai chuyến thành một mới phù hợp với đường sắt nước bạn.
Sau gần 6 năm đi vào hoạt động, tuyến liên vận Hà Nội - Đồng Đăng - Nam Ninh (Trung Quốc) mới chỉ có 3 chuyến/tuần do hạ tầng xuống cấp. Thời gian chạy tàu vẫn còn 14 tiếng dù đã nỗ lực cắt giảm thủ tục tờ khai tại các đầu ga.
Ông Trương Tồn Vỹ - Tổng Giám đốc Công ty cổ phần xuất nhập khẩu VTO Việt Nam cho biết: "Ví dụ quả sầu riêng giá trị cao yêu cầu thời gian tốc độ nhanh nhưng hiện tại chưa đáp ứng được. Chúng tôi hi vọng cơ sở hạ tầng được cải thiện để tăng tốc độ, giảm giá thành vận chuyển thì chắc chắn sẽ thu hút được nhiều mặt hàng chạy tàu chuyên qua đường sắt".
Phát triển đường sắt liên vận sẽ giúp thúc đẩy đáng kể sự tăng trưởng của thương mại song phương Việt Nam - Trung Quốc.
Đầu tư hạ tầng đường sắt liên vận được cho là cấp thiết để đáp ứng nhu cầu vận tải hàng hóa đang ngày một tăng trưởng mạnh mẽ. 9 tháng năm nay, đường sắt liên vận Việt - Trung đã chạy được hơn 300 chuyến tàu. Tổng khối lượng vận chuyển xấp xỉ 11.000 teus, tăng gần 45% so với cùng kỳ năm trước.
"Hàng hóa của chúng tôi vận chuyển bằng đường sắt đã đi được từ Việt Nam qua Trung Quốc, sang các nước thứ ba như là Mông Cổ, Nga, châu Âu ở khu vực Trung Á và các nước khác", ông Nguyễn Chính Nam - Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty đường sắt Việt Nam cho hay.
Trước nhu cầu ngày càng lớn của vận tải liên vận, Việt Nam đang thúc đẩy nghiên cứu 3 tuyến đường sắt kết nối với Trung Quốc gồm Hải Phòng - Hà Nội - Lào Cai, Hà Nội - Lạng Sơn và Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái (Quảng Ninh). Trong đó, tuyến Hải Phòng - Hà Nội - Lào Cai hiện đang được lập báo cáo tiền khả thi với phương án chiều dài 380km, đường đôi khổ 1.435.
Theo tính toán, hiện nhu cầu vận chuyển hàng hoá Việt - Trung ước tính khoảng 8 - 9 triệu tấn/năm, nhưng mới chỉ đáp ứng được 1/3 khối lượng này. Vì vậy, phát triển đường sắt liên vận sẽ giúp thúc đẩy đáng kể sự tăng trưởng của thương mại song phương.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!