Hình minh họa. Ảnh: I. Bonham / ILO
Theo báo cáo mới của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) vừa được công bố nhân kỷ niệm 10 năm thông qua Công ước về Người giúp việc gia đình, điều kiện làm việc của nhiều người đã không được cải thiện trong một thập kỷ và ngày càng trở nên tồi tệ hơn do đại dịch COVID-19. Những người giúp việc gia đình vẫn đang đấu tranh để được công nhận là người lao động và những người cung cấp dịch vụ thiết yếu.
Vào thời điểm cao điểm của cuộc khủng hoảng, tình trạng mất việc làm của lao động giúp việc gia đình dao động từ 5-20% ở hầu hết các nước ở châu Âu, cũng như Canada và Nam Phi. Ở châu Mỹ, tình hình còn tồi tệ hơn, với tỷ lệ mất việc lên tới 25-50%. Trong cùng thời kỳ, tỷ lệ mất việc làm của các người lao động khác ở hầu hết các quốc gia chưa đến 15%.
Dữ liệu trong báo cáo cho thấy 75,6 triệu lao động giúp việc gia đình (4,5% người lao động) trên thế giới đã phải chịu thiệt hại đáng kể, do đó đã ảnh hưởng đến các hộ gia đình dựa vào họ để đáp ứng nhu cầu chăm sóc hàng ngày của họ.
Tổng giám đốc ILO, Guy Ryder, cho rằng cuộc khủng hoảng đã nêu bật nhu cầu cấp thiết phải chính thức hóa công việc giúp việc gia đình để đảm bảo họ tiếp cận được công việc tử tế, bắt đầu bằng việc mở rộng và thực hiện luật lao động và an sinh xã hội cho tất cả người lao động giúp việc gia đình.
Theo báo cáo, đại dịch COVID-19 đã làm trầm trọng thêm các điều kiện làm việc vốn đã rất kém. Người lao động giúp việc gia đình dễ bị tổn thương hơn do ảnh hưởng của đại dịch bởi khoảng cách lâu dài về lao động và bảo trợ xã hội. Điều này đặc biệt ảnh hưởng đến hơn 60 triệu lao động trong nước ở khu vực kinh tế phi chính thức.
Một thập kỷ trước, việc thông qua Công ước về Người giúp việc gia đình năm 2011 (số 189) đã được ca ngợi là một bước đột phá đối với hàng chục triệu người giúp việc gia đình trên khắp thế giới - hầu hết trong số họ là phụ nữ.
Kể từ đó, đã có một số tiến bộ - với việc giảm hơn 16 điểm phần trăm về số lượng lao động giúp việc gia đình hoàn toàn bị loại khỏi phạm vi của các luật và quy định về lao động. Tuy nhiên, một số lượng lớn lao động giúp việc gia đình (36%) vẫn bị loại trừ hoàn toàn khỏi luật lao động, cho thấy nhu cầu cấp thiết phải thu hẹp khoảng cách pháp lý, đặc biệt là ở châu Á - Thái Bình Dương và các nước Arập, nơi có khoảng cách lớn nhất.
Ngay cả khi lao động giúp việc gia đình thuộc phạm vi điều chỉnh của luật lao động và bảo trợ xã hội, việc thực hiện vẫn là một vấn đề quan trọng về loại trừ và tính phi chính thức. Theo báo cáo, khoảng 18,8% lao động giúp việc gia đình được hưởng bảo hiểm xã hội liên quan đến việc làm và hiệu quả.
Giúp việc gia đình vẫn là khu vực phụ nữ chiếm ưu thế, sử dụng 57,7 triệu phụ nữ, chiếm 76,2% lao động giúp việc gia đình. Trong khi phụ nữ chiếm phần lớn lực lượng lao động ở châu Âu và Trung Á và châu Mỹ, nam giới nhiều hơn phụ nữ ở các nước Arập (63,4%) và Bắc Phi, và chỉ chiếm dưới một nửa tổng số lao động giúp việc gia đình ở Nam Á (42,6%).
Phần lớn lao động giúp việc gia đình được tuyển dụng ở hai khu vực. Khoảng 50% (38,3 triệu) ở châu Á - Thái Bình Dương, trong khi 25% (17,6 triệu) là ở châu Mỹ.
Người giúp việc gia đình ngày nay được tổ chức tốt hơn và có thể tự đại diện để bảo vệ quan điểm và lợi ích của mình. Các tổ chức của họ, cũng như các tổ chức của người sử dụng lao động giúp việc gia đình, đã đóng một vai trò quan trọng trong quá trình đạt được tiến bộ cho đến nay.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!