Nhân khẩu học từ lâu đã đặt ra những thách thức to lớn đối với dân số đang già đi và thu hẹp nhanh chóng ở Nhật Bản và hiện nay, quốc gia này tiếp tục đối mặt với 1 cuộc khủng hoảng về "người thừa kế" tại các doanh nghiệp nhỏ. Nhiều doanh nghiệp lâu đời đã, đang và sẽ đứng trước nguy cơ phải đóng cửa vì không có người tiếp quản.
Ông Kiyoshi Hashimoto là chủ một nhà máy, năm nay ông đã 82 tuổi. Ở tuổi của ông, đáng nhẽ ông nên được nghỉ hưu để an dưỡng tuổi già nhưng cuộc đời chưa cho phép. Đến bây giờ ông vẫn chưa tìm được người kế nghiệp hay doanh nghiệp nào mua lại xưởng sản xuất của ông.
Mặc dù công ty có tệp khách hàng trung thành nhưng đang lâm vào nguy cơ "phải đóng cửa" vì không có người điều hành
Đây là vấn đề mà chính phủ Nhật Bản cảnh báo, có thể ảnh hưởng đến 1/3 số doanh nghiệp và cơ sở kinh doanh nhỏ trong nước vào năm 2025 trong bối cảnh dân số ngày càng suy giảm và già hóa.
Ông Kiyoshi Hashimoto tâm sự: "Ở tuổi 82 nhưng tôi vẫn còn khỏe. Tôi sẵn sàng dạy bảo thế hệ trẻ, người sẵn sàng tiếp quản công việc kinh doanh. Nhưng một khi tôi bắt đầu yếu đi, tôi sẽ không thể làm việc được nữa, kể cả có cố gắng thế nào đi nữa".
Theo chuyên gia của công ty nghiên cứu Teikoku Databank, Nhật Bản đang đối mặt với "kỷ nguyên tuyệt hậu"
Báo cáo chính phủ Nhật Bản năm 2019 ước tính đến năm 2025, nước này có khoảng 1,27 triệu chủ doanh nghiệp và cơ sở kinh doanh nhỏ từ 70 tuổi trở lên không có người kế nghiệp. Xu hướng này có thể làm mất đi 6,5 triệu việc làm, giảm quy mô của nền kinh tế Nhật Bản khoảng 22.000 tỷ yen (166 tỷ USD).
Đến năm 2029, tình hình sẽ trở nên tồi tệ hơn, khi phần lớn ông chủ của những doanh nghiệp tại Nhật Bản thuộc thế hệ baby boomers, những người sinh ra trong khoảng từ năm 1946-1964, sẽ chạm đến ngưỡng tuổi thọ trung bình 81, ngưỡng tuổi mà họ cũng khó cống hiến thêm nữa cho công việc do sức khỏe yếu đi.
Ông Kiyoshi Hashimoto cho biết thêm: "Máy móc thiết bị sẽ thành phế thải hết nếu tôi đóng cửa bây giờ. Thật là đáng tiếc quá. Nếu bạn hỏi tôi có chịu nổi hay không thì tôi sẽ nói không có cách nào cả, phải chấp nhận sự thật".
Giống nhiều quốc gia khác, các doanh nghiệp nhỏ ở Nhật Bản thường được truyền lại cho người nhà hoặc nhân viên đáng tin cậy. Nhưng tình trạng kinh tế trì trệ kéo dài khiến các doanh nghiệp nhỏ không còn hấp dẫn với thanh niên.
Những công ty ở vùng nông thôn còn khó khăn hơn bởi xu hướng thích sống ở thành phố của giới trẻ, và giảm dân số ở nông thôn đang gia tăng. Ngoài ra, nhiều người Nhật lớn tuổi cho rằng bán lại doanh nghiệp cho người ngoài là điều đáng xấu hổ. Một số người lựa chọn thanh lý tài sản công ty hơn là tìm người mua lại.
Chính phủ Nhật đã đưa ra nhiều chính sách ưu đãi khuyến khích các chủ doanh nghiệp nhỏ bán lại công ty. Nhiều ngân hàng, công ty kế toán và các nhà tư vấn tài chính khác cũng chuyển hướng làm cầu nối giữa các chủ sở hữu công ty muốn chuyển giao công việc kinh doanh của mình, với người bán tiềm năng.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!