Xuất khẩu là động lực tăng trưởng chính của kinh tế Trung Quốc. Ảnh: Bloomberg.
Sau cuộc họp kéo dài 5 ngày của Ủy ban Thường vụ Quốc hội Trung Quốc, nước này đã thông qua một gói kích thích tài khóa trị giá 10 nghìn tỷ Nhân dân tệ (tương đương 1,4 nghìn tỷ USD) với loạt biện pháp hỗ trợ các chính quyền địa phương tái cơ cấu nợ. Đây là một trong những gói kích thích kinh tế lớn nhất của Trung Quốc trong vài năm trở lại đây, được đưa ra sau gói kích thích tiền tệ vào cuối tháng 9.
Theo giới phân tích, Trung Quốc đã tăng số tiền nợ mà chính quyền địa phương được phép huy động thông qua trái phiếu đặc biệt thêm 6 nghìn tỷ Nhân dân tệ (836 tỷ USD) trong 3 năm tới.
Xuất khẩu vốn đang là một động lực tăng trưởng chính của Trung Quốc, trong bối cảnh nền kinh tế nước này đương đầu sức ép từ tiêu dùng ảm đạm và khủng hoảng bất động sản kéo dài. Tuy nhiên, căng thẳng thương mại gia tăng sẽ khiến cho các nhà xuất khẩu của Trung Quốc khó giữ được nhịp tăng trưởng mạnh mẽ sang năm 2025 - theo nhà kinh tế trưởng Zhiwei Zhang của công ty Pinpoint Asset Management.
Điều này nâng hạn ngạch trái phiếu đặc biệt của Trung Quốc lên 35,52 nghìn tỷ Nhân dân tệ và tổng trần nợ lên 52,79 nghìn tỷ Nhân dân tệ. Dữ liệu của Bộ Tài chính Trung Quốc cho thấy, nợ của chính quyền địa phương nước này theo hạn ngạch chính thức là 40,74 nghìn tỷ Nhân dân tệ vào cuối năm 2023.
Nguồn tiền mới sẽ giúp trả nợ tích lũy thông qua các công cụ tài chính của chính quyền địa phương (LGFV), mà Bắc Kinh gọi là "nợ ẩn", vì chính quyền địa phương đã sử dụng chúng để lách các giới hạn nợ chính thức.
Ngoài ra, chính quyền địa phương sẽ được phép sử dụng 800 tỷ Nhân dân tệ mỗi năm trong năm năm tới để phát hành nợ đã được Bắc Kinh chấp thuận, cũng để trả các khoản vay, trái phiếu và tín dụng ngầm của LGFV.
IMF dự báo nợ của khu vực chính phủ Trung Quốc sẽ tăng mạnh
Bắc Kinh cho biết, các quan chức địa phương chịu trách nhiệm về hành vi vay mượn bừa bãi sẽ bị điều tra và chịu trách nhiệm, và Trung Quốc sẽ đẩy nhanh cải cách LGFV để kiểm soát nợ tốt hơn.
Mục tiêu tăng trưởng khoảng 5% năm 2024 gặp rủi ro
Chính quyền địa phương, đang phải đối mặt với nợ công cao và doanh thu giảm đã cắt giảm lương của công chức và trì hoãn thanh toán cho các nhà thầu, làm tắc nghẽn dòng tiền chảy vào nền kinh tế thực và gia tăng áp lực giảm phát .
Theo các chuyên gia kinh tế, những căng thẳng của Trung Quốc bắt nguồn từ cuộc khủng hoảng bất động sản nghiêm trọng từ năm 2021 - làm giảm mạnh doanh thu từ các cuộc đấu giá đất ở cho các nhà phát triển - một nguồn vốn quan trọng cho các thành phố và tỉnh - đã khiến mục tiêu tăng trưởng khoảng 5% của Trung Quốc vào năm 2024 gặp rủi ro.
Các quan chức ước tính, việc hoán đổi nợ ẩn thành nợ chính thức sẽ tiết kiệm được 600 tỷ Nhân dân tệ tiền lãi cho chính quyền địa phương trong 5 năm. Có tiền để trả nợ gốc cũng làm giảm áp lực cắt giảm chi phí cho các chính quyền này.
Bộ Tài chính Trung Quốc ước tính, "nợ ẩn" ở mức 14,3 nghìn tỷ Nhân dân tệ vào cuối năm 2023. Các nhà chức trách có kế hoạch cắt giảm con số này xuống còn 2,3 nghìn tỷ Nhân dân tệ vào năm 2028, với các quan chức cho biết khoảng 2 nghìn tỷ Nhân dân tệ trong các khoản nợ trước đây tích lũy cho các chương trình cải tạo khu ổ chuột cũng sẽ được trả hết vào năm 2029.
Bộ Tài chính Trung Quốc phát tín hiệu sẽ sớm tung ra một gói kích cầu bằng chính sách tài khóa, nhưng chưa công bố cụ thể quy mô của kế hoạch là bao nhiêu.
Chính phủ Trung Quốc gần đây đã đẩy mạnh các nỗ lực kích cầu, gồm gói kích cầu lớn bằng chính sách tài khóa đưa ra hồi cuối tháng 9. Tuy nhiên, nhà đầu tư vẫn đang chờ đợi một gói kích cầu cụ thể bằng chính sách tài khóa.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!