Với những động thái của cả 2 nước, thoả thuận Mỹ - Trung giai đoạn 1 đang mang đến những kỳ vọng rất lớn về việc bước đầu giải quyết căng thẳng giữa 2 nền kinh tế lớn nhất toàn cầu. Tuy nhiên, cũng có những ý kiến cho rằng, thỏa thuận chưa mang đến đột phá và còn nhiều khúc mắc tiềm ẩn cần giải quyết sắp tới.
Được nói nhiều nhất ở Mỹ và Trung Quốc, đó là thỏa thuận Trung Quốc tăng mua nông sản Mỹ. Tổng thống Mỹ cho rằng Trung Quốc sẽ mua 50 tỷ USD nông sản trong 2 năm. Đại diện Thương mại Mỹ Robert Ligthizer đưa ra 40 tỷ. Một tin vui cho các chủ trang trại, nông dân Mỹ. Hơn 1 tuần sau công bố, các quan chức Trung Quốc cũng chưa đưa ra thông tin về số lượng nông sản Trung Quốc mua từ Mỹ. Nhiều chuyên gia cũng băn khoăn về những con số Mỹ đưa ra. Bởi lẽ ngay trước khi mâu thuẫn Mỹ - Trung nổ ra, năm 2017, Mỹ xuất sang Trung Quốc chừng hơn 20 tỷ nông sản; năm 2018 chỉ còn hơn 9 tỷ. Trong khi đó, thông tin trước khi thỏa thuận là Trung Quốc luôn muốn nhập theo nhu cầu thị trường.
Lo ngại về tính khả thi của những điều khoản cũng có cơ sở vì một khi Trung Quốc mua hàng nông sản nhiều từ Mỹ thì sẽ quay lưng với Brazil, Argentina, Canada, Newzealand, Australia. Còn đối với thỏa thuận mua hàng công nghệ từ Mỹ cũng đụng chạm tới những đồng minh của Mỹ ở châu Âu, Hàn Quốc, Nhật Bản - vốn có cơ cấu xuất khẩu hàng hóa giống như Mỹ xuất vào Trung Quốc như xe ô tô, hóa chất, máy bay, linh kiện… Trong khi đó, nhiều ý kiến cho rằng Trung Quốc đang chủ trương đa phương hóa để phòng tránh những bất trắc. Nếu không mua mạnh hàng công nghệ cũng khó đạt con số 200 tỷ USD hàng Mỹ vào Trung Quốc trong 2 năm vì mua nông sản hay năng lượng cũng khó đạt được con số cao như vậy.
Giới quan sát nhận định trong khi có vẻ Mỹ muốn gấp rút có thỏa thuận thương mại, phía Trung Quốc có vẻ chần chừ, kéo dài thời gian. Đó là lý do vì sao thỏa thuận giai đoạn 1 như cuộc đổi chác - một bên hoãn tăng thuế - giảm thuế và một bên tăng mua hàng hóa mà không đi sâu vào những vấn đề lớn. Và hai bên vẫn còn để lại những vũ khí lợi hại như Mỹ vẫn để nguyên khoản thuế 25% đánh lên 250 tỷ hàng hóa của Trung Quốc cùng nhiều chiêu bài khác. Còn phía Trung Quốc vẫn cứng rắn với những nguyên tắc.
Theo các chuyên gia, đây chỉ là giai đoạn tạm dừng căng thẳng, không leo thang của hai nước. Phía trước vẫn còn nhiều vấn đề gai góc của tảng băng chìm hầu như vẫn còn nguyên như an ninh quốc gia, chuyển giao công nghệ, vấn đề Hong Kong, vấn đề nhân quyền. Đây là thách thức lớn khó vuột qua. Ngay cả vấn đề Huawei cũng chưa được nêu ra trong giai đoạn 1.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!