Lãnh đạo Sở Xây dựng Hà Nội: Xây trạm sạc xe điện không được theo mô hình độc quyền

Từ nỗi lo "khát" điểm sạc đến quy hoạch 110 vị trí thí điểm

Chuyển đổi phương tiện từ động cơ đốt trong sang xe điện được xem là bước đi tất yếu để giải quyết tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng tại Hà Nội,. Tuy nhiên, ông Đào Việt Long, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội, thừa nhận rằng nếu không chuẩn bị hạ tầng trạm sạc một cách bài bản và đồng bộ, việc chuyển đổi phương tiện xanh sẽ khó đạt kết quả như kỳ vọng. Đây được xác định là yếu tố then chốt, quyết định sự thành bại của lộ trình này.

Để giải tỏa "cơn khát" hạ tầng, Tổ công tác liên ngành của thành phố đã tiến hành khảo sát thực địa trên diện rộng. Kết quả bước đầu cho thấy có 110 vị trí tiềm năng, tập trung từ Vành đai 3 trở vào, phù hợp để lắp đặt trạm sạc thí điểm. Ông Long nhấn mạnh, đây mới chỉ là các điểm thực hiện trong giai đoạn đầu. Sau khi đánh giá hiệu quả thí điểm, thành phố sẽ tiếp tục mở rộng mô hình ra các vị trí khác phù hợp với nhu cầu thực tế.

Đáng chú ý, Hà Nội đang hướng tới một tầm nhìn dài hạn với quy định mang tính ràng buộc pháp lý cao. Cụ thể, đối với hạ tầng hiện hữu trong khu vực Vành đai 3, các bãi đỗ xe phải bố trí tối thiểu 15% tổng số chỗ đỗ có trạm sạc công cộng trước ngày 1/1/2030. Với các công trình đầu tư mới, tỷ lệ này được nâng lên mức 30%, nhằm tạo ra "quỹ hạ tầng kỹ thuật tương lai", ngăn chặn tình trạng thiếu hụt chỗ sạc khi lượng xe điện tăng nhanh,.

Nói không với độc quyền: Trạm sạc là hạ tầng công cộng

Một điểm nhấn quan trọng trong dự thảo quy hoạch của Hà Nội là nguyên tắc "dùng chung". Ông Đào Việt Long khẳng định trạm sạc công cộng lắp đặt trên đất công phải phục vụ mọi người dân, không phân biệt hãng xe hay nhà đầu tư.

"Hạ tầng công cộng này không thể xây dựng theo mô hình độc quyền, nơi mỗi doanh nghiệp tự lắp trạm chỉ phục vụ xe của riêng mình. Điều đó sẽ gây chia cắt thị trường, lãng phí không gian công cộng và cản trở người dân chuyển đổi xe xanh", ông Long phân tích. Theo đó, các trạm sạc buộc phải tương thích với nhiều loại phương tiện và tuân thủ chặt chẽ các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, quốc tế.

Về phương thức đầu tư, thành phố xác định Nhà nước đóng vai trò kiến tạo hành lang pháp lý và quy hoạch, còn thị trường và doanh nghiệp sẽ là lực lượng chính triển khai. Chỉ khi có cơ chế rõ ràng, khu vực tư nhân mới mạnh dạn đầu tư.

Đồng tình với quan điểm này, chuyên gia giao thông Phan Lê Bình cho rằng việc phát triển hạ tầng trạm sạc nên vận hành theo nguyên lý thị trường. Ông nhận định: "Nhà nước tạo ra những tiêu chuẩn kỹ thuật phù hợp, tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp có thể tham gia vào lĩnh vực đầu tư trạm sạc như một hoạt động kinh doanh sinh lời".

Giải bài toán an toàn cháy nổ tại chung cư

Thời gian qua, lo ngại về an toàn phòng cháy chữa cháy (PCCC) khiến nhiều chung cư, khu trọ tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh từ chối nhận sạc xe điện, gây hoang mang cho cư dân,.

Để tháo gỡ nút thắt này, ông Đào Việt Long cho biết Sở Xây dựng đang đề xuất giải pháp thiết lập hệ thống trạm đổi pin cho xe điện hai bánh. Đây được xem là giải pháp "kép": vừa giảm thời gian chờ đợi tiếp nhiên liệu, vừa hạn chế nguy cơ cháy nổ khi sạc tại nhà hoặc các điểm không đảm bảo an toàn.

Về phía các chung cư, trước mắt, UBND xã, phường sẽ phối hợp với ban quản trị để rà soát, bố trí khu vực để xe điện riêng biệt và xây dựng các trụ sạc đảm bảo quy chuẩn PCCC. Chuyên gia Phan Lê Bình đánh giá cao hướng đi này, cho rằng việc sạc hoặc đổi pin bên ngoài sẽ giải quyết căn cơ nỗi lo cháy nổ của cư dân các tòa nhà cao tầng.

Hướng tới giao thông công cộng là đích đến cuối cùng

Mặc dù việc chuyển đổi sang xe điện là cấp thiết để giảm phát thải, các chuyên gia cảnh báo đây không phải là "đũa thần" giải quyết mọi vấn đề của giao thông đô thị.

Ông Phan Lê Bình nhấn mạnh: "Chuyển từ xăng sang điện giúp giảm ô nhiễm, nhưng không giảm ùn tắc. Chỉ khi chuyển sang phương tiện công cộng, chúng ta mới giải quyết được cả hai bài toán".

Thực tế, tỷ lệ người dân sử dụng phương tiện công cộng hiện nay mới chỉ đạt khoảng 20%. Nguyên nhân chính là do xe buýt chưa được ưu tiên trên mặt đường, dẫn đến thời gian di chuyển dài, kém hấp dẫn so với xe cá nhân,. Do đó, song song với phát triển trạm sạc, Hà Nội xác định mạng lưới đường sắt đô thị và hệ thống xe buýt (bao gồm xe buýt điện mini đi vào ngõ nhỏ) là xương sống của hệ thống giao thông bền vững,.

Lộ trình chuyển đổi xanh của Hà Nội đang được triển khai với sự thận trọng và bài bản. Với các chính sách hỗ trợ người dân chuyển đổi phương tiện (hỗ trợ tài chính, lãi suất vay) và kế hoạch hạ tầng chi tiết, thành phố kỳ vọng sẽ nhận được sự đồng thuận từ người dân để xây dựng một thủ đô "sáng - xanh - sạch - đẹp".