Ô nhiễm không khí dai dẳng làm đảo lộn sinh hoạt của người Hà Nội

Theo dữ liệu cập nhật từ hệ thống IQAir, những ngày vừa qua, chất lượng không khí tại Hà Nội liên tục ở mức báo động đỏ. Đặc biệt, lúc 17 giờ ngày 12/12, Thủ đô Hà Nội chính thức xếp hạng thành phố ô nhiễm nhất thế giới, với chỉ số AQI lên tới 272, vượt Lahore (242) và Delhi (222). Đến 19 giờ 15 phút, mức AQI tiếp tục duy trì ở ngưỡng 285 – "rất xấu", còn tại nhiều điểm quan trắc nội đô như Hai Bà Trưng hay Quảng Khánh, chỉ số buổi sáng thậm chí tăng tới 326–416, tương đương mức "nguy hại".

Được biết, "thủ phạm" chính là bụi mịn PM2.5 – loại hạt có khả năng len sâu vào phổi và hệ tuần hoàn. Theo nhiều chuyên gia, nồng độ PM2.5 trong những ngày qua thường xuyên vượt ngưỡng cho phép nhiều lần, đặc biệt nghiêm trọng khi xảy ra hiện tượng nghịch nhiệt – lớp không khí lạnh bị kẹt dưới một tầng khí ấm, khiến bụi không thể khuếch tán.

Thực tế, ô nhiễm những ngày qua đã làm thay đổi thói quen sinh hoạt của hàng triệu người Hà Nội. Chị Kim Thao (Tây Hồ, Hà Nội) chia sẻ, căn hộ của gia đình chị gần như "đóng chặt" suốt một tuần qua. "Đi làm về là đóng cửa ngay. Máy lọc không khí chạy cả ngày nhưng cứ hé cửa vài phút là báo đỏ. Đứa nhỏ nhà tôi ho liên tục," chị lo lắng kể. Căn phòng vốn ấm áp ngày đông giờ trở thành nơi trú ẩn bắt buộc trước màn bụi dày đặc ngoài kia.

Trong khi đó, anh Minh Thành (Tây Hồ, Hà Nội) thậm chí đã đưa ra quyết định khó khăn khi cho con gái nghỉ học đề phòng bệnh viêm xoang trở nặng. 

Chị Thùy Anh, 28 tuổi, làm nghề tự do, cho biết mình đang sống cùng mẹ – người bị bệnh phổi mãn tính nhiều năm. Lo ngại tình trạng ô nhiễm kéo dài ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của cả hai, chị đã quyết định đi du lịch Đà Lạt từ ngày 7/12, dù giá vé cuối năm tăng mạnh. 

"Tôi sợ nhất là mẹ sẽ bị nặng hơn… nên phải tìm chỗ nào đỡ khắc nghiệt để tránh tạm," chị chia sẻ.

Bức màn khói bụi kéo dài bao lâu?

Theo các chuyên gia môi trường, ô nhiễm không khí tại Hà Nội là bài toán tổng hợp từ nhiều nguồn: khí thải phương tiện giao thông, hoạt động xây dựng, công nghiệp, cùng với sự cộng hưởng của điều kiện khí tượng bất lợi. Hà Nội hiện có gần 7 triệu xe máy và hàng trăm nghìn ô tô – con số khổng lồ dẫn đến phát thải bụi và khí độc mỗi ngày.

Hiện tượng nghịch nhiệt trong mùa đông càng khiến tình trạng thêm bức bách: lớp không khí bị "đóng nắp", toàn bộ bụi và khí ô nhiễm lơ lửng sát mặt đất thay vì khuếch tán lên cao. Đây là lý do những ngày vừa qua, người dân cảm thấy "trời như ốm", không khí đặc lại và có mùi khét nhẹ.

Trong bối cảnh chất lượng không khí liên tục ở ngưỡng nguy hiểm, Bộ Y tế và Cục Kiểm soát Ô nhiễm đã đưa ra khuyến cáo khẩn cấp đối với người dân.

Trước hết, hạn chế tối đa hoạt động ngoài trời, đặc biệt vào buổi sáng sớm và chiều tối – các thời điểm nồng độ PM2.5 thường đạt đỉnh. Người già, trẻ em và người có bệnh hô hấp phải tuyệt đối tránh tiếp xúc với môi trường ngoài trời trong những ngày AQI trên 200.

Khi buộc phải ra đường, người dân cần đeo khẩu trang chuyên dụng N95 hoặc tương đương, tránh dùng khẩu trang vải thông thường. Sau mỗi lần di chuyển trong môi trường ô nhiễm, nên vệ sinh mũi, họng, mắt bằng nước muối sinh lý để tránh kích ứng niêm mạc.

Tại nhà, việc đóng kín cửa, sử dụng máy lọc không khí, vệ sinh máy điều hòa, hạn chế nấu nướng bằng than hoặc dầu mỡ cũng là cách giảm phát thải trong không gian kín. Người dân cũng được khuyến nghị hạn chế đi xe máy, tăng cường sử dụng phương tiện công cộng để giảm nguồn phát thải từ giao thông - yếu tố chiếm phần lớn ô nhiễm PM2.5 nội đô.

Hà Nội đang bước qua giai đoạn thử thách đặc biệt khắc nghiệt. Ô nhiễm không khí không chỉ là thách thức của ngành môi trường mà là vấn đề ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng, chất lượng sống và tương lai của đô thị. Trong khi chờ đợi các biện pháp mạnh mẽ hơn, mỗi người dân cần chủ động bảo vệ chính mình và gia đình.