Peru ban bố tình trạng khẩn cấp tại biên giới với Chile

Một cảnh sát điều tiết giao thông tại cửa khẩu biên giới Chacalluta ở Arica, Chile, ngày 28/11/2025, khi những người di cư chờ nhập cảnh Peru (Ảnh: AP)

Tổng thống Peru Jose Jeri cho biết chính phủ của ông cũng sẽ triển khai thêm lực lượng vũ trang đến khu vực biên giới phía Nam khi một lượng lớn người di cư Venezuela di chuyển về phía Bắc từ Chile, do lo ngại về chính sách bài người di cư của chính phủ mới.

Hàng trăm nghìn người di cư chạy trốn khỏi cuộc khủng hoảng ở quê hương hoặc tìm kiếm cơ hội tốt hơn ở nước ngoài từ lâu đã băng qua lục địa này và biên giới Peru để xây dựng cuộc sống mới tại Chile - một trong những quốc gia ổn định và thịnh vượng nhất ở Mỹ Latinh. Nhưng rất nhiều người không có tư cách pháp lý ở Chile - chủ yếu là người Venezuela rời bỏ đất nước vì khủng hoảng kinh tế và sự cai trị độc đoán trong những năm gần đây - giờ cũng đang tìm đường rời Chile theo hướng ngược lại khi quốc gia này chuẩn bị siết chặt hơn nữa chính sách nhập cư.

Theo sắc lệnh, quân đội Peru sẽ tăng cường kiểm soát biên giới tại khu vực Tacna phía Nam trong vòng 60 ngày, kéo dài qua cả ngày bầu cử vòng 2 của Chile vào ngày 14/12. Việc ban bố tình trạng khẩn cấp này cũng nhằm đối phó với tội phạm và các tình huống bạo lực khác tại khu vực biên giới. Sắc lệnh nêu rõ: "Cảnh sát quốc gia Peru sẽ duy trì quyền kiểm soát trật tự nội bộ, với sự hỗ trợ từ lực lượng vũ trang".

Làn sóng di cư ngược từ Chile sang Peru diễn ra chỉ hơn 2 tuần trước cuộc bầu cử Tổng thống vòng 2 của Chile mà ứng cử viên Jose Antonio Kast được đánh giá đang chiếm ưu thế. Ông Jose Antonio Kast đã đã xây dựng chiến dịch tranh cử dựa trên nỗi lo ngại của người dân về làn sóng nhập cư từ Venezuela và sự gia tăng của tội phạm có tổ chức. Tuần trước, ông đã quay một video vận động tranh cử tại khu vực sa mạc biên giới đầy rẫy lỗ hổng của Chile với Peru, cảnh báo những người nhập cư không có tư cách pháp lý hãy rời khỏi đất nước ngay khi còn có thể.

Ông Kast đã đưa ra tối hậu thư cho khoảng 330.000 người di cư không có giấy tờ hợp lệ tại nước này - hoặc tự trục xuất, hoặc "bị ném ra khỏi đất nước và mất tất cả" nếu ông nhậm chức. Ông cho rằng hoạt động di cư trái phép là nguyên nhân gây ra sự gia tăng tội phạm bạo lực trong thập kỷ qua.

"Các bạn có 111 ngày để rời Chile một cách tự nguyện" - ông Kast nói trong đoạn video, nhắc đến số ngày còn lại trước khi chính quyền mới tiếp quản từ Tổng thống đương nhiệm theo đường lối cánh tả Gabriel Boric - "Nếu không, chúng tôi sẽ chặn các bạn, chúng tôi sẽ bắt giữ các bạn, chúng tôi sẽ trục xuất các bạn. Các bạn sẽ rời đi chỉ với bộ quần áo trên người".

Không lâu sau, truyền thông Peru tràn ngập hình ảnh các gia đình di cư hối hả đi về phía Bắc từ Chile sang Peru, đồ đạc của họ được nhét đầy trong ba lô và túi đựng rác.

Chỉ trong vài ngày, Tổng thống Peru Jose Jeri cũng đã đến khu vực này để kiểm tra công tác kiểm soát biên giới và điều động lực lượng vũ trang nhằm tăng cường các hoạt động an ninh.

Người dân tại các thị trấn biên giới phía Bắc Chile cho biết tình trạng hỗn loạn gia tăng khi đám đông rời Chile nhưng không có giấy phép nhập cảnh Peru tạo thành dòng người ùn ứ. Hôm 28/11, Tổng thống Jeri đã triệu tập nội các để ban bố tình trạng khẩn cấp trong khu vực. Không có con số rõ ràng về số lượng người quyết định rời khỏi Chile trong bối cảnh ông Kast đe dọa trục xuất hàng loạt và những gì các luật sư di trú mô tả là tình trạng bài ngoại gia tăng ở quốc gia Nam Mỹ này - nơi sinh sống của 18,5 triệu người.

Hôm 28/11, ông Kast công bố một video mới, lặp lại lời cảnh báo của ông đối với người nhập cư và kêu gọi Tổng thống Chile đương nhiệm Gabriel Boric can thiệp. Bộ trưởng Ngoại giao Peru Hugo de Zela đã bác bỏ đề nghị của ông Kast, lý giải rằng một ứng cử viên Tổng thống "không thể đại diện cho chính phủ Chile".

Khi được hỏi chiến dịch của ông Kast tác động như thế nào đến dòng người di cư, Bộ trưởng An ninh Chile Luis Cordero trả lời: "Người dân không thể bị lợi dụng để gây tranh cãi cho cuộc bầu cử. Mục đích chính của chúng tôi là ngăn chặn một cuộc khủng hoảng nhân đạo".