Phương Tây chuẩn bị chuyển giao nhiều loại vũ khí phòng không cho Ukraine

Những máy bay chiến đấu F-16 đầu tiên mà Ukraine nhận được có khả năng bắn tên lửa ERAM (Ảnh: Ukrainian Presidency/Handout/Anadolu)

Với việc Mỹ cho phép thực hiện thương vụ bán vũ khí trị giá 850 triệu USD cho Ukraine - do châu Âu tài trợ, ước tính khoảng 3.350 tên lửa hành trình tầm xa Extended-Range Attack Munition (ERAM) - sắp được chuyển giao cho Kiev.

Thông tin được Chánh văn phòng Tổng thống Ukraine, ông Andriy Yermak, xác nhận ngày 28/8. Theo đó, gói hỗ trợ bao gồm cả 3.350 module dẫn đường chống gây nhiễu tín hiệu. Đại sứ Mỹ tại NATO, ông Matt Whitaker, cho biết quyết định này phản ánh nỗ lực của Tổng thống Donald Trump nhằm giúp Ukraine "có khả năng tấn công sâu hơn" vào hệ thống hậu cần và hạ tầng quân sự của Nga.

Chương trình ERAM được công bố vào tháng 7/2024 với mục tiêu cung cấp cho Không quân Ukraine một loại tên lửa hành trình tầm xa, giá thành thấp và dễ sản xuất.

Mỗi quả tên lửa ERAM có tầm bắn khoảng 460 km, mang đầu đạn phân mảnh nặng 225 kg đủ sức tiêu diệt các mục tiêu bọc thép. Theo chuyên gia Fabian Hoffmann (Đại học Oslo), sức công phá của ERAM tương đương bom dẫn đường AASM Hammer của Pháp mà Ukraine đang sở hữu số lượng hạn chế, nhưng lợi thế của ERAM là tầm bắn xa hơn.

Các phi công Ukraine từng đánh giá cao hiệu quả của những loại vũ khí phương Tây như AASM Hammer, cho rằng chúng mang lại ưu thế đáng kể trong tác chiến.

Mặc dù vậy, việc sử dụng ERAM trong thực tế sẽ phụ thuộc phần lớn vào Washington, bởi đây là vũ khí do Mỹ sản xuất. Theo các chuyên gia, nhiều khả năng Ukraine phải xin phép Mỹ mỗi khi muốn sử dụng tên lửa này trên lãnh thổ Nga.

Quy trình xin phép đồng nghĩa Ukraine khó có thể sử dụng ERAM cho các mục tiêu khẩn cấp. Thay vào đó, tên lửa sẽ chủ yếu nhằm vào những mục tiêu cố định như kho đạn, sở chỉ huy, tuyến hậu cần, cơ sở hạ tầng và các nút giao thông quan trọng.

Giới chức Mỹ đến nay vẫn chưa đưa ra thông báo chính thức về chính sách cho phép Ukraine dùng ERAM để tấn công trực tiếp vào lãnh thổ Nga. Trong tháng 8, Ukraine gia tăng các cuộc tập kích bằng máy bay không người lái (drone) vào cơ sở dầu khí Nga - nguồn thu chủ chốt phục vụ chiến dịch quân sự của Moscow.

Việc Ukraine nhận tới 3.350 tên lửa ERAM được xem là đột phá so với các gói hỗ trợ trước. Trước đây, Kiev chỉ nhận khoảng 500 tên lửa Storm Shadow và vài trăm tên lửa ATACMS.

Theo Defense Express, các tên lửa ERAM có thể được lắp trên giá phóng đặc biệt, cho phép một tiêm kích F-16 mang theo tới 12 quả. Như vậy, một phi đội 12 máy bay có thể đồng loạt phóng 144 quả tên lửa trong một đợt tấn công.

Song song với viện trợ từ phương Tây, Ukraine đang tăng tốc phát triển các loại vũ khí tầm xa tự chế tạo. Cuối tháng 8, Kiev công bố phiên bản nâng cấp của tên lửa hành trình Neptune với tầm bắn mở rộng lên tới 1.000 km. Neptune nguyên bản từng được dùng để đánh chìm tuần dương hạm Moskva của Nga vào năm 2022, nhưng chỉ có tầm bắn 300 km.

Ngoài ra, Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết nước này sẽ bắt đầu sản xuất hàng loạt tên lửa hành trình Flamingo vào mùa đông năm nay. Flamingo được cho là có tầm bắn 3.000 km, mang đầu đạn nặng 1.150 kg, mạnh gấp nhiều lần Storm Shadow.

Ukraine cũng đang thử nghiệm tên lửa đạn đạo tầm ngắn Sapsan và phát triển một loại vũ khí lai giữa tên lửa và drone mang tên Palianytsia.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngày 31/8 cảnh báo rằng quân đội nước này đang chuẩn bị tiến hành những đòn tấn công sâu mới vào lãnh thổ Nga.

Việc Mỹ và châu Âu tiếp tục cung cấp vũ khí cho Ukraine diễn ra chỉ vài tuần sau khi Tổng thống Trump gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Alaska để bàn về khả năng đạt thỏa thuận hòa bình. Tuy nhiên, triển vọng đàm phán đang mờ nhạt khi hai bên tiếp tục gia tăng các hoạt động quân sự.

Theo tờ Daily Telegraph (Anh), các cường quốc châu Âu đang thảo luận kế hoạch triển khai 30.000 binh sĩ tới Ukraine, áp đặt vùng cấm bay và thành lập nhiệm vụ hải quân do Thổ Nhĩ Kỳ dẫn dắt tại Biển Đen. Ngoài ra, có đề xuất xây dựng hệ thống công sự quy mô lớn dọc tiền tuyến, thậm chí sử dụng các công ty quân sự tư nhân Mỹ để xây dựng và bảo vệ cơ sở hạ tầng - một kịch bản gợi nhớ kinh nghiệm ở Iraq và Afghanistan.

Về vấn đề này, hãng tin TASS dẫn thông tin từ tờ The Times cho rằng kế hoạch của Anh và Pháp triển khai hàng nghìn binh sĩ tới Ukraine để bảo vệ các thành phố, cảng và hạ tầng trọng yếu - khó có khả năng thực hiện. Washington lo ngại sự can dự sâu hơn của châu Âu có thể dẫn đến một cuộc chiến hủy diệt lan rộng khó kiểm soát. Thay vào đó, liên minh “các nước sẵn sàng” dự kiến tập trung vào bảo vệ Ukraine trước các cuộc tấn công đường không, rà phá thủy lôi ở Biển Đen, triển khai huấn luyện viên tại miền Tây và tiếp tục viện trợ vũ khí. Mỹ và châu Âu có thể ký thỏa thuận chỉ mang tính răn đe, thay vì cam kết quân sự trực tiếp.

Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố đang nắm thế chủ động chiến lược trên gần như toàn bộ mặt trận. Tướng Valery Gerasimov cho biết các lực lượng Nga đã kiểm soát phần lớn lãnh thổ ở Luhansk, Donetsk, Kherson và Zaporizhzhya, đồng thời sẵn sàng cho chiến dịch mùa thu.

Cuộc chiến với Nga kéo dài hơn 3 năm đã gây ra tổn thất nặng nề cho Ukraine. Một cuộc khảo sát vào cuối tháng 8 cho thấy 82% người dân Ukraine ủng hộ đàm phán hòa bình, trong khi 59% mong muốn ngừng bắn ngay lập tức. Tại Mỹ và châu Âu, tỷ lệ phản đối việc triển khai bộ binh tới Ukraine cũng ở mức rất cao.

Bên trong NATO, sự chia rẽ dường như ngày càng rõ rệt. Washington nhiều lần phàn nàn rằng các đồng minh châu Âu muốn Mỹ gánh phần lớn chi phí chiến tranh. Trong khi đó, một số quốc gia châu Âu thúc giục Kiev tiếp tục chiến đấu và đưa ra các yêu cầu khó có thể chấp nhận đối với Moscow, khiến tiến trình hòa bình rơi vào bế tắc.

Với việc Ukraine sắp nhận hàng nghìn tên lửa ERAM cùng với sự phát triển của các loại vũ khí nội địa cho thấy xung đột Nga - Ukraine vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Trong khi phương Tây tiếp tục cung cấp khí tài hiện đại cho Ukraine, Nga tiếp tục khẳng định quyết tâm duy trì chiến dịch quân sự.