Siết chặt quy chuẩn an toàn trạm sạc xe điện tại chung cư: Bài toán cấp bách giữa kỷ nguyên xe xanh

Siết chặt quy chuẩn an toàn trạm sạc xe điện tại chung cư

Sự bùng nổ của phương tiện giao thông điện tại Việt Nam đang đặt ra những thách thức chưa từng có đối với hạ tầng đô thị, đặc biệt là tại các khu chung cư – nơi tập trung đông dân cư và có cấu trúc xây dựng phức tạp. Trước tình hình đó, Bộ Xây dựng đã tổ chức Hội nghị quan trọng nhằm thảo luận về việc xây dựng và ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn đối với nhà chung cư có lắp đặt trạm sạc, trụ sạc xe điện (sửa đổi QCVN 04:2021/BXD). Đây được xem là bước đi chiến lược nhằm lấp đầy khoảng trống pháp lý và đảm bảo an toàn tính mạng, tài sản cho hàng triệu cư dân đô thị.

Bối cảnh thực tế: Khi hạ tầng không kịp đuổi theo nhu cầu

Theo các số liệu thống kê mới nhất được đưa ra tại hội nghị, Việt Nam hiện có khoảng 6,7 triệu ô tô, trong đó ô tô điện chiếm 300 nghìn chiếc. Đối với xe máy, con số này còn ấn tượng hơn với khoảng 2 triệu xe máy điện trên tổng số 70 triệu xe đang lưu hành. Xu hướng chuyển dịch từ xe động cơ đốt trong sang xe điện là không thể đảo ngược, đặc biệt tại các thành phố lớn như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.

Tuy nhiên, tốc độ gia tăng phương tiện quá nhanh đã bộc lộ sự thiếu hụt trầm trọng về chỗ đỗ xe có tích hợp sạc điện. Sự phát triển tự phát của các điểm sạc tại hầm chung cư mà thiếu đi một khung kỹ thuật rõ ràng đang tiềm ẩn nhiều rủi ro. Các chuyên gia nhấn mạnh rằng, hạ tầng trạm sạc không chỉ đơn thuần là lắp đặt thiết bị cấp điện, mà còn đòi hỏi các tiêu chí nghiêm ngặt về phòng chống cháy nổ, hệ thống thông gió thoát khói, yêu cầu phân khoang cách ly và năng lực chịu tải của lưới điện tòa nhà. Nếu không có hướng dẫn chi tiết về bảo trì và sử dụng, các sự cố về pin và nhiệt có thể dẫn đến những hậu quả thảm khốc trong không gian kín của các tòa nhà cao tầng.

Dự thảo QCVN 04 sửa đổi: Những điểm mới mang tính đột phá

Tại hội nghị, TS Đinh Quốc Dân, Phó viện trưởng Viện Khoa học công nghệ xây dựng, đã trình bày dự thảo QCVN 04:2021/BXD sửa đổi lần 2. Sau khi tiếp thu các ý kiến từ dự thảo đầu tiên, phiên bản lần này đã hoàn thiện hơn với những quy định mang tính thực tiễn cao. Điểm nổi bật là dự thảo đã đưa ra các yêu cầu kỹ thuật cụ thể cho từng hạng mục như tỷ lệ chỗ đỗ xe sạc điện, vị trí đặt trụ sạc, và đặc biệt là hệ thống phòng cháy chữa cháy chuyên dụng cho khu vực này.

Bên cạnh đó, dự thảo còn mở rộng phạm vi sang cả các trạm đổi pin – một mô hình đang dần phổ biến với xe máy điện. Quy chuẩn mới quy định rõ yêu cầu kỹ thuật cho trạm hoán đổi pin trong các bãi đỗ xe dạng kín và hở, đảm bảo tính pháp lý và khoa học cho các đơn vị vận hành. TS Đinh Quốc Dân khẳng định: "Việc biên soạn phần bổ sung cho QCVN 04 là cần thiết để bảo đảm an toàn khai thác và phù hợp với định hướng phát triển bền vững của quốc gia".

Tách bạch chung cư hiện hữu và chung cư xây mới: Lời giải cho tính khả thi

Một trong những vấn đề gây tranh luận sôi nổi nhất tại hội nghị là tính khả thi của quy chuẩn khi áp dụng vào thực tế. Đại diện các doanh nghiệp và ban quản lý nhà chung cư cho rằng cần phải có cái nhìn tách bạch giữa hai loại hình: chung cư xây mới và chung cư hiện hữu.

Đối với các dự án xây mới, việc áp dụng quy chuẩn từ khâu thiết kế là điều dễ dàng và cần thiết để tối ưu hóa không gian. Tuy nhiên, với các chung cư đã đi vào hoạt động nhiều năm, hạ tầng điện và không gian hầm thường đã tiệm cận mức giới hạn. Việc cải tạo để lắp thêm trạm sạc có thể gây áp lực khổng lồ lên hệ thống kỹ thuật sẵn có. Do đó, các đại biểu đề xuất không nên đưa ra một tỷ lệ phần trăm chỗ đỗ xe điện cứng nhắc cho tất cả các tòa nhà, mà nên trao quyền chủ động cho chủ đầu tư hoặc Ban quản trị dựa trên năng lực thực tế của công trình.

Bên cạnh đó, vấn đề chi phí cũng được đặt lên bàn cân. Nếu quy chuẩn yêu cầu phải xây dựng lại toàn bộ hạ tầng điện để phục vụ trạm sạc công suất lớn, chi phí phát sinh sẽ cực kỳ cao. Giải pháp được đề xuất là tận dụng hệ thống điện hiện hữu đi kèm các thiết bị bảo vệ thông minh để giảm gánh nặng tài chính cho cư dân và doanh nghiệp.

An toàn cháy nổ là ưu tiên hàng đầu

Đại diện Cục Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và Cứu nạn cứu hộ (Bộ Công an) nhấn mạnh rằng, an toàn cháy nổ phải là "vạch đích" của mọi quy định. Dự thảo cần định nghĩa rõ ràng các thuật ngữ như "trạm sạc", "trụ sạc" để tránh nhầm lẫn trong quá trình thẩm định và cấp phép. Các yêu cầu về diện tích tối thiểu cho khoang cháy, lối đi thoát nạn, hệ thống chiếu sáng sự cố phải được lượng hóa rõ ràng.

Đặc biệt, hội nghị thống nhất rằng quy chuẩn chỉ nên tập trung vào các khía cạnh kỹ thuật đầu tư xây dựng. Các nội dung mang tính hành chính như cách thức quản lý vận hành, quyền quyết định của Ban quản trị hay việc lấy ý kiến cư dân sẽ được đưa vào các văn bản pháp luật khác về quản lý nhà ở để tránh tình trạng chồng chéo, giúp quy chuẩn trở nên mạch lạc và dễ áp dụng hơn.

Kết luận hội nghị, Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh đánh giá cao nỗ lực của Tổ soạn thảo nhưng cũng lưu ý đây là một vấn đề khó, đòi hỏi sự thận trọng và khoa học. Thứ trưởng chỉ đạo cấu trúc lại quy chuẩn theo hướng tiếp cận "không gian", phân loại rõ ba nhóm nội dung: Khu vực để xe điện, khu vực sạc xe điện và khu vực thay pin xe điện.

Mỗi nhóm này phải có các yêu cầu kỹ thuật riêng biệt, đặc biệt là giải pháp ngăn cháy lan và thoát khói. Thứ trưởng yêu cầu Ban soạn thảo phải làm việc khẩn trương để tránh khoảng trống pháp lý nhưng đồng thời phải đảm bảo tính ổn định của văn bản, tránh tình trạng vừa ban hành đã phải sửa đổi.

Về tổ chức thực hiện, Thứ trưởng giao Viện Khoa học Công nghệ xây dựng chủ trì về kỹ thuật, phối hợp cùng Cục Quản lý nhà và Thị trường bất động sản để soạn thảo đồng bộ các quy định về quản lý vận hành. Mục tiêu cuối cùng là ban hành được một bộ quy chuẩn minh bạch, khả thi, làm điểm tựa cho sự phát triển của xe điện tại Việt Nam nhưng vẫn bảo vệ được sự an toàn tuyệt đối cho người dân trong mỗi căn hộ chung cư.

"Chúng ta cần tiếp thu nghiêm túc các ý kiến từ thực tiễn sản xuất và đời sống. Quy chuẩn phải rõ ràng, định lượng được để nhà đầu tư dễ thực hiện và cơ quan quản lý dễ giám sát", Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh nhấn mạnh. Với sự quyết liệt này, kỳ vọng trong thời gian tới, nỗi lo về hỏa hoạn xe điện tại chung cư sẽ được hóa giải bằng những hàng rào kỹ thuật vững chắc.