Thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch - "Kẻ giết người thầm lặng"

Thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch là một bệnh mạch máu đứng hàng thứ ba sau cơn đau tim và đột quỵ, ảnh hưởng đến 300.000 - 600.000 người Mỹ mỗi năm.

Huyết khối tĩnh mạch sâu sẽ to dần, gây trở ngại và tiến tới làm tắc dòng chảy của máu với các biểu hiện bệnh lý của chi, khi đó bệnh gọi là thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch. Khoảng 50% các trường hợp này đưa đến một biến chứng có thể nguy hiểm đến tính mạng người bệnh, đó là thuyên tắc động mạch phổi.

Thuyên tắc động mạch phổi xảy ra khi cục máu nằm trong tĩnh mạch sâu vỡ ra và bong khỏi thành tĩnh mạch, các mảnh vỡ trôi về tim và đi sang động mạch phổi gây tắc. Các cục huyết khối ở đùi dường như dễ vỡ hơn và đi lên phổi nhiều hơn so với các cục máu ở phần thấp cẳng chân hay ở các phần khác của cơ thể.

Nguyên nhân gây bệnh

Theo chia sẻ của TS.BS. Tăng Hà Nam Anh, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, các nguyên nhân dẫn đến huyết khối tĩnh mạch sâu và thuyên tắc động mạch phổi thường gặp nhất là phẫu thuật vùng bụng, vùng chậu hay các phẫu thuật chi dưới, đa chấn thương, ung thư, gãy khớp háng, bất động và nằm viện lâu, liệt chi dưới do tổn thương tủy sống, tuổi cao, suy tim hay suy hô hấp, mang các đường truyền tĩnh mạch trung tâm, các bệnh di truyền và các bệnh máu mắc phải.

Có nhiều yếu tố có thể gây ra tình trạng tăng đông máu: một số bệnh (ví dụ bệnh đái tháo đường, bệnh tim, bệnh mạch máu…), một số thuốc, hút thuốc, quá cân hay béo phì, mang thai, dùng thuốc ngừa thai, điều trị hormone thay thế, các khiếm khuyết di truyền… Tình trạng này thường gặp nhiều hơn ở người tuổi trên 60, béo phì hay quá cân, ung thư, các bệnh tự miễn như lu-put, các nguyên nhân di truyền…

Ở nữ giới, mang thai và sử dụng hormone như viên tránh thai hay dùng estrogen trong mãn kinh cũng là nguyên nhân gây bệnh.

Các dấu hiệu cảnh báo

Huyết khối tĩnh mạch sâu chủ yếu ảnh hưởng đến các tĩnh mạch lớn ở phần thấp cẳng chân và đùi, hầu như luôn luôn ở về một phía của cơ thể. Nếu người bệnh may mắn chỉ bị huyết khối tĩnh mạch đơn thuần thì sẽ gây ra:

- Đau cẳng chân, nhạy cảm của bắp chân hay đùi.

- Phù cẳng chân.

- Da hơi đỏ hay có các vệt đỏ, sờ ấm.

- Loét mạn tính vùng cẳng chân vì rối loạn dinh dưỡng do phù nề.

Thuyên tắc động mạch phổi nguy hiểm đến tính mạng và xảy ra khi huyết khối tĩnh mạch sâu vỡ ra, bong khỏi thành tĩnh mạch, trôi về tim và đi lên động mạch phổi làm tắc một phần hay toàn bộ dòng máu lên phổi, gây ra:

- Khó thở nhanh.

- Đau trong ngực (có thể đau hơn khi hít sâu).

- Nhịp tim nhanh.

- Đau đầu nhẹ.

Để đề phòng thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch, những người có nguy cơ có thể dùng các thuốc chống đông hay thuốc làm loãng máu, giúp ngăn ngừa phát sinh huyết khối tĩnh mạch. Đồng thời, những người này cũng cần tự vận động hai chi dưới bằng cách gồng cơ, sau mổ nhanh chóng rời khỏi giường nằm càng sớm càng tốt và đi lại sớm, hoặc sử dụng vớ ép tĩnh mạch…

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!