Tại sao Afghanistan dễ xảy ra động đất?

Người bị thương trong trận động đất 6,3 độ richter ở miền Bắc Afghanistan được điều trị tại bệnh viện ở Mazar-e Sharif, ngày 3/11/2025 (Ảnh: AP)

Ngày 3/11, một trận động đất mạnh 6,3 độ richter xảy ra gần thành phố Mazar-e Sharif, miền Bắc Afghanistan, khiến ít nhất 7 người thiệt mạng và khoảng 150 người bị thương. Thảm họa này diễn ra chỉ vài tháng sau chuỗi trận động đất vào cuối tháng 8 khiến hơn 2.200 người tử vong.

Afghanistan là quốc gia thường xuyên hứng chịu thiên tai, trong đó động đất gây thiệt hại lớn nhất, cướp đi trung bình 560 sinh mạng mỗi năm và gây tổn thất kinh tế khoảng 80 triệu USD. Từ năm 1990 đến nay, nước này đã ghi nhận ít nhất 355 trận động đất có cường độ trên 5,0 độ richter.

Nguyên nhân khiến Afghanistan dễ xảy ra động đất là do quốc gia này nằm ở rìa mảng kiến tạo Á - Âu, tiếp giáp với mảng Ấn Độ và chịu ảnh hưởng của mảng Arab ở phía Nam, tạo thành một trong những khu vực hoạt động địa chất mạnh nhất thế giới. Sự dịch chuyển về phía Bắc của mảng Ấn Độ va chạm với mảng Á - Âu là nguyên nhân chính gây ra các trận địa chấn tại đây.

Các khu vực dễ bị ảnh hưởng nhất là miền Đông và Đông Bắc Afghanistan, đặc biệt dọc biên giới với Uzbekistan, Tajikistan và Pakistan, trong đó thủ đô Kabul là nơi có mức thiệt hại trung bình cao nhất do động đất, ước tính khoảng 17 triệu USD mỗi năm. Ở các vùng núi, động đất còn có thể kích hoạt lở đất, làm tăng thương vong và thiệt hại tài sản.

Trong hơn 1 thế kỷ qua, Afghanistan đã ghi nhận khoảng 100 trận động đất gây thiệt hại nghiêm trọng. Những trận mạnh nhất gần đây gồm trận động đất 6 độ richter năm 2022 khiến 1.000 người thiệt mạng, chuỗi trận trong năm 2023 cũng cướp đi sinh mạng 1.000 người và san phẳng nhiều ngôi làng. Năm 2015, trận động đất 7,5 độ richter đã làm 399 người thiệt mạng tại Afghanistan, Pakistan và Ấn Độ. Năm 1998, hai trận động đất liên tiếp đã khiến gần 7.000 người tử vong.

Các chuyên gia khuyến nghị Afghanistan cần xây dựng công trình theo tiêu chuẩn chống động đất và gia cố các tòa nhà cũ để giảm nguy cơ sập đổ. Ngoài ra, nước này cần cải thiện hệ thống giám sát, cảnh báo sớm và lập bản đồ đứt gãy địa chất bằng công nghệ viễn thám để có thể di dời dân khỏi khu vực nguy hiểm.