Tăng động giảm chú ý (ADHD - Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder) là một trong những rối loạn phát triển tâm thần thường gặp ở trẻ em. Theo các chuyên gia Viện Sức khỏe Tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai), tỷ lệ trẻ mắc ADHD trên thế giới dao động khoảng 5-7%. Tại Việt Nam, tỷ lệ này tương đương, nghĩa là trong mỗi lớp học 30-40 học sinh có thể có 1-2 trẻ cần được hỗ trợ chuyên môn.
Nhận diện sớm các dấu hiệu đặc trưng
Theo ThS.BS Nguyễn Ngọc Trang, ADHD được đặc trưng bởi ba nhóm triệu chứng chính: giảm chú ý, tăng động và xung động. Tùy độ tuổi và môi trường sống, biểu hiện của trẻ có thể khác nhau, song thường kéo dài trên 6 tháng, xuất hiện ở ít nhất hai môi trường (gia đình, trường học) và ảnh hưởng rõ rệt đến học tập, sinh hoạt, giao tiếp.
Ở nhóm giảm chú ý, trẻ dễ mất tập trung, hay mắc lỗi do cẩu thả, không hoàn thành nhiệm vụ, thường quên hoặc làm mất đồ dùng, gặp khó khăn trong việc sắp xếp công việc.
Ở nhóm tăng động - xung động, trẻ khó ngồi yên, luôn chân luôn tay, nói nhiều, ngắt lời người khác, khó chờ đến lượt, thường xen ngang hoạt động của người xung quanh.
ADHD không phải lỗi của cha mẹ
Nhiều phụ huynh cho rằng ADHD xuất phát từ việc nuôi dạy chưa đúng hoặc do trẻ sử dụng thiết bị điện tử quá nhiều. Tuy nhiên, các nghiên cứu chuyên khoa cho thấy ADHD chủ yếu liên quan đến yếu tố sinh học.
Các nguyên nhân thường được ghi nhận gồm yếu tố di truyền, sự khác biệt trong hoạt động não bộ (đặc biệt liên quan đến chất dẫn truyền thần kinh dopamine), cùng một số yếu tố nguy cơ như sinh non, nhẹ cân hoặc mẹ chịu căng thẳng, tiếp xúc yếu tố độc hại trong thai kỳ.
Gia đình đóng vai trò then chốt trong hỗ trợ trẻ
Theo cử nhân tâm lý Lê Văn Hoàng (Viện Sức khỏe Tâm thần), khi trẻ được chẩn đoán ADHD, sự kiên nhẫn và nhất quán của gia đình có ý nghĩa quyết định. Một số biện pháp được khuyến nghị gồm xây dựng nề nếp sinh hoạt ổn định, duy trì thời gian biểu rõ ràng cho học tập, vui chơi và nghỉ ngơi.
Cha mẹ nên chia nhỏ nhiệm vụ, hướng dẫn cụ thể, tăng cường khen thưởng tích cực thay vì trách mắng. Góc học tập cần yên tĩnh, hạn chế xao nhãng; thời gian học nên chia thành các khoảng ngắn, xen kẽ nghỉ ngơi để phù hợp khả năng tập trung của trẻ.
Tránh bỏ lỡ "thời điểm vàng" can thiệp
Các chuyên gia cảnh báo, nếu không được phát hiện và hỗ trợ kịp thời, ADHD có thể ảnh hưởng lâu dài đến kết quả học tập, hành vi, cảm xúc và sức khỏe tâm thần của trẻ, đồng thời gây áp lực lớn cho gia đình.
ADHD là rối loạn mạn tính, cần được quản lý lâu dài và cá thể hóa điều trị. Phụ huynh không nên tự áp dụng các phương pháp truyền miệng, mà cần đưa trẻ đến cơ sở chuyên khoa tâm thần để được đánh giá toàn diện và xây dựng lộ trình can thiệp phù hợp.
Trẻ mắc ADHD không cần sự trừng phạt, mà cần được thấu hiểu, kiên trì đồng hành và hỗ trợ đúng cách để phát huy tối đa khả năng và trưởng thành một cách lành mạnh.
Bình luận (0)