Tạo thuận lợi cho nghiên cứu khoa học và doanh nghiệp tiếp cận công nghệ tiên tiến

Quang cảnh Hội thảo. Ảnh: Quốc Hưng

Tham gia Hội thảo lấy ý kiến góp ý cho Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ (CGCN) do Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức có các Đại biểu Quốc hội; lãnh đạo các sở, ngành liên quan; các Trường Đại học; các doanh nghiệp, tập đoàn; chuyên gia đến từ các tỉnh, thành phố: Hồ Chí Minh, Cần Thơ, Đồng Nai, Tây Ninh, Vĩnh Long, Đồng Tháp, An Giang, Cà Mau.

Phát biểu mở đầu Hội thảo, ông Nguyễn Phương Tuấn, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho biết, trong giai đoạn hiện nay, CGCN đóng vai trò then chốt cho đổi mới sáng tạo và tăng trưởng chất lượng cao. Việc sửa đổi, bổ sung Luật CGCN nhằm mở rộng phạm vi điều chỉnh, điều chỉnh cơ chế, đồng thời tăng cường tính minh bạch và hiệu quả quản lý là cần thiết và cấp bách. Dự thảo Luật hướng tới việc tạo điều kiện thuận lợi cho nghiên cứu khoa học và doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận công nghệ tiên tiến, đồng thời quản lý rủi ro, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và tăng cường quản trị thị trường công nghệ.

Định hướng chính của dự thảo Luật là mở rộng phạm vi công nghệ được thẩm định và chuyển giao; bổ sung khái niệm về công nghệ xanh, công nghệ mới, công nghệ không tiếp xúc; thiết lập cơ chế thẩm định công nghệ phù hợp với nhiều hình thức hợp tác đầu tư công tư. Điều chỉnh quyền sở hữu và sử dụng công nghệ, quy định về quyền sở hữu kết quả nghiên cứu tích hợp với công nghệ; thiết lập cơ chế thẩm định giá và thẩm định công nghệ. Thành lập cơ quan, tổ chức và cơ chế tham vấn độc lập nhằm đánh giá công nghệ trong các dự án đầu tư; cải thiện quy trình đăng ký và cấp giấy chứng nhận CGCN; tăng cường quản lý thông tin và tính minh bạch. Đẩy mạnh hỗ trợ CGCN nội sinh và mở rộng phạm vi ưu đãi, tài trợ cho khu vực nông nghiệp, công nghiệp chế biến và các lĩnh vực công ích; đồng thời xây dựng sàn giao dịch KH&CN và Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia.

Luật Chuyển giao công nghệ năm 2017 đã tạo hành lang pháp lý cho hoạt động chuyển giao công nghệ trong nước, chuyển giao công nghệ từ nước ngoài vào Việt Nam và chuyển giao công nghệ từ Việt Nam ra nước ngoài. Luật đã cung cấp khung pháp lý về đối tượng, hình thức, phương thức chuyển giao công nghệ, quyền chuyển giao công nghệ, công nghệ khuyến khích chuyển giao, công nghệ hạn chế chuyển giao, công nghệ cấm chuyển giao; các vấn đề về thẩm định công nghệ dự án đầu tư, hợp đồng chuyển giao công nghệ, các biện pháp khuyến khích chuyển giao công nghệ, phát triển thị trường khoa học và công nghệ...

Tuy nhiên sau gần 10 năm thi hành, Luật CGCN đã bộc lộ những hạn chế, bất cập ( đối tượng công nghệ được điều chỉnh chưa bao quát các công nghệ mới, chính sách về tài chính, pháp lý, thể chế cho bên chuyển giao và bên nhận CGCN chưa đầy đủ, thiếu chính sách khuyến khích, hỗ trợ CGCN nội sinh, thị trường KH&CN hoạt động yếu; quản lý nhà nước về CGCN chưa hiệu quả..vv) chưa theo kịp tốc độ phát triển nhanh chóng của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo thế giới; chưa đáp ứng yêu cầu đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đưa đất nước phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới.

Chính vì vậy, ông Nguyễn Phương Tuấn nhấn mạnh, "Hội thảo là dịp để lắng nghe tiếng nói của các bên liên quan từ thực tiễn thi hành pháp luật đến các ý tưởng mới nhằm hoàn thiện khung pháp lý về chuyển giao công nghệ, phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội đất nước trong bối cảnh hội nhập quốc tế, chuyển đổi số, nhất là trong giai đoạn hiện nay, chuyển giao công nghệ đóng vai trò then chốt cho đổi mới sáng tạo và tăng trưởng chất lượng cao”.

Đại diện cơ quan chủ trì soạn thảo, ông Nguyễn Mai Dương, Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung 26/61 điều của Luật Chuyển giao công nghệ, tập trung vào 6 nhóm chính sách, đó là: Xác định phạm vi công nghệ điều chỉnh trong Luật để bao quát công nghệ mới theo xu thế trên thế giới và yêu cầu thực tiễn. Hỗ trợ, thúc đẩy chuyển giao công nghệ nội sinh, gồm chuyển giao công nghệ giữa các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong nước, thương mại hóa kết quả nghiên cứu và phát triển. Phát triển thị trường khoa học và công nghệ hoạt động chuyên nghiệp, minh bạch. Tạo động lực tài chính, thể chế, pháp lý cho hoạt động chuyển giao công nghệ. Tăng cường kiểm soát chuyển giao công nghệ xuyên biên giới để vừa kiểm soát an ninh công nghệ, vừa thúc đẩy chuyển giao công nghệ quốc tế hiệu quả. Tăng cường năng lực quản lý nhà nước, thực hiện giám sát, thống kê, đo lường hiệu quả chuyển giao công nghệ.

Trên cơ sở dự thảo Dự án Luật, tại Hội thảo, các đại biểu đã tham gia nhiều ý kiến góp ý về tính thống nhất của dự thảo Luật với hệ thống pháp luật và tính tương thích với điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên; về tính khả thi của dự thảo Luật; phạm vi điều chỉnh và tên gọi của dự án Luật; giải thích từ ngữ; về quyền chuyển giao công nghệ, góp vốn bằng công nghệ, thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, công nghệ khuyến khích chuyển giao; hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng, đổi mới công nghệ; Chương trình đổi mới công nghệ quốc gia; Quỹ đổi mới công nghệ quốc gia; Chính sách nhà nước mua và phổ biến công nghệ; Công bố, trình diễn, giới thiệu công nghệ. Thẩm định công nghệ.

Hợp đồng chuyển giao công nghệ: Hồ sơ, trình tự, thủ tục chấp thuận chuyển giao công nghệ; Hồ sơ, trình tự, thủ tục cấp giấy phép chuyển giao công nghệ; Trách nhiệm của UBND cấp tỉnh (thực hiện phân cấp cho chính quyền địa phương; phân cấp cho UBND cấp tỉnh thực hiện thủ tục chấp thuận và cấp giấy phép chuyển giao công nghệ hạn chế chuyển giao; đăng ký chuyển giao công nghệ.

Nhiều ý kiến nêu các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện các quy định của pháp luật về chuyển giao công nghệ; triển khai các chính sách ưu đãi, thúc đẩy ứng dụng, đổi mới công nghệ tại địa phương; mâu thuẫn, bất cập giữa các cơ chế, chính sách, quy định của pháp luật hoặc do thiếu các quy định pháp luật để quản lý.

Kết luận hội thảo, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn nêu rõ, thông qua các ý kiến góp ý của các đại biểu, có 5 nội dung cơ quan chủ trì soạn thảo cần lưu ý nghiên cứu, bổ sung để làm rõ hơn như: thuật ngữ, sàn giao dịch, nghiên cứu tự công bố công nghệ, ứng dụng AI. Ông Nguyễn Phương Tuấn nhấn mạnh, đây dự án luật rất khó, trực tiếp liên quan điều chỉnh khung pháp lý về chuyển giao công nghệ, từ đó tăng cường tính minh bạch, hiệu quả quản lý về chuyển giao công nghệ. Do đó, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường mong tiếp tục nhận được ý kiến đóng góp của các đại biểu, các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp nhằm hoàn thiện dự án Luật đạt chất lượng cao nhất.

Trước đó, ngày 22/9, ông Nguyễn Phương Tuấn, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cùng đoàn công tác của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội và Bộ Khoa học và Công nghệ đã đi khảo sát thực tế tìm hiểu khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện Luật Chuyển giao công nghệ và Luật Công nghệ cao tại doanh nghiệp hoạt động tại Bình Phước.